© Borgis - Anestezjologia Intensywna Terapia 4/2006, s. 232-235
*Grażyna Michalska-Krzanowska1, Michał Kurek2, Radosław Ratajski1
Zatrzymanie krążenia w wyniku reakcji anafilaktycznej po profilaktycznym podaniu amoksycyliny z kwasem klawulanowym przed indukcją znieczulenia ogólnego – opis przypadku
Cardiac arrest resulting from the anaphylactic reaction following amoxicillin-clavulanic acid administration before induction of anaesthesia. Case report
1Oddział Anestezjologii Reanimacji i Intensywnej Terapii SPSK nr 2 PAM w Szczecinie
kierownik: dr n. med. G. Michalska-Krzanowska
2Zakład Alergologii Klinicznej PAM w Szczecinie
kierownik: prof. dr hab. n. med. M. Kurek
Summary
Background. The incidence of events during anaesthesia that lead to adverse outcomes, is estimated to be between 1:10 000 and 1:100 000. Beta lactam antibiotics are among the drugs that most often lead to allergic reactions and anaphylaxis, with IgE mediated reactions being the most common. Up to one-tenth of these episodes are life-threatening, with the most serious reactions occurring in patients with no proper diagnosis and/or anamnesis. We describe the case of a 59- year-old male patient who had a severe allergic reaction to amoxicillin-clavulanic acid prior to the induction of anaesthesia.
Case report. The patient, ASA class 3, with a long history of diffuse atherosclerosis, had previously undergone two femoral-popliteal bypasses, and was scheduled for internal iliac surgery. He received orally 7.5 mg midazolam for premedication. In the operating theatre, after establishing peripheral venous access, he received a prophylactic injection of 1.2 g amoxicillin-clavulanic acid intravenously. A few minutes later, he became restless, lost consciousness and suffered a cardiac arrest. CPR was commenced, and after 1 mg of adrenaline, spontaneous cardiac electrical activity and cardiac output was restored. He also received 100 mg of hydrocortisone. The surgery was cancelled and the patient was transferred to the ICU to be extubated four hours later. Because of a high serum tryptase concentration (24 ?g l-1), an IgE allergic reaction was diagnosed. Skin tests, performed six weeks later, confirmed a selective allergy to aminopenicillins.
Discussion and conclusions. Anaphylactic reactions related to anaesthesia and surgery are rarely reported in Poland. Early symptoms may be masked by premedication and anaesthesia, and the use of various drugs during induction makes selection of the precipitating factor difficult. In every case of a suspected anaphylactic reaction, the serum beta-tryptase concentration should be analysed.
Antybiotyki b-laktamowe są najczęstszą przyczyną reakcji z nadwrażliwości na leki przeciwbakteryjne. Tylko część tych reakcji jest przejawem alergii IgE-zależnej lub IgE-niezależnej (osutki grudkowo-plamiste, rumień trwały, cytopenie, wyprysk, reakcje fotoalergiczne, objawy zespołu choroby posurowiczej) [1]. W sytuacjach, w których nieudokumentowany pozostaje mechanizm immunologiczny, reakcje te kwalifikuje się jako przejaw nadwrażliwości niealergicznej. Najczęstszym podłożem są jednak reakcje IgE-zależne.
Częstość występowania anafilaksji w okresie znieczulenia oceniana jest różnie w poszczególnych krajach. Zapadalność mieści się w przedziale między 1:10 000 i 1:20 000 ogólnej liczby znieczuleń [2, 3, 4, 5]. Antybiotyki stosowane profilaktycznie odpowiedzialne są za 4,7% opisanych anafilaksji [6, 7]. Częstość występowania alergii na antybiotyki b-laktamowe pozostaje nieznana. Dane odnośnie pojawiania się alergii IgE-zależnych na penicyliny mają charakter szacunkowy [8, 9]. Opisy reakcji na kwas klawulanowy są przedmiotem pojedynczych doniesień [10, 11, 12].
Autorzy przedstawiają przypadek ciężkiej reakcji anafilaktycznej, połączonej z nagłym zatrzymaniem krążenia po podaniu pojedynczej dawki amoksycyliny z kwasem klawulanowym w profilaktyce okołooperacyjnej, bezpośrednio przed indukcją znieczulenia ogólnego.
Opis przypadku
Chory 59-letni, o masie ciała 82 kg, ASA II/III, został przyjęty do szpitala w celu wykonania kolejnego zabiegu naczyniowego z powodu niedrożności tętnicy biodrowej wewnętrznej. Wcześniej dwukrotnie operowany, miał wykonane połączenie omijające udowo-podkolanowe po stronie prawej, bez powikłań. Chory obciążony był nadciśnieniem tętniczym, stabilną chorobą wieńcową i przebytym przed 3 laty zawałem mięśnia sercowego z zaburzeniami rytmu pod postacią pojedynczych skurczów nadkomorowych. Pozostawał pod stałym nadzorem kardiologicznym; przyjmował kwas acetylosalicylowy (odstawiony przed planowanym zabiegiem) oraz kaptopryl.
W premedykacji, 40 min przed planowaną operacją, otrzymał doustnie 7,5 mg midazolamu. W dniu operacji chory nie dostawał innych leków. Po przywiezieniu na blok operacyjny ciśnienie tętnicze krwi wynosiło 160/90 mm Hg, HR 98 min-1. Przed rozpoczęciem znieczulenia podano dożylnie profilaktyczną dawkę amoksycyliny z kwasem klawulanowym (Augmentin, GlaxoSmithKline, GB) w dawce 1,2 g w 100 ml wody do iniekcji. W trakcie kolejnych przygotowań do znieczulenia zauważono zaczerwienienie skóry twarzy i górnej połowy klatki piersiowej. Chory zaczął zgłaszać objawy złego samopoczucia, uczucie gorąca i duszności. Doszło do zwolnienia czynności serca i nagłego zatrzymania krążenia w mechanizmie asystolii. Podjęto czynności resuscytacyjne. Chory został zaintubowany, zastosowano oddech mechaniczny (FIO2 1,0). Dożylnie otrzymał 1 mg adrenaliny. Po około 2-3 min powrócił samoistny rytm serca oraz wyczuwalne tętno na tętnicy promieniowej. Po zakończonej resuscytacji podano100 mg hydrokortyzonu dożylnie. Ciśnienie tętnicze krwi wynosiło 50/18 mm Hg a HR 100 min-1. Po podaniu 500 ml 7,5% roztworu skrobi hydroksyetylowej nastąpił wzrost ciśnienia tętniczego krwi do wartości 140/88 mm Hg. Odstąpiono od operacji a chorego przekazano do oddziału intensywnej terapii, gdzie kontynuowano mechaniczną wentylację płuc w trybie CPAP+PS (FIO2 0,3). W tym czasie chory był przytomny, GCS = 10 pkt. Po upływie 4 h został rozintubowany, był przytomny, w pełnym kontakcie logicznym, z wydolnym krążeniem i oddechem. Badania diagnostyczne i laboratoryjne wykluczyły podejrzenie zawału mięśnia sercowego. Nie obserwowano zaburzeń rytmu serca. Oznaczono stężenie tryptazy, które 1 h po obserwowanych objawach wynosiło 24 mg l-1 i 21 mg l-1 w 6 h później (norma <14,0 mg l-1). W 2 dobie w stanie dobrym chory przekazany został do kliniki chirurgii a po upływie 5 dni wypisany do domu.
Po 6 tygodniach od chwili wystąpienia reakcji anafilaktycznej wykonano testy skórne. Testy punktowe i śródskórne zostały wykonane roztworami preparatów dostępnych na rynku. Determinanty penicylin są nietrwałe, dlatego ich roztwory przygotowane zostały bezpośrednio przed użyciem. Ocena testów uwzględniała wynik kontroli ujemnej (test z 0.9% NaCl) i kontroli dodatniej (testy z histaminą i / lub kodeiną) określających tzw. normalną odczynowość skóry (tab. I).
Tab I. Wyniki testów punktowych i śródskórnych
| Test punktowy | Test śródskórny |
Badane substancje | Stężenie | Wielkość bąbla po 20 min (mm) | Stężenie | Wielkość bąbla po 20 min (mm) |
Kontrola z NaCl | 0,9% | (-) | 0,9% | (-) |
Kontrola z histaminą | 1 mg ml-1 | 3x3 | 0,01 mg
ml-1 | 8x9 |
Testarpen | 1:1 | (-) | 1:10 000 1:100 1:10 | (-) (-) (-) |
Penicylina krystaliczna | 500 000 j. m. ml-1 | (-) | 1:10 000 | 6x6 10x9 10x13* 19x13* |
Amoksycylina (kwas klawulanowy) | 100 mg ml-1 | (-) | 1:10 000 | 6x8 |
Diazepam | 5 mg ml-1 | (-) | 1:10 | (-) |
Ampicylina | 100 mg ml-1 | 7x9 | 1:10 | (-) |
Midazolam | 5 mg ml-1 | (-) | 1:10 | (-) |
(-) Wynik ujemny, czyli średnica bąbla <3 mm
*Pseudopodia pojawiające się w przypadku reakcji silnie dodatniej
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Schnyder B, Pichler WJ: Skin and laboratory test in amoxicillin-and penicillin-induced morbiliform skin eruption. Clin Exp Allergy 2000; 30: 590-595.
2. Currie M, Webb R, Williamson J, Russel W, Mackay P:The Australian incident monitoring study. Clinical anaphylaxis and analysis of 2000 incidents reports. Anaesth Intensive Care 1993; 21: 621-628.
3. Laxenaire M:Substances responsible for perianesthetic anaphylactic shock. A third multicenter study (1992-1994). Ann Fr Anesth Reanim 1996; 15: 1211-1223.
4. Mertes PM:Reducing the risik of anaphylaxis during anaesthesia: guidelines for clinical practice. J Investing Allergol Clin Immunol 2005; 15: 91-101.
5. Kurek M, Michalska-Krzanowska G: Anaphylaxis during surgical and diagnostic procedures. ACI International 2003; 15: 168-174.
6. Mertes PM, Kurek M, Dewachter P: Anafilaksja i znieczulenie; w: Stany nagłe w alergologii (red.: Kurek M.), Medical Tribune Group, Warszawa 2004; 37-50.
7. Mertes PM, Laxenaire MC, Alla F: GERAP: Anaphylactic and anaphylactoid reactions occuring during anaesthesia in France. Seventh epidemiologic survey (January 2001-December 2002). Ann Fr Anaesth Reanim 2004; 23: 1133-1143.
8. Saenz de San Pedro B, Mayorga C, Torres M.J, Florido JF, Quiralte J, Blanca M:Boosted IgE-response after anaphylaxis reaction to cefuroxime with cross-reactivity with cefotaxime. Ann Allergy Asthma Immunol 2002; 89: 1001-1003.
9. Arndt PA, Garratty G: Cross-reactivity of cefotetan anceftriaxone antibodes, associated with hemolityc anemia, with other: cephalosporins and penicillin. Am J Clin Pathol 2002; 118: 256-262.
10. Fernandez-Rivas M, Prezez Carral C, Cuevas M: Selective allergic reactions to clavulanic acid. J Allergy Clin Immunol 1995; 95: 748-750.
11. Kamphof WG, Rustenmeyer T, Bruynzeel DP: Sensitization to clavulanic acid. Contact Dermatitis 2002; 47: 47-52.
12. Vervloet D, Pradalier M, Castelain M: Drug Allergy. Pharmacia&Upjohn Diagnostics Divisions 1999.
13. Torres MJ, Blanca M, Fermandez J: Diagnosis of immediate allergic reactions to beta-lactam antibiotics. Position paper. Allergy 2003; 58: 961-972.
14. Laroche D, Dubois F, Lefrancois C:Early biological markers of anaphylactoid reactions occuring during anaesthesia. Ann Fr Anesth Reanim 1992; 11: 613-617.
15. Fisher M, Baldo B: Mast cell tryptase in anaesthetic anaphylactoid reactions. Br J Anaesth 1998; 80: 26-35.