Prof. dr hab. med. Sławomir Pawelski urodził się 1922 r. w Przasnyszu. Studia rozpoczął w czasie okupacji niemieckiej na Wydziale Lekarskim tajnego Uniwersytetu Warszawskiego tzw. Szkoła Sanitarna dla pomocniczego personelu medycznego prowadzona przez Doc. J. Zaorskiego. Dyplom lekarza medycyny uzyskał w 1948 r. Po odbyciu stażu rozpoczął pracę jako asystent w I Klinice Chorób Wewnętrznych Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego pod kierownictwem Prof. dr. hab. med. Andrzeja Biernackiego, ucznia wybitnego internisty – Prof. dr. Witolda Orłowskiego. Rok później opublikował swoją pierwszą pracę naukową pt. „Krzywa elektrokardiograficzna w przebiegu pęknięcia tętnicy głównej”, w której po raz pierwszy w piśmiennictwie medycznym przedstawił elektrokardiograficzny obraz umierającego serca (Pol. Arch. Med. Wewn.1950).

W 1951 r. rozpoczął swoją 47-letnią pracę w nowotworzonym Instytucie Hematologii przechodząc kolejne stopnie służbowe i naukowe od starszego asystenta do adiunkta (1958 r.), kierownika Oddziału Hematologicznego, po udanym egzaminie konkursowym (1958 r. – 1960 r.) i kierownika Kliniki Chorób Wewnętrznych od 1961 r. do 1988 roku. W 1962 roku został powołany na stanowisko zastępcy dyrektora Instytutu Hematologii ds. naukowo-badawczych, a w 1988 r. – dyrektora naczelnego. Przechodząc na emeryturę w 1991 r. pozostał w Instytucie Hematologii na stanowisku konsultanta Klinik i Poradni Chorób Krwi.

Stopień naukowy doktora nauk medycznych uzyskał Prof. Pawelski w warszawskiej Akademii Medycznej w 1959 r. na podstawie rozprawy pt. „Zaburzenia erytropoezy w stanach niedoboru żelaza”, a stopień naukowy docenta w 1962 r., przedstawiając pracę pt. „Schorzenia węzłów chłonnych w świetle przyżyciowych badań, cytologicznych i cytochemicznych”. Praca ta otrzymała nagrodę VI Wydziału Nauk Medycznych, Polskiej Akademii Nauk. W 1967 r. Rada Państwa nadała doc. dr. hab. med. Pawelskiemu tytuł naukowy prof. nadzwyczajnego, a w 1975 r. profesora zwyczajnego. Prof. dr. hab. med. S. Pawelski jest specjalistą II stopnia w zakresie chorób wewnętrznych i II stopnia w hematologii.

Pełniąc funkcję zastępcy dyrektora ds. naukowo-badawczych wprowadził w Instytucie nowe kierunki badań (m.in. zastosowanie izotopów promieniotwórczych w hematologii, wprowadzenie badań cytogenetycznych) i zmodernizował wiele pracowni naukowych, co przyczyniło się do rozszerzenia i podniesienia poziomu wykonywanych w Instytucie badań naukowych i diagnostycznych. Było to możliwe dzięki odbytym przez Niego szkoleniom w znanych ośrodkach hematologicznych Londynu, Paryża, Strasburga, Sztokholmu oraz Moskwy, Pragi i Budapesztu.

Bogaty dorobek naukowy Prof. dr. hab. med. S. Pawelskiego obejmuje: 250 prac oryginalnych, 25 książek lub rozdziałów w dziełach zbiorowych, 10 prac popularno-naukowych i 37 prac poglądowych. Znaczna część prac oryginalnych została opublikowana w uznanych czasopismach zagranicznych (Acta Haematologica, Le Sang, Folia Haematol., Thrombosis and Diathesis Haemorrh). W obfitym dorobku wydawniczym Prof. S. Pawelskiego poczesne miejsce zajmują podręczniki i monografie. Spośród licznych opracowań należy wymienić cieszące się powszechnym uznaniem „Normy i Diagnostyka Chorób Wewnętrznych” (współautor S. Maj). Dzieło to było niezwykle cenione przez lekarzy wielu specjalności i studentów, przedstawiające normy badań diagnostycznych i ich odchylenia w różnych zespołach internistycznych. O popularności tego podręcznika świadczy 5 wydań w latach 1971-1993. Kolejnym obszernym dziełem była „Transfuzjologia Kliniczna” redagowana wspólnie z W. Rudowskim. Ukazały się dwa wydania tego podręcznika (w 1971 i 1974 r.) w tym także wydanie w jęz. rosyjskim. Podręcznik ten był pierwszą publikacją w Polsce opracowaną przez rodzimych autorów.

Znaczącą pozycją na medycznym rynku wydawniczym była monografia pt. „Surgery of the Spleen” (współautor W. Rudowski) wydana w USA w 1987 r. Monografia ta była także opublikowana w Polsce pod tytułem „Chirurgia śledziony” w 1982 r. Unikalną monografią była także „Diagnostyka Izotopowa w Hematologii” (współautorzy: L. Konopka i K. Rechowicz) – wydana przez PZWL w 1972 r. Do dzisiaj stanowi podstawę wiedzy w tej dziedzinie i jest oryginalną pozycją w rodzimym piśmiennictwie. Nowoczesnym, a zarazem zwięzłym podręcznikiem była „Współczesna Diagnostyka i Leczenie Chorób Krwi” (współautorstwo S. Maj). Podręcznik ten wydany był przez PZWL w 1993 r.

Oryginalne prace naukowe Prof. S. Pawelskiego obejmują głównie dwie dziedziny hematologii: patofizjologię układu krwiotwórczego oraz hematologię kliniczną. W zakresie pierwszej dziedziny prowadzone przez Prof. S. Pawelskiego badania mikroskopowe (fazowo-kontrastowe) komórek krwi obwodowej i szpiku pozwoliły wykazać istotne zaburzenia strukturalne w megaloblastach szpiku u chorych z niedokrwistością Addisona-Biermera oraz znaczne zmiany zwyrodnieniowe ze zmniejszeniem żelaza komórkowego w erytroblastach u chorych z niedokrwistością z niedoborem żelaza, potwierdzone również badaniami cytochemicznymi.

W pracy habilitacyjnej Prof. S. Pawelski przedstawił wyniki przyżyciowych badań cytologicznych i cytochemicznych w różnych limfadenopatiach konfrontując je z badaniami histopatologicznymi. Wykazał w nich dużą wartość diagnostyczną zwiększonej zawartości RNA i glikogenu w komórkach węzłów chłonnych w stanach limfoproliferacyjnych. W przeciwieństwie do nich odczyny zapalne węzłów przebiegają z prawidłową reakcją z pironiną i PAS. Zgodność badań limfadenogramów z rozpoznaniami histopatologicznymi dochodziła do 77,5%.

Duże znaczenie mają prace Prof. S. Pawelskiego udowadniające istotną rolę mechanizmów autoimmulogicznych w chorobie Addisona-Biermera. Obecność przeciwciał przeciw czynnikowi wewnętrznemu (IF) spotykanych w tej chorobie wykazał także w innych chorobach z autoagresji (np. w cisawicy, chorobach tarczycy).