© Borgis - Anestezjologia Intensywna Terapia 4/2006, s. 222-225
*Krystyna Basińska1, Marta Michowska1, Bogusław Borys2, Agnieszka Bukowska3, Paweł Dutka3, Maria Wujtewicz3
Wpływ zakresu informacji anestezjologicznej na poziom lęku u chorych przed operacją
The effect of anaesthetic information on the level of preoperative anxiety
1Zakład Etyki, Bioetyki i Deontologii AM w Gdańsku
kierownik: dr n. med. M. Michowska
2Zakład Psychologii Klinicznej AM w Gdańsku
kierownik: dr hab. n. med. B. Borys
3Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii AM w Gdańsku
kierownik: prof. dr hab. n. med. M. Wujtewicz
Summary
Background.Nowadays the vast majority of patients wish to be informed in detail about anaesthesia and the scheduled procedure, before giving their informed consent. Theoretically, detailed and well-illustrated information should help in the preparation for anaesthesia and decrease the level of preoperative anxiety.
Methods. After an initial meeting with an anesthesiologist, 50 patients were allocated to two groups, depending on the preferred range of information (limited or extended). The level of anxiety was assessed after reading the respective brochure, using the Spielberg self-assessment questionnaire. The level of anxiety was rated between 20 and 80 points.
Results. 30 patients (60%) chose the limited information, 20 (40%) – chose the extended information. Limited information was preferred by older (>50 years), less educated, and male patients. Younger and better educated patients preferred extended information. Extended information had a positive effect only on patients with a low level of anxiety (<60 points). 93% of patients regarded the information provided as sufficient, nevertheless 23% of them asked additional questions. The mean level of anxiety was similar in both groups. Patients reacted positively to the brochures.
Conclusions. A minority of patients wished to receive detailed information about anaesthesia. Written information did not alter preoperative anxiety and may be safely issued to patients during the preoperative visit.
Pojęcie świadomej zgody w medycynie ( informed consent) oparte jest na przesłankach etycznych i prawnych. Etyczny obowiązek wynika z szacunku dla osoby, jej potrzeb i możliwości oraz jej autonomicznego prawa stanowienia o sobie. Prawo narzuca lekarzowi obowiązek uzyskiwania zgody na wszelkie procedury medyczne, po przekazaniu informacji dotyczącej stanu zdrowia, rozpoznania, proponowanych metod leczenia i następstw ich zastosowania lub zaniechania, wraz z informacją o ryzyku i spodziewanych korzyściach. W czasie uzyskiwania świadomej zgody pojawia się jednak szereg istotnych problemów. Jednym z nich jest zakres informacji udzielanych choremu, umożliwiający wyrażenie świadomej zgody na proponowane leczenie, a który nie powinien jednak nasilić lęku i niepokoju.
W praktyce anestezjologicznej można zaobserwować wzrastające zainteresowanie informacją o znieczuleniu wśród chorych, szczególnie młodszych. Wielu z nich chciałoby otrzymać informację szczegółową [1, 2]. Zastosowanie znalazły broszury i kasety wideo o znieczuleniu [3]. Odpowiednia informacja powinna pomóc choremu przygotować się do zaplanowanego zabiegu, znieczulenia oraz okresu pooperacyjnego i jednocześnie zmniejszyć lęk i niepokój w okresie przedoperacyjnym. Dotychczasowe badania na temat skutków informowania nie są jednoznaczne. Wykazują one też znaczną różnorodność woli chorych bycia informowanym. Istotnym staje się więc problem w jaki sposób klinicysta może odpowiadać na tak zindywidualizowane zapotrzebowanie na informację [4].
Celem pracy była ocena potrzeb chorych w zakresie informacji, którą chcieliby otrzymać przed znieczuleniem oraz próba ustalenia wpływu zakresu informacji anestezjologicznej na poziom lęku.
Metodyka
Badania przeprowadzono po uzyskaniu zgody Komisji Bioetycznej AM w Gdańsku, wśród chorych przygotowywanych do planowych zabiegów w znieczuleniu ogólnym z zakresu chirurgii ogólnej, plastycznej oraz chirurgii szczękowej. Z badań wyłączono osoby z chorobą nowotworową oraz ocenionych w skali ASA>II.
W czasie wizyty anestezjologicznej, w przeddzień operacji, chorym proponowano zapoznanie się z informacją pisemną o znieczuleniu ogólnym, w formie krótkiej lub w rozszerzonym opracowaniu. Informacja krótka dostarczała wiedzy o znieczuleniu do momentu indukcji oraz bezpośrednio po wybudzeniu. Informacja rozszerzona omawiała dokładnie przygotowanie chorych do znieczulenia, poszczególne fazy znieczulenia, okres pooperacyjny, oraz ogólne dane o powikłaniach.
Po przeczytaniu wybranej przez chorych informacji, przy pomocy kwestionariusza samooceny Spielbergera w polskiej adaptacji Wrześniewskiego (ISCL – Inwentarz Stanu i Cechy Lęku), określano u nich poziom lęku-stanu, który jest utożsamiany ze zmiennością sytuacyjną. Poziom lęku wyznaczała wartość, zawarta pomiędzy 20 a 80 punktami. Zapoznanie się z informacją pisemną poprzedzało rozmowę z anestezjologiem. Chorzy proszeni byli również o wypełnienie ankiety, która oceniała między innymi satysfakcję z uzyskanej informacji.
Badanych chorych podzielonych na dwie grupy, zależnie od wybranego przez nich zakresu informacji (informacja pisemna w krótkim lub rozszerzonym zakresie).
Analizy statystycznej uzyskanych wyników dokonano za pomocą obliczenia x±SD oraz zakresu wyników. Dane jakościowe wyrażono za pomocą częstości występowania i procentów. Porównania dwóch zmiennych o rozkładach normalnych dokonano za pomocą testu t-Studenta. Za poziom istotności przyjęto p<0,05.
Wyniki
Spośród 50 badanych (33 kobiety i 17 mężczyzn), 30 chorych (60%) wybrało informację krótką, 20 (40%) – informację rozszerzoną. Badani mężczyźni w zdecydowanej większości (70%) wybierali informację krótką. Wśród kobiet taki rodzaj informacji wybrało 55% badanych.
Informację krótką wybierali chorzy starsi. 47% osób, które preferowały ten rodzaj informacji było w wieku powyżej 50 lat (tab. I). Średnia wieku w tym przypadku była wyższa niż średnia wieku wybierających informację rozszerzoną i wynosiła 43,7 lat. Informację rozszerzoną wybierali chorzy młodsi (średnia wieku 34,4 lat). 55% z nich, nie ukończyło 30 lat i tylko 25% osób było w wieku powyżej 50 lat.
Tab. I. Wybór rodzaju informacji w zależności od wieku chorych
| Wiek chorych (lata) | Informacja krótka (% chorych) | Informacja rozszerzona (% chorych) |
| <30 | 30 | 55 |
| 30-50 | 23 | 20 |
| >50 | 47 | 25 |
Większość (63%) tych, którzy wybrali informację krótką posiadało wykształcenie średnie a jedynie 7% miało wykształcenie wyższe. Informację rozszerzoną wybierały chętniej (60%) osoby z wykształceniem wyższym.
Wszyscy, którzy wybrali informację krótką uznali ją za zrozumiałą, a 93% badanych również za wystarczającą. Tym niemniej 23% chorych z tej grupy zadawało dodatkowe pytania dotyczące znieczulenia i okresu pooperacyjnego w czasie rozmowy z anestezjologiem. W grupie chorych wybierających informację rozszerzoną 90% badanych oceniło ją jako zrozumiałą i 85% jako wystarczającą. W czasie rozmowy z anestezjologiem 35% osób zgłaszało potrzebę otrzymania dodatkowych informacji. W grupie informowanej w sposób rozszerzony znacznie więcej chorych (75%) posiadało wcześniejsze informacje o znieczuleniu (tab. II).
Tab. II. Wyniki ankiety przeprowadzonej wśród badanych chorych
| Ocena informacji | Informacja krótka (% chorych) | Informacja rozszerzona (% chorych) |
Zrozumiała
Wystarczająca
Dodatkowe pytania
Posiadanie wcześniejszych informacji o znieczuleniu | 100
93
23
43 | 90
85
35
75 |
Średni poziom lęku-stanu w grupie chorych, którzy zapoznali się z krótką informacją o znieczuleniu wynosił 48,1±3,4 pkt i był wyższy od średniego poziomu lęku-stanu w grupie chorych, którzy wybrali informację rozszerzoną (43,6±15,5 pkt). Nie stwierdzono istotnej różnicy pomiędzy średnią punktacją lęku-stanu w obu badanych grupach. Jedynie u chorych, u których poziom lęku-stanu nie przekraczał 60 pkt, ocena lęku-stanu w następstwie informacji krótkiej miała wartość wyższą (45,7±6,7 pkt) aniżeli po informacji rozszerzonej (36,3±9,6 pkt) (p<0,001).
Dyskusja
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Gillies MAM, Baldwin FJ: Do patient information booklets increase perioperative anxiety? Eur J Anaesthesiol 2001; 18: 620-622.
2. Chew STH, Tan T, Tan SS, Ip-yam PC:A survey of patients´ knowledge of anaesthesia and perioperative care. Singapore Med J 1998; 39: 399-402.
3. Snyder-Ramos SA, Seintsch H, Bottiger BW, Motsch J, Martin E, Bauer M:Patient satisfaction and information gain after the preanesthetic visit: a comparison of face to face, interview, brochure and video. Anesth Analg 2005; 100: 1753-1758.
4. Salmon P: Psychologia w medycynie wspomaga współpracę z pacjentem i proces leczenia. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, 2002.
5. Ziębicka J, Gajdosz R: Informacja medyczna i jej znaczenie dla pacjentów przygotowywanych do znieczulenia i operacji. Anest Inten Terap 2006; 38, 110-114.
6. Jałowiecki P, Rudner R, Tomala A: Ocena jakości postępowania anestezjologicznego na podstawie opinii chorych o znieczuleniu. Okres przedoperacyjny. Anest Inten Terap 2001; 33: 141-147.
7. White SM, Baldwin TJ: Consent for anaesthesia. Anaesthesia 2003; 58: 760-774.
8. Farnill D, Inglis S: Patients´ desire for information about anaesthesia: Australian attitudes. Anaesthesia 1993; 48: 162-164.
9. Garden AL, Merry AF, Holland RL, Petrie KJ: Anaesthesia information – what patients want to know. Anaesth Intens Care 1994; 24: 594-598.
10. Osuna E, Perez-Carceles MD, Perez-Moreno JA, Luna A: Informed consent. Evaluation of the information provided to patients before anaesthesia and surgery. Medicine Law 1998; 17: 511-518.
11. Bellew M, Atkinson KR, Dixon G, Yates A: The introduction of a paediatric anaesthesia information leaflet, an audit of its impact on parental anxiety and satisfaction. Paed Anaesth 2002; 12: 124-130.
12. Spielberger CD: Theory and research on anxiety: anxiety and behavior. Spielberger, Academic Press, New York 1966.
13. Wrześniewski K, Sosnowski T: Inwentarz Stanu i Cechy Lęku (ISCL). Pracownia Testów Psychologicznych, Warszawa 1996.
14. Oldman M, Moore D, Collins S:Drug patient information leaflets in anaesthesia: effect on anxiety and patient satisfaction. Br J Anaesth 2004; 92: 854-858.
15. Kain ZN, Mayes LC, Cicchetti DV, Bagnall AL, Finley JD, Hofstadter MB: The Yale Preoperative Anxiety Scale: how does it compare with a "gold standard”? Anesth Analg 1997; 85: 783-788.
16. Ziębicka J, Gajdosz R:Wybrane aspekty lęku u chorych oczekujących na operację. Anest Inten Terap 2006; 38: 41-44.
17. Williams OA: Patient knowledge of operative care. J Roy Soc Med 1993; 86: 328-331.
18. Inglis S, Farnill D: The effects of providing preoperative statistical anaesthetic-risk information. Anaesth Intens Care 1993; 21: 799-805.
19. Bondy LR, Sims N, Schroeder DR, Offord KP, Narr BJ: The effect of anaesthetic patient education on preoperative patient anxiety. Reg Anaesth Pain Med 1998; 24: 158-164.
20. Moerman N, van Dam FS, Muller MJ, Oosting H:The Amsterdam Preoperative Anxiety and Information Scale. Anesth Analg 1996; 82: 445-451.
