Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 4/2000, s. 47-50
Jacek Roliński
Rola komórek dendrytycznych w immunoterapii chorób rozrostowych układu krwiotwórczego
The role of dendritic cells in haematologic neoplasms immunotherapy
Zakład Immunologii Klinicznej Akademii Medycznej w Lublinie
Kierownik Zakładu: dr hab. med. Jacek Roliński
Summary
Dendritic cells are the professional antigen-presenting cells. They play a crucial role in the activation of naive T cells in vivo, therefore they are probably the best adjuvant for cancer immunotherapy. Studies on dendritic cells have been greatly limited by difficulties in preparing the sufficient numbers of cells. Greater understanding of dendritic cells biology and function has led to successful strategies for generating dendritic cells from in vitro culture systems. GM-CSF and TNFα are the two main cytokines necessary for dendritic cells generation from peripheral blood or bone marrow CD34+ stem cells. Dendritic cells can also be generated from peripheral blood CD14+ monocytes in the presence of GM-CSF and IL-4. In this paper, I briefly review the main features of dendritic cells that are important for immunotherapy of leukaemia and lymphoma and discuss the various strategies to vaccinate patients with dendritic cells.



Odpowiedź immunologiczna na nowotwór
Osobnicza odpowiedź przeciwnowotworowa może być spowodowana przez antygeny nowotworowe, które są rozpoznawane jako obce przez układ odpornościowy gospodarza. Pojęcie antygenów związanych z nowotworem nie jest nowe. Już w 1909 roku Paul Erlich podejrzewał ich istnienie. Przez wiele lat próbowano przy pomocy różnych metod identyfikować i charakteryzować poszczególne antygeny nowotworowe. Współczesne badania potwierdzają, że przynajmniej na komórkach niektórych nowotworów istnieją charakterystyczne antygeny nowotworowe, np. produkty zmutowanych onkogenów. Stwierdzono również, że organizm gospodarza rozwija odpowiedź immunologiczną mającą na celu zniszczenie tkanki nowotworowej, a w guzach litych często stwierdza się nacieki komórek układu odpornościowego takich jak limfocyty, makrofagi, komórki dendrytyczne. Wczesne badania skupiały się na ocenie znaczenia limfocytów T w immunoterapii nowotworów. Stwierdzono jednak, że odpowiedź immunologiczna z wykorzystaniem limfocytów T jest relatywnie słaba i nie jest wystarczająca do odrzucenia nowotworu. Szereg badań wskazuje na znaczenie komórek dendrytycznych w odpowiedzi przeciwnowotworowej (10). Badania zapoczątkowane przez Mullera i wsp. dowiodły, że niedobór komórek dendrytycznych przebiega ze zwiększoną zapadalnością na nowotwory skóry u myszy (13). Liczne prace wykazały, że zwiększona liczba komórek dendrytycznych u chorych na nowotwór łączy się z lepszym rokowaniem. Potwierdzono to w nowotworach takich jak: skórne chłoniaki T komórkowe, rak szyjki macicy, rak okrężnicy, rak żołądka, rak płuc, rak tarczycy, rak prostaty i raki nosogardzieli (10). Powyższe obserwacje jak i nowe dane na temat biologii komórek dendrytycznych oraz nieliczne opisy samoistnych regresji najbardziej immunogennych nowotworów, (jak np. czerniak czy rak nerki) skłoniły badaczy do podjęcia badań nad wykorzystaniem komórek dendrytycznych w immunoterapii.
Komórka dendrytyczna ważny czynnik odpowiedzi immunologicznej
Komórki dendrytyczne stanowią subpopulację leukocytów wyspecjalizowaną w prezentacji antygenu. Charakteryzują się one umiejętnością indukowania pierwotnej odpowiedzi immunologicznej ze strony limfocytów T. W porównaniu z innymi komórkami prezentującymi antygen (np. makrofagi, limfocyty B) są one ponad 100 razy skuteczniejsze w swoistej aktywacji limfocytów T. Budzi to nadzieje na wykorzystanie ich jako naturalnego adiuwanta w immunoterapii chorób nowotworowych (17).
Badania zapoczątkowane przez Steinmana (18), a później i Harta (8,9), wykazały obecność komórek dendrytycznych w śledzionie, węzłach chłonnych oraz w większości nielimfoidalnych narządów. Wyjątek stanowią tu tak zwane miejsca immunologicznie uprzywilejowane jak mózg czy jądra, są to tkanki o obniżonej reaktywności na przeszczepy allograficzne (5, 8, 18). Zlokalizowane w tkance łącznej wielu narządów śródmiąższowe komórki dendrytyczne pełnią rolę komórek prezentujących antygen. Po kontakcie z antygenem śródmiąższowe komórki dendrytyczne (jak np. komórki Langerhansa ze skóry) wędrują do okolicznych węzłów chłonnych gdzie prezentują antygen limfocytom T. W trakcie wędrówki z antygenem do węzła chłonnego komórki dendrytyczne zmieniają swoją morfologię. W naczyniach limfatycznych stają się komórkami welonowatymi (ang. veiled cell), a następnie w strefie przykorowej (grasiczozależnej) węzłów chłonnych przekształcają się w komórki dendrytyczne splatające się (ang. interdigitating cell). Komórki dendrytyczne splatające się można również znaleźć w migdałkach i miazdze białej śledziony (7, 19). Tak więc różnice morfologiczne, fenotypowe i czynnościowe pozwalają wyróżnić kilka subpopulacji komórek dendrytycznych:
– komórki Langerhansa – po raz pierwszy opisane przez Langerhansa w 1868 roku. Stanowią one ok. 3-8% komórek naskórka. Obecne są również w nabłonkach wyściełających przewód pokarmowy i drogi moczowo-płciowe,
– śródmiąższowe komórki dendrytyczne – zlokalizowane głównie w tkance łącznej serca, nerek, płuc i przewodu pokarmowego, ilość ich zwiększa się 5-10-krotnie w czasie rozwoju lokalnej reakcji zapalnej (10),
– komórki dendrytyczne splatające się – znajdują się w rdzeniu grasicy i wtórnych narządach limfatycznych (głównie w strefie grasiczozależnej węzłów chłonnych),
– komórki welonowate – obecne we krwi i chłonce,
– folikularne komórki dendrytyczne – znajdujące się w ośrodkach rozmnażania grudek limfatycznych, są nieznanego pochodzenia.
Komórki dendrytyczne krwi obwodowej
We krwi obwodowej komórki dendrytyczne występują w bardzo małych ilościach. Stanowią one około 0,1% leukocytów. Są to dojrzałe komórki dendrytyczne i ich prekursory, które odbywają wędrówkę do różnych tkanek. Tak więc z 300-400 ml krwi obwodowej (ilość rutynowo pobierana od dawców krwi) można uzyskać jedynie 105-106 komórek dendrytycznych (10). Mobilizacja macierzystych komórek krwiotwórczych poprzez chemioterapię lub podawanie czynników wzrostu prawie 30-krotnie zwiększa liczbę niedojrzałych komórek dendrytycznych lub ich prekursorów w krążeniu (20).
Fenotypowo we krwi obwodowej człowieka można wyróżnić dwie populacje komórek dendrytycznych reprezentujące dwie różne linie komórek prezentujących antygen (15). Jedna linia to komórki dendrytyczne CD11c- (ujemne) o morfologii limfoidalnej wykazujące ekspresję markerów typowych dla limfocytów (CD4+ CD10+), a nie posiadające markerów mieloidalnych. Druga linia to komórki dendrytyczne CD11c+ (dodatnie) o wyglądzie monocytoidalnym wykazujące ekspresję markerów mieloidalnych takich jak CD13 i CD33 i większą ekspresję antygenów klasy II HLA-DR i HLA-DQ w porównaniu z komórkami CD11c-. Robinson SP i wsp. sugerują, że mieloidalne komórki CD11c+ dają początek komórkom dendrytycznym i makrofagom obecnym w tkankach. Wychwytują one poprzez endocytozę antygen a następnie wędrują z nim do węzłów chłonnych. Natomiast limfoidalna populacja CD11c- może być prekursorem plazmocytoidalnych komórek dendrytycznych obecnych w węzłach chłonnych. Populacja ta bezpośrednio bez kontaktu z antygenem migruje do węzłów chłonnych, gdzie może być odpowiedzialna za indukowanie tolerancji limfocytów T na własne antygeny. U myszy wykazano że, limfoidalne komórki dendrytyczne indukują apoptozę reagujących z nimi limfocytów T. Ponadto, u myszy stwierdzono, że mieloidalne komórki dendrytyczne mają właściwości immunostymulujące w przeciwieństwie do limfoidalnych komórek dendrytycznych, które jak już wspomniano mogą wywoływać tolerancję. Tak więc tylko mieloidalne komórki dendrytyczne próbuje się wykorzystać w immunoterapii nowotworów.
Prezentacja antygenu limfocytom T
W przeciwieństwie do niedojrzałych komórek dendrytycznych, dojrzałe postaci posiadają od kilku do kilkunastu długich wypustek przypominających welon lub w innych komórkach dendryty (stąd też pochodzi ich nazwa). Obecność tych wypustek zwiększa wielokrotnie powierzchnię kontaktu z limfocytami i pozwala na jednoczesną stymulację wielu limfocytów (19). Pojedyncza komórka dendrytyczna może jednoczasowo stymulować od 100 do 3000 limfocytów T (2). Limfocyty T nie rozpoznają na ogół antygenów rozpuszczalnych. Wiąże się to z koniecznością prezentacji im antygenu przez wyspecjalizowane komórki prezentujące antygen. Komórki dendrytyczne prezentują antygen limfocytom T w połączeniu z cząsteczkami MHC klasy I i II. Antygeny zgodności tkankowej klasy I łączą się z mniejszymi fragmentami peptydów (ok. 9 aminokwasów) pochodzącymi z białek endogennych syntetyzowanych w komórce prezentującej antygen (antygeny własne lub wirusowe). Antygeny zgodności tkankowej klasy II łączą się z większymi peptydami (ok. 14-20 aminokwasów) będącymi białkami egzogennymi dla komórek dendrytycznych, pochłoniętymi drogą endocytozy. Jedynie niedojrzałe komórki dendrytyczne cechuje duża zdolność do wyłapywania antygenu, dojrzałe komórki nie mają tej właściwości. Antygeny zgodności tkankowej klasy I są niezbędne do aktywacji limfocytów T CD8+, a antygeny klasy II do aktywacji limfocytów T CD4+. Interakcja antygenu obecnego na cząsteczkach MHC komórki dendrytycznej z receptorem rozpoznającym antygen limfocytów T (TCR) jest pierwszym sygnałem niezbędnym do aktywacji limfocytów T. Limfocyt T do pełnej aktywacji potrzebuje dodatkowych sygnałów (kostymulujących) bez których ulega anergii lub apoptozie. Odbywa się to przy pomocy molekuł CD80 (stymulacja komórek Th1) i CD86 (stymulacja komórek Th2) obecnych na aktywowanych komórkach dendrytycznch z cząsteczką CD28 znajdującą się na ponad 80% limfocytów T (1,16). Aktywowany limfocyt T staje się komórką CD40L+ (dodatnią) i poprzez antygen CD40 obecny na komórkach dendrytycznych stymuluje je do wydzielania IL-12. IL-12 odgrywa kluczową rolę w odpowiedzi Th1 (1, 16). Podczas aktywacji na komórce dendrytycznej zwiększa się ekspresja molekuł CD80 i CD86. Tak aktywowana komórka dendrytyczna staje się komórką zdolną do stymulacji dziewiczych cytotoksycznych limfocytów T CD8+. Ostatnie badania wyjaśniają dlaczego aktywowane przez komórki dendrytyczne limfocyty T CD4+ są konieczne do wspomagania odpowiedzi cytotoksycznej ze strony limfocytów CD8+. Okazało się bowiem, że pomoc ze strony limfocytów T CD4+ prowadzi do pełnej aktywacji komórki dendrytycznej, co pozwala jej na generację swoistych antygenowo cytotoksycznych limfocytów T CD8+ (1, 10, 16). Mogą one być wykorzystane np. w odpowiedzi przeciwnowotworowej.
Metody pozyskiwania komórek dendrytycznych do immunoterapii

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

29

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

69

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

129

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Avigan D.: Blood Reviews 1999; 13:51.
2. Bhardwaj N. et al.: J. Exp. Med. 1992; 175:267.
3. Choudhury A. et al.: Blood 1999; 93:780.
4. Choudhury A. et al.: Blood 1997; 89:1133.
5. Daar A.S. et al.: Trans Proc. 1983; 1:311.
6. Fearnley D.B. et al.: Blood 1997; 89:3708.
7. Hart D.N.J.: J Exp Med. 1988; 168:157.
8. Hart D.N., Fabre J.W.: J. Exp. Med. 1981; 154:347.
9. Hart D.N. et al.: Transplantation 1981; 31:428.
10. Hart D.N.: Blood 1997; 90:3245.
11. Hock B.D. et al.: Immunology 1994; 83:573.
12. Lanzavecchia A.: Haematologica 1999; 84:23.
13. Muller H.K. et al.: Semin Immunol 1992; 4:205.
14. Osman Y. et al.:Leukemia 1999; 13:166.
15. Robinson S.P.: Eur. J. Immunol. 1999; 29:2769.
16. Tarte K., Klein B.: Leukemia 1999; 13:653.
17. Tsai V.: J. Clin. Invest. 1988; 82:1731.
18. Steinman R.M.: J. Exp. Med. 1973; 137:1142.
19. Steinman R.M.: Ann. Rev. Immunol. 1991; 9:271.
20. Vesico R.: Blood 1997; 90, Supp. 1:565a.
21. Zhou L.J. et al.: J. Immunol. 1992; 149:735.
22. Zhou L.J., Tedder T.F.: J. Immunol. 1995; 154:3821.
Postępy Nauk Medycznych 4/2000
Strona internetowa czasopisma Postępy Nauk Medycznych