Zakażenie Helicobacter pylori (Hp) jest powszechne – ponad połowa ludności świata jest zakażona tym drobnoustrojem. Rezerwuarem bakterii jest człowiek. Do czynników sprzyjających zakażeniu należą: duże rodziny z małymi dziećmi, zgęszczenie ludzi w mieszkaniach, złe warunki higieniczne oraz zanieczyszczenie żywności i wody. Rodzaj tych czynników wskazuje na szerzenie się infekcji od człowieka do człowieka. Jako drogi przenoszenia Hp wymienia się drogę ustno-pokarmową i kałowo-pokarmową. Do zakażenia dochodzi przeważnie w dzieciństwie, w obrębie własnej rodziny (między rodzicami a dziećmi lub między rodzeństwem) (1).

Zakażenie Hp nie zawsze oznacza chorobę. Pod wieloma względami drobnoustrój ten zachowuje się jak komensal, a nie jak patogen. Świadczy o tym między innymi to, że większość osób zakażonych nie ma żadnych objawów chorobowych i tylko u 10-20% rozwijają się choroby będące wskazaniem do leczenia przeciwbakteryjnego. Podstawową chorobą wywoływaną przez Hp jest zapalenie błony śluzowej żołądka. Od umiejscowienia i rozległości tego zapalenia zależą ostateczne skutki kliniczne infekcji. Dotychczas znamy trzy odrębne fenotypy chorobowe związane z zakażeniem Hp: fenotyp łagodnego zapalenia błony śluzowej żołądka, fenotyp wrzodu dwunastnicy i fenotyp raka żołądka. Najczęściej mamy do czynienia z fenotypem pierwszym, czyli „prostym” zapaleniem błony śluzowej żołądka, które przebiega bez istotnych zmian w wydzielaniu kwasu solnego i nie prowadzi do poważnych konsekwencji chorobowych. Fenotyp wrzodu dwunastnicy występuje u około 15% zakażonych osób i odznacza się zmianami zapalnymi w części przedodźwiernikowej żołądka oraz zwiększonym wydzielaniem gastryny i kwasu solnego. Osoby z taką konstelacją zaburzeń mają wrzody dwunastnicy i(lub) wrzody części przedodźwiernikowej żołądka. Najpoważniejszym rodzajem zmian jest fenotyp raka żołądka z zapaleniem trzonu, zanikiem błony śluzowej w tej części żołądka i zmniejszonym wydzielaniem kwasu solnego. Takie zmiany anatomiczne i zaburzenia czynnościowe dotyczą około 1% zakażonych i wybitnie zwiększają ryzyko raka żołądka. Fenotyp nowotworowy spotyka się częściej u osób zamieszkujących kraje azjatyckie, w których rak żołądka jest szczególnie częsty (2). Warto zwrócić uwagę, że fenotypy wrzodowy i nowotworowy wzajemnie się wykluczają i u chorych na wrzód dwunastnicy wywołany przez Hp nigdy nie rozwija się rak żołądka.

W Polsce zakażenie Hp dotyczy 84% osób dorosłych i 32% dzieci do 18. roku życia (3). Choroby wywoływane przez ten drobnoustrój i wymagające leczenia antybiotykami są przedstawione w tabeli 1.