– folikularne komórki dendrytyczne – znajdujące się w ośrodkach rozmnażania grudek limfatycznych, są nieznanego pochodzenia.

We krwi obwodowej komórki dendrytyczne występują w bardzo małych ilościach. Stanowią one około 0,1% leukocytów. Są to dojrzałe komórki dendrytyczne i ich prekursory, które odbywają wędrówkę do różnych tkanek. Tak więc z 300-400 ml krwi obwodowej (ilość rutynowo pobierana od dawców krwi) można uzyskać jedynie 10⁵-10⁶ komórek dendrytycznych (10). Mobilizacja macierzystych komórek krwiotwórczych poprzez chemioterapię lub podawanie czynników wzrostu prawie 30-krotnie zwiększa liczbę niedojrzałych komórek dendrytycznych lub ich prekursorów w krążeniu (20).

Fenotypowo we krwi obwodowej człowieka można wyróżnić dwie populacje komórek dendrytycznych reprezentujące dwie różne linie komórek prezentujących antygen (15). Jedna linia to komórki dendrytyczne CD11c^- (ujemne) o morfologii limfoidalnej wykazujące ekspresję markerów typowych dla limfocytów (CD4⁺ CD10⁺), a nie posiadające markerów mieloidalnych. Druga linia to komórki dendrytyczne CD11c⁺ (dodatnie) o wyglądzie monocytoidalnym wykazujące ekspresję markerów mieloidalnych takich jak CD13 i CD33 i większą ekspresję antygenów klasy II HLA-DR i HLA-DQ w porównaniu z komórkami CD11c^-. Robinson SP i wsp. sugerują, że mieloidalne komórki CD11c⁺ dają początek komórkom dendrytycznym i makrofagom obecnym w tkankach. Wychwytują one poprzez endocytozę antygen a następnie wędrują z nim do węzłów chłonnych. Natomiast limfoidalna populacja CD11c^- może być prekursorem plazmocytoidalnych komórek dendrytycznych obecnych w węzłach chłonnych. Populacja ta bezpośrednio bez kontaktu z antygenem migruje do węzłów chłonnych, gdzie może być odpowiedzialna za indukowanie tolerancji limfocytów T na własne antygeny. U myszy wykazano że, limfoidalne komórki dendrytyczne indukują apoptozę reagujących z nimi limfocytów T. Ponadto, u myszy stwierdzono, że mieloidalne komórki dendrytyczne mają właściwości immunostymulujące w przeciwieństwie do limfoidalnych komórek dendrytycznych, które jak już wspomniano mogą wywoływać tolerancję. Tak więc tylko mieloidalne komórki dendrytyczne próbuje się wykorzystać w immunoterapii nowotworów.

W przeciwieństwie do niedojrzałych komórek dendrytycznych, dojrzałe postaci posiadają od kilku do kilkunastu długich wypustek przypominających welon lub w innych komórkach dendryty (stąd też pochodzi ich nazwa). Obecność tych wypustek zwiększa wielokrotnie powierzchnię kontaktu z limfocytami i pozwala na jednoczesną stymulację wielu limfocytów (19). Pojedyncza komórka dendrytyczna może jednoczasowo stymulować od 100 do 3000 limfocytów T (2). Limfocyty T nie rozpoznają na ogół antygenów rozpuszczalnych. Wiąże się to z koniecznością prezentacji im antygenu przez wyspecjalizowane komórki prezentujące antygen. Komórki dendrytyczne prezentują antygen limfocytom T w połączeniu z cząsteczkami MHC klasy I i II. Antygeny zgodności tkankowej klasy I łączą się z mniejszymi fragmentami peptydów (ok. 9 aminokwasów) pochodzącymi z białek endogennych syntetyzowanych w komórce prezentującej antygen (antygeny własne lub wirusowe). Antygeny zgodności tkankowej klasy II łączą się z większymi peptydami (ok. 14-20 aminokwasów) będącymi białkami egzogennymi dla komórek dendrytycznych, pochłoniętymi drogą endocytozy. Jedynie niedojrzałe komórki dendrytyczne cechuje duża zdolność do wyłapywania antygenu, dojrzałe komórki nie mają tej właściwości. Antygeny zgodności tkankowej klasy I są niezbędne do aktywacji limfocytów T CD8+, a antygeny klasy II do aktywacji limfocytów T CD4+. Interakcja antygenu obecnego na cząsteczkach MHC komórki dendrytycznej z receptorem rozpoznającym antygen limfocytów T (TCR) jest pierwszym sygnałem niezbędnym do aktywacji limfocytów T. Limfocyt T do pełnej aktywacji potrzebuje dodatkowych sygnałów (kostymulujących) bez których ulega anergii lub apoptozie. Odbywa się to przy pomocy molekuł CD80 (stymulacja komórek Th1) i CD86 (stymulacja komórek Th2) obecnych na aktywowanych komórkach dendrytycznch z cząsteczką CD28 znajdującą się na ponad 80% limfocytów T (1,16). Aktywowany limfocyt T staje się komórką CD40L+ (dodatnią) i poprzez antygen CD40 obecny na komórkach dendrytycznych stymuluje je do wydzielania IL-12. IL-12 odgrywa kluczową rolę w odpowiedzi Th1 (1, 16). Podczas aktywacji na komórce dendrytycznej zwiększa się ekspresja molekuł CD80 i CD86. Tak aktywowana komórka dendrytyczna staje się komórką zdolną do stymulacji dziewiczych cytotoksycznych limfocytów T CD8+. Ostatnie badania wyjaśniają dlaczego aktywowane przez komórki dendrytyczne limfocyty T CD4+ są konieczne do wspomagania odpowiedzi cytotoksycznej ze strony limfocytów CD8+. Okazało się bowiem, że pomoc ze strony limfocytów T CD4+ prowadzi do pełnej aktywacji komórki dendrytycznej, co pozwala jej na generację swoistych antygenowo cytotoksycznych limfocytów T CD8+ (1, 10, 16). Mogą one być wykorzystane np. w odpowiedzi przeciwnowotworowej.