© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 9/2008, s. 611-614
*Juliusz Bokiej
Zaostrzenia w astmie oskrzelowej u małych dzieci
Asthma exacerbations in young children
Praktyka Lekarska Jelenia Góra
Streszczenie
Astma to choroba przewlekła dróg oddechowych, której początek ujawnia się bardzo często w pierwszych latach życia. Mimo wielu wątpliwości i trudności diagnostycznych rozpoznanie astmy w tym okresie rozwojowym jest możliwe i istotne dla wprowadzenia prawidłowego przewlekłego leczenia. Dzieci do piątego roku życia narażone są na wiele czynników wywołujących zaostrzenia, zwłaszcza takich jak infekcje wirusowe oraz ekspozycje alergenowe. Zaostrzenia astmy zwłaszcza u małych dzieci wymagają wielokrotnie hospitalizacji. Nowe wytyczne PRACTALL zalecają w ramach interwencji medycznej, w celu leczenia zaostrzeń umiarkowanych i ciężkich stosowanie glikokortykosteroidów systemowych. Skuteczność tego leczenia jest udowodniona klinicznie. Jest również wiele dowodów na występowanie objawów niepożądanych takiej terapii. Wyniki badań i obserwacji klinicznych wskazują na bardzo dobrą skuteczność budesonidu w nebulizacji stosowanego w wysokich dawkach na początku zaostrzenia. Wyniki uzyskane przez tę formę leczenia, przy bardzo dobrym indeksie terapeutycznym, to zmniejszenie częstości zaostrzeń, zmniejszenie konieczności wprowadzania glikokortykosteroidów systemowych, zmniejszenie nawrotów zaostrzeń. Wydaje się że w przypadku możliwości wyboru między terapią miejscową i systemową, preferowane powinno być stosowanie glikokortykosteroidów wziewnych w odpowiednich dawkach, podanych odpowiednio wcześnie.
Summary
Asthma is chronic illness of respiratory tracks, witch starts in a very early age. Despite of the number of doubts and diagnostic difficulties is possible to recognize asthma during this period of development. It is essential to provide properly chronic treatment. Children up to fifth year of age are exposed to different triggers like viral infections or allergens. Exacerbations of asthma, especially in young children enquire multiple hospitalization. New PRACTALL guidelines prefer using system glicocorticosteroids, as a medical intervention to treate acute exacerbations. Efficiencies of the treatment are clinically proven. However there are also plenty of proofs for existence of undesirable effects of this therapy. Many researches and clinical observations show that using high doses of nebulized budesonid in the beginning of exacerbations is very effective. Results with very good therapeutic index show the decrease of exacerbations frequency and also decrease of necessity of using systemic glikokortykosteroids. It seems that if it is the choice between local or system therapy one should decide to administer inhaled glicocorticosteroids in a proper doses as early as possible.
Wstęp
Rozpoznanie i leczenie astmy oskrzelowej u dzieci do 7. roku życia stwarza, wiele problemów zarówno lekarzom podstawowej opieki zdrowotnej, jak i specjalistom. Astma jest przewlekłą chorobą dróg oddechowych, której rozwój u wielu chorych rozpoczyna się już od pierwszych lat życia. Rozpoznanie astmy oskrzelowej często wiąże się z podjęciem decyzji o przewlekłej terapii lekami przeciwzapalnymi. Standardy terapeutyczne wskazują na glikokortykosteroidy wziewne jako leki z wyboru (1, 2).
Trudności w rozpoznaniu astmy oskrzelowej u dzieci w wieku przedszkolnym, zwłaszcza do trzeciego roku życia, podkreślane są przez wszystkie międzynarodowe standardy (GINA, PRACTALL) (1, 2). Wiążą się one z występowaniem świszczącego oddechu w dolnych dróg oddechowych (wheezing), który w dużej grupie dzieci ustępuje od 3 do 6 roku życia. GINA wyróżnia dwie grupy dzieci z objawami sugerującymi astmę. Pierwsza, to dzieci z przemijającym, wczesnym świstem oskrzelowym wynikającym z niepełnej dojrzałość drzewa oskrzelowego w stosunku do wieku i z narażenia na czynniki drażniące. Druga grupa to dzieci z utrzymującym się wczesnym świstem będącym głównie objawem infekcji wirusowych stanowiących 80-90% zakażeń w tym wieku. Obie te grupy „nakładają się” na grupę dzieci ze świstem o późnym początku lub astmą. Brak metod diagnostycznych o dużej swoistości jest główną przyczyną trudności w różnicowaniu. Autorzy GINA podkreślają również niedostateczne udokumentowanie zagadnień rozpoznawania i leczenia astmy u dzieci przedszkolnych związane z brakiem wystarczającej liczby wiarygodnych badań klinicznych (kategorii A i B), które stanowią podstawę opracowywania nowoczesnych standardów. Podobnie do zagadnienia podchodzą autorzy PRACTALL. To opracowanie rozróżnia cztery grupy fenotypowe:
1/ Przejściowy nietrwały świszczący oddech. W tym fenotypie obserwuje się świszczący oddech tylko przez pierwsze 2-3 lata życia. Można tę grupę dzieci porównać z dziećmi opisywanymi przez Martineza, u których stwierdził on niedojrzałość drzewa oskrzelowego, która ustępowała razem z objawami klinicznymi do trzeciego roku życia. U tych dzieci epizody świszczącego oddechu nasilały się po narażeniu na czynniki zewnętrzne, głównie dym tytoniowy.
2/ Nietypowy świszczący oddech, głównie wywołany przez infekcje wirusowe występujące często w okresach wczesnego dzieciństwa. Powstająca wówczas nadreaktywność oskrzeli manifestuje się u tych dzieci świszczącym oddechem, nawracającym przez kilka, a nawet kilkanaście lat dalszego rozwoju.
3/ Przewlekła astma, to fenotyp skojarzony z klinicznymi manifestacjami alergii, początkowo w odpowiedzi na alergeny pokarmowe w okresie noworodkowym i we wczesnym dzieciństwie, później na alergeny wziewne. Dzieci w tej grupie obciążone są rodzinnym występowaniem astmy.
4/ Ciężki przerywany świszczący oddech z okresami bezobjawowymi pomiędzy napadami. Ta grupa chorych jest również kojarzona z objawami innych schorzeń na tle atopowym.
Ostateczne rozpoznanie astmy skutkuje włączeniem leczenia przewlekłego mającego na celu utrzymanie kontroli przebiegu choroby. Kontrola astmy u dzieci do 7. roku życia oznacza, że spełnione są kryteria przedstawione w tabeli 1 (wg GINA):
Tabela 1. Stopnie kontroli astmy.
Kryterium | Astma dobrze kontrolowana (wszystkie kryteria spełnione) | Astma częściowo kontrolowana | Niekontrolowana |
Objawy dzienne | Nie występują (mniej niż 2 epizody w tygodniu) | ponad 2 epizody w tygodniu | Co najmniej 3 kryteria astmy częściowo kontrolowanej spełnione w tygodniu |
Ograniczenie aktywności ruchowej | Nie ma | Występuje |
Objawy nocne i przebudzenia | Nie występują | Występują |
Potrzeba leczenia doraźnego | Nigdy (mniej niż 2 razy w tygodniu) | ponad 2 razy w tygodniu |
Czynność płuc (PEF, FEV1) | Prawidłowa | < 80% wartości należnej |
Zaostrzenia | Nie występują | co najmniej 1 raz w roku* |
**Po każdym zaostrzeniu należy niezwłocznie ocenić poziom leczenia, czy jest wystarczający **Każdy tydzień z zaostrzeniem to tydzień astmy niekontrolowanej |
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Raport NHLBI/WHO. Światowa strategia rozpoznawania, leczenia i prewencji astmy. (GINA). Med Prakt 2007 (wyd. specjalne 1).
2. Bacharier LB et al.: PRACTALL Allergy 2008;63:5-34.
3. Rowe BH, et al.: Corticosteroids for preventing relapse following acute exacerbations of asthma. Cochrane Database Syst Rev. 2001;(1):CD000195.
4. Volivitz B: Inhaled budesonide in the management of acute worsening and exacerbations of asthma: A review of the evidence. Respir Med 2007;101:685-95.
5. Barnes PJ: Inhaled glucocorticoids for asthma. N Eng J Med 1995;332:868-75.
6. Wilson AM, McFarlane LC, Lipworth BJ: Systemic bioactivity profiles of oral prednisolone and nebulized budesonide in adult asthmatics Chest 1998;114:1022-1027
7. Wolthers OD, et al.: Bone turnover in asthmatic children treated with oral prednisolone or inhaled budesonide. Pediatr Pulmonol 1993;16:341-346.
8. Volovitz B, et al.: Effectiveness of inhaled corticosteroides in controlling acute asthma exacerbation in children at home. Clin Pediatr 2001;40:79-86.
9. Milani GKM, et al.:Nebulized budesonide to treat acute asthma in children. J Pediatr 2004;80:106-112.
10. Devidayal J, et al.: Efficacy of nebulized budesonide comparedto oral prednisolone in acute bronchial asthma. Acta Paediatr 1999;88:835-840.
11. O´Byrne PM, et al.: Budesonid/formoterol combination therapy as both maintenance and reliver medication in asthma. Am J Respir Crit Care Med 2005;171:129-136.
12. Garrett J, et al.: Efficacy of nebulized budesonide comparedto oral prednisolone in acute bronchial asthma. Acta Paediatr 1999;88:835-840.
13. Matthews EE et al. Nebulized budesonide versus oral steroid in severe exacerbations of childhood asthma. Acta Paediatr 1999;88:841-843.
14. Heling G, et al.: Systemic effects of a short course of betamethasone compared with high-dose inhaled budesonide in early childhood asthma. Acta Paediatr 1999; 88: 48-51.
15. Edmonds ML, et al.: Early use of inhaled corticosteroids in the emergency department treatment of acute asthma. Cohrane Database Syst Rev 2005.5
16. Camargo CA, et al.: Association between common asthma therapies and recurrent asthma exacerbations in children enrolled in a state Medicaid plan. Am J Health Syst Pharm 2007;64:1054-61.
17. Smith MJ, Rascati KL, McWilliams BC: Inhaled anti-inflammatory pharmacotherapy and subsequent hospitalizations and emergency department visits among patients with asthma in the Texas Medicaid program. Ann Allergy Asthma Immunol 2004;92:5-6.
18. Scarfone RJ, et al.: Controlled trial of oral prednisolon in the emergency department treatment of children with acute asthma. Pediatrics 1993;92:513-18.
19. Engel T, et al.: Single-dose inhaled budesonide in subjects with chronic asthma. Allergy 1991;46:547-53.
20. Schuh Set al.: A comparison of inhaled fluticasone and oral prednisolone or children with severe acute asthma. Na.
21. Bokiej J: Nebulizacja w astmie oskrzelowej, krok po kroku. Medycyna po Dyplomie 2004;03:13-20.