Zespół poresuscytacyjny charakteryzują czasowe zmiany czynnościowe narządów, które rowinąć się mogą w trzech następujących po sobie etapach. Pierwszy stanowią zaburzenia czynności narządów rozwijające się w pierwszych 24 godzinach po resuscytacji i zależne są od czasu podjęcia resuscytacji, czasu jej trwania, jak również jej efektywności. Drugi to zaburzenia czynności narządów w pierwszych kilku dobach po resuscytacji, które prezentować mogą postępującą niewydolność prowadzącą do zespołu dysfunkcji wielonarządowej (MODS). Ostatnim etapem zmian po resuscytacji są wtórne, późne zaburzenia czynnościowe narządów (1). Układ oddechowy podlega zmianom we wszystkich okresach zespołu poresuscytacyjnego. Zapalenie płuc u chorych po resuscytacji oddechowo-krążeniowej, należy do późnych zaburzeń czynnościowych i wiąże się głównie z zakażeniem związanym z utrzymywaniem sztucznych dróg oddechowych i stosowaniem wentylacji mechanicznej (1). Zatrzymanie krążenia w istotny sposób predysponuje pacjenta do rozwoju powikłań pod postacią zapalenia płuc, co wiąże się z aspiracją wydzieliny z górnych dróg oddechowych oraz treści z przewodu pokarmowego do układu oddechowego we wczesnym okresie, czy też wiąże się z przeintubowywaniem chorego lub mikroaspiracjami treści z jamy ustno-gardłowej obok mankietu uszczelniającego rurki intubacyjnej w okresie późniejszym (2, 3). Rzadsze drogi zakażenia układu oddechowego to inhalacja aerozoli zawierających patogeny, droga krwiopochodna oraz translokacja drobnoustrojów z przewodu pokarmowego. Z punktu widzenia epidemiologicznego zapalenia płuc u chorych po zatrzymaniu krążenia można podzielić na wczesne, rozwijające się do 4 doby pobytu w szpitalu, lub późne, które powstają po upływie 5 dób (4). Zapalenia płuc pozostają ważnymi przyczynami chorobowości i zgonów, pomimo postępu w leczeniu przeciwbakteryjnym i stosowaniu nowych metod postępowania terapeutycznego i profilaktycznego (3). Szpitalne zapalenie płuc (HAP) (Hospital Aquired Pneumonia) definiuje się jako zapalenie płuc, które wystąpiło po 48 godzinach od przyjęcia do szpitala u chorego, u którego wykluczy się uprzednio istniejące infekcje w okresie inkubacji. Zapalenie płuc związane z opieką medyczną (HCAP) (Healthcare Associated Pneumonia) to zapalenie płuc u wszystkich chorych, którzy byli hospitalizowani na oddziale pomocy doraźnej przez okres 2 dni i dłużej w ciągu 90 dni od zakażenia, u chorych którzy przebywali w domu opieki lub zakładzie opieki przewlekłej; u chorych, którym w ciągu ostatnich 30 dni od aktualnego zakażenia podawano dożylnie antybiotyki, zastosowano chemioterapię lub którym leczono rany oraz u chorych, którzy z innych powodów zgłosili się do szpitala lub stacji hemodializ. Wyodrębnionym z grupy szpitalnych zapaleń płuc jest zapalenie płuc związane z wentylacją mechaniczną (VAP) (Ventilator Associated Pneumonia), które występuje po upływie 48-72 godzin od intubacji dotchawiczej (3).

Celem pracy była próba określenia typu zapalenia płuc u chorych leczonych w szpitalnym oddziale ratunkowym po pozaszpitalnym zatrzymaniu krążenia, jak również określenie drobnoustrojów wywołujących zapalenia płuc w tej grupie chorych.

Badaniami objęto grupę 28 chorych (7 kobiet i 21 mężczyzn) po przebytym pozaszpitalnym zatrzymaniu krążenia i skutecznej resuscytacji oddechowo-krążeniowej. Rozpiętość wiekowa w badanej grupie była duża i zawierała się w przedziale od 21 do 83 lat. Do dominujących chorób, które stwierdzono w grupie chorych z zatrzymaniem krążenia należy zaliczyć: udar niedokrwienny mózgu (n=1), cukrzyca (n=4), ostry zespół wieńcowy (n=4), astma (n=2), przewlekła niewydolność nerek (n=1), wstrząs pourazowy (n= 1), wstrząs hypowolemiczny w przebiegu krwotoku z górnego odcinka przewodu pokarmowego (n=1), kardiomiopatie i przewlekła niewydolność krążenia (n=9), przewlekła obturacyjna choroba płuc (n=2), szpiczak mnogi (n=1), akoholizm przewlekły i zatrucia alkoholem różnego pochodzenia (n=6). Rozpoznanie zapalenia płuc stawiano na podstawie: objawów klinicznych, stwierdzanych w badaniu przedmiotowym, wyników badań laboratoryjnych (leukocytoza, stężenie białka CRP, stosunek PaO₂/FiO₂) oraz obrazu radiologicznego płuc (zdjęcie radiologiczne klatki piersiowej i/lub tomografia komputerowa). W celu zobiektywizowania rozpoznania zapalenia płuc posługiwano się uproszczoną skalą CIPS (Clinical Pulmonary Infection Score) w modyfikacji Singh i Luna, na podstawie której rozpoznawano infekcję płuc przy punktacji wynoszącej 5 punktów i więcej (5, 6). Do badań mikrobiologicznych pobierano popłuczyny oskrzelowo-pęcherzykowe oraz krew.

W żadnym przypadku nie pobrano płynu z jamy opłucnowej, gdyż w badanej grupie nie było pacjenta, który miałby wskazania do nakłucia jamy opłucnej. Badania mikrobiologiczne pobranego w badanej grupie chorych materiału biologicznego wykonywane były w Zakładzie Diagnostyki Mikrobiologicznej Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Białymstoku. W pracy posługiwano się definicjami i kryteriami opracowanymi przez American Thoracic Society i Infectious Diseases Society of America oraz Center for Disease Control and Prevention (Atlanta) (3, 7).