© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 7/2009, s. 506-509
Zbigniew Wierzbicki, *Wojciech Lisik
Standard przygotowania do leczenia operacyjnego chorego z otyłością olbrzymią
Morbid obesity patient´s standard preparation for surgery
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej Instytutu Transplantologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik Katedry i Kliniki: prof. dr hab. med. Andrzej Chmura
Streszczenie
Autorzy przygotowanie chorego do operacji bariatrycznej dzielą na 2 okresy: na przygotowanie przed przyjęciem do szpitala i na przygotowanie po przyjęciu do kliniki przed operacją. W okresie przygotowawczym choremu należy wyjaśnić potrzebę i rodzaj planowanej operacji oraz zagrożenia wynikające z operacji. Ważną rolę w okresie przygotowawczym spełnia psycholog, który wspólnie z chorym musi wypracować motywację do leczenia operacyjnego. Chirurg natomiast musi przedstawić różne techniki operacyjne od najprostszych do skomplikowanych i wytłumaczyć, którą z tych technik chory będzie operowany. chirurg wspólnie z chorym powinien wybrać najodpowiedniejszy dla niego zabieg. W przygotowaniu należy uwzględnić choroby towarzyszące i wytłumaczyć choremu szanse ustąpienia tych chorób w miarę utraty masy ciała. Kolejnym problemem jest wykluczenie choroby refluksowej, zakrzepicy żył kończyn dolnych i miednicy oraz ocena wydolności układu krążenia i oddechowego. U chorego należy wykonać szczepienia przeciw WZW-B. W okresie przedoperacyjnym należy zwrócić uwagę na konieczność zwiększenia aktywności ruchowej. Te szczegółowe badania i zalecenia mają na celu przygotowanie chorego do operacji tak, by mógł ją przeżyć z jak najmniejszym ryzykiem powikłań. Po przyjęciu do szpitala zwykle na dzień przed operacją chory jest badany, powtarzane są w miarę potrzeby badania laboratoryjne. u chorych z ryzykiem choroby zakrzepowej wprowadza się postępowanie profilaktyczne (heparyny drobnocząsteczkowe, pończochy uciskowe). Ważnym elementem w przygotowaniu jest podpisanie rozszerzonej zgody na leczenie operacyjne, w której szczegółowo omawiany jest rodzaj operacji oraz zalety i zagrożenia z nią związane.
Summary
The authors divide the process of preparing the patient for bariatric surgery into two periods. One prepares the patient before hospitalization, while the other – does so between the patient´s admittance to hospital and surgery itself. During the preparatory period, the need for and type of the planned surgical procedure, including surgery-related risks, should be explained to the patient. An important role in the preparatory period is played by a psychologist, whose task is to work out (together with the patient) the motivation for surgical treatment. The surgeon´s task is to present various surgical methods and techniques, ranging from the simplest ones to the more complex, and explain which method and technique will be used to operate on the patient. The surgeon and the patient should together decide on the choice of the most appropriate procedure. The decision-making process should consider comorbidities and include explaining to the patient how body mass loss should improve those comorbidities. The patient´s qualification for surgery must include negative diagnosis of reflux disease, venous thrombosis of pelvis and lower extremities, and functional assessment of the cardiovascular and respiratory systems. The patient should be vaccinated against HBV. Also the patient´s physical activity should increase in the preoperative period. All these thorough examinations and recommendations are to prepare the patient for surgery, so that the risk of complications will be as limited as possible. After the patient is admitted to hospital, on the day preceding surgery, lab tests are repeated if there is such a need. Patients at risk for developing thrombosis are given prophylactic medication (low-molecular-weight heparin, compression stockings). An important element in the preparation process is signing a consent form, which describes in detail the type and method of surgery, including related risks and benefits.
Po zakwalifikowaniu chorego z otyłością olbrzymią do leczenia operacyjnego wchodzi on w fazę przygotowań do zabiegu. Można ją podzielić na okres przygotowania do operacji w warunkach domowych oraz na okres bezpośrednio przed leczeniem operacyjnym w warunkach szpitalnych.
Przygotowanie w warunkach ambulatoryjnych
Chory musi być w pełni świadomy podejmowanej przez siebie decyzji, wyrazić zgodę na piśmie i być zorientowany w możliwych powikłaniach związanych z danym rodzajem zabiegu. Operacja bariatryczna wiąże się z ryzykiem powikłań a wiele osób, także z personelu medycznego nie rozumie wskazań do leczenia chirurgicznego, zasad tego leczenia i jego następstw. Dlatego w naszej opinii jest to zgoda rozszerzona. Kryterium BMI dotyczy zarówno BMI aktualnego, jak i udokumentowanego z przeszłości, a najlepiej jeżeli chory obecnie jest w trakcie leczenia bariatrycznego zachowawczego i przewiduje się nieskuteczność tego leczenia w najbliższej przyszłości.
Chorzy decydujący się na leczenie chirurgiczne w znacznym odsetku byli kilkakrotnie bezskutecznie leczeni zachowawczo. Trwała skuteczność leczenia zachowawczego w warunkach polskich jest mniejsza od 5%. Poza tym nie mogą występować ogólne przeciwwskazania do przeprowadzenia dużego zabiegu chirurgicznego i znieczulenia ogólnego (1, 2). Niezwykle ważna jest ocena psychologiczna przed zabiegiem operacyjnym (3). Proces przygotowania do zabiegu powinien trwać nie krócej niż 3 miesiące. Jest to czas niezbędny do medycznej i psychologicznej oceny chorego oraz zbadania motywacji do leczenia operacyjnego, także wykonania badań oceniających stan ogólny chorego (4). W ramach przygotowań do operacji wskazana jest rozmowa z chorym, wyjaśnienie proponowanego sposobu leczenia, uzasadnienie wyboru metody, wyników leczenia, korzyści i problemów będących następstwem tego leczenia (5). Należy upewnić się, że chory akceptuje leczenie chirurgiczne, zgadza się i jest zdecydowany na stałą współpracę w okresie około- i pooperacyjnym oraz jest świadomy możliwości powikłań i problemów wynikających z wybranej metody leczenia (6, 7). W dalszej kolejności chory musi dowiedzieć się o konieczności zmiany trybu życia po operacji, sposobu i rytmu odżywiania się. Musi wiedzieć o konieczności zwiększenia aktywności fizycznej, gdyż tylko wtedy można osiągnąć pełne i trwałe powodzenie leczenia operacyjnego. Należy przedstawić korzyści jakie wynikają ze skutecznej utraty nadmiaru masy ciała takie jak ustępowanie chorób towarzyszących, poprawę sprawności psychicznej i fizycznej (8, 9).
Bardzo ważne jest dokładne zebranie wywiadu środowiskowego ze szczególnym uwzględnieniem nadużywania alkoholu, nikotynizmu i sytuacji rodzinnej pacjenta (10, 11). Przeciwwskazania do zabiegu mają chorzy z nieleczoną, zaawansowaną depresją lub innymi zaburzeniami psychiatrycznymi (np. ciężka psychoza, zaburzenia osobowości, schizofrenia, bulimia), z aktywną chorobą alkoholową lub uzależnieniem od narkotyków, krańcową chorobą serca z nieakceptowanym ryzykiem znieczulenia ogólnego, poważną koagulopatią, chorobą nowotworową lub nierokujący współpracy po zabiegu chirurgicznym (12, 13, 14, 15, 16).
Tak więc oprócz identyfikacji przyczyn otyłości i kwalifikacji chorego do odpowiedniego dla niego sposobu i rodzaju operacji, niezbędne jest rozpoznanie chorób towarzyszących otyłości, które mogą zwiększyć ryzyko chirurgiczne lub potencjalnie pogorszyć rokowanie po operacji. Chorzy z cukrzycą powinni być w tym okresie pod stałą kontrolą lekarza Poradni Diabetologicznej celem ewentualnego korygowania leczenia. Podobnie chorzy z patologią sercowo-naczyniową wymagają stałej opieki lekarza Poradni Kardiologicznej. Niekiedy chorzy z niską frakcją wyrzutową serca i niewydolnością oddechową mogą być przygotowani do operacji bariatrycznej przez założenie balonu do żołądka na okres do 6 miesięcy (17, 18). W ten sposób można uzyskać utratę nadmiaru masy ciała nawet do 30-40% i po poprawie parametrów krążeniowo-oddechowych tacy chorzy mogą być bezpiecznie znieczulani i operowani.
Również nieleczone choroby endokrynologiczne, choroby zapalne przewodu pokarmowego oraz choroba refluksowa przełyku (względne przeciwwskazanie do zastosowania opaski żołądkowej) wymagają rozszerzenia diagnostyki i ewentualnego leczenia przed zabiegiem operacyjnym (19). Wszyscy chorzy przygotowywani do operacji bariatrycznych powinni mieć wykonywane badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego oraz test identyfikujący Helicobacter pylori (20, 21).
W przypadku dodatniego wyniku testu należy przeprowadzić eradykację (22). Ocena obecności refluksu żołądkowo-przełykowego jest szczególnie ważna u chorych kwalifikowanych do leczenia opaską (23). W sytuacji stwierdzenia innych stanów patologicznych górnego odcinka przewodu pokarmowego należy je leczyć, a następnie ponownie wykonać badanie endoskopowe. Jest ono zalecane jako bardziej efektywne w porównaniu z badaniem radiologicznym (24).
Chorzy otyli często mają problemy dermatologiczne, takie jak: wyprzenia, zapalenia skóry, czyraki, owrzodzenia troficzne występujące w zespole pozakrzepowym (25). Przed operacją wszystkie te schorzenia powinny być wyleczone. Podobnie przy istniejących przewlekłych stanach zapalnych zatok przynosowych, migdałków, zębów zalecamy ich leczenie i kontrolę u odpowiednich specjalistów. Ukryte ogniska zakażenia mogą być przyczyną groźnych powikłań pooperacyjnych do sepsy włącznie.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. NIH conference. Gastrointestinal surgery for severe obesity. Consensus development conference panel. Ann Intern Med 1991; 115: 956-961.
2. Johnson W, DeMaria E: Surgical treatment of obesity. Current treatment options in gastroenterology 2006; 9: 167-174.
3. Dziurowicz-Kozlowska AH et al.: The objective of psychological evaluation in the process of qualifying candidates for bariatric surgery. Obes Surg 2006; 16: 196-202.
4. Wadden TA, Sarwer DB, Williams NN: Behavioral assessment and characteristics of patients seeking bariatric surgery. Obesity (Silver Spring) Md 2006; 14 Suppl 2: 51-52.
5. Ray EC et al.: Predicting success after gastric bypass: The role of psychosocial and behavioral factors. Surgery 2003; 134: 555-563; discussion 563-554.
6. Wadden TA et al.: Psychosocial and behavioral status of patients undergoing bariatric surgery: What to expect before and after surgery. The Medical clinics of North America 2007; 91: 451-469, xi-xii.
7. Allison KC et al.: Binge eating disorder and night eating syndrome in adults with type 2 diabetes. Obesity (Silver Spring) Md 2007; 15: 1287-1293.
8. van Hout GC, Verschure SK, van Heck GL: Psychosocial predictors of success following bariatric surgery. Obes Surg 2005; 15: 552-560.
9. Kinzl JF et al.: Psychosocial predictors of weight loss after bariatric surgery. Obes Surg 2006; 16: 1609-1614.
10. Collazo-Clavell ML: Safe and effective management of the obese patient. Mayo Clin Proc 1999; 74: 1255-1259; quiz 1259-1260.
11. Kim JJ, Tarnoff ME, Shikora SA: Surgical treatment for extreme obesity: Evolution of a rapidly growing field. Nutr Clin Pract 2003; 18: 109-123.
12. Allison KC et al.: Night eating syndrome and binge eating disorder among persons seeking bariatric surgery: Prevalence and related features. Surg Obes Relat Dis 2006; 2: 153-158.
13. Norris L: Psychiatric issues in bariatric surgery. The Psychiatric clinics of North America 2007; 30: 717-738.
14. Dixon JB, O´Brien PE: Selecting the optimal patient for lap-band placement. Am J Surg 2002; 184: 17-20.
15. Friedman KE, Applegate KL, Grant J: Who is adherent with preoperative psychological treatment recommendations among weight loss surgery candidates? Surg Obes Relat Dis 2007; 3: 376-382.
16. Rosenberger PH, Henderson KE, Grilo CM: Psychiatric disorder comorbidity and association with eating disorders in bariatric surgery patients: A cross-sectional study using structured interview-based diagnosis. The Journal of clinical psychiatry 2006; 67: 1080-1085.
17. Ricci G et al.: Bariatric therapy with intragastric balloon improves liver dysfunction and insulin resistance in obese patients. Obes Surg 2008; 18: 1438-1442.
18. Doldi SB et al.: Intragastric balloon in obese patients. Obes Surg 2000; 10: 578-581.
19. Pories WJ: Bariatric surgery: Risks and rewards. J Clin Endocrinol Metab 2008; 93: 89-96.
20. Balsiger BM et al.: Gastroesophageal reflux after intact vertical banded gastroplasty: Correction by conversion to roux-en-y gastric bypass. J Gastrointest Surg 2000; 4: 276-281.
21. Merrouche M et al.: Gastro-esophageal reflux and esophageal motility disorders in morbidly obese patients before and after bariatric surgery. Obes Surg 2007; 17: 894-900.
22. de Moura Almeida A et al.: Preoperative upper gastrointestinal endoscopy in obese patients undergoing bariatric surgery: Is it necessary? Surg Obes Relat Dis 2008; 4: 144-149; discussion 150-141.
23. Westling A, Ohrvall M, Gustavsson S: Roux-en-y gastric bypass after previous unsuccessful gastric restrictive surgery. J Gastrointest Surg 2002; 6: 206-211.
24. Sharaf RN et al.: Radiologic assessment of the upper gastrointestinal tract: Does it play an important preoperative role in bariatric surgery? Obes Surg 2004; 14: 313-317.
25. Hahler B: An overview of dermatological conditions commonly associated with the obese patient. Ostomy Wound Manage 2006; 52: 34-36, 38, 40 passim.
26. Belle SH et al.: Safety and efficacy of bariatric surgery: Longitudinal assessment of bariatric surgery. Surg Obes Relat Dis 2007; 3: 116-126.
27. Kuruba R, Koche LS, Murr MM: Preoperative assessment and perioperative care of patients undergoing bariatric surgery. Med Clin North Am 2007; 91: 339-351, ix.
28. Williams CI, Shaffer EA: Gallstone disease: Current therapeutic practice. Curr Treat Options Gastroenterol 2008; 11: 71-77.
29. Uy MC et al.: Ursodeoxycholic acid in the prevention of gallstone formation after bariatric surgery: A meta-analysis. Obes Surg 2008; 18: 1532-1538.
30. Maciel Santos ME et al.: Obstructive sleep apnea-hypopnea syndrome-the role of bariatric and maxillofacial surgeries. Obes Surg 2009.
31. Hamoui N, Anthone G, Crookes PF: The value of pulmonary function testing prior to bariatric surgery. Obes Surg 2006; 16: 1570-1573.
32 Hamad GG, Bergqvist D: Venous thromboembolism in bariatric surgery patients: An update of risk and prevention. Surg Obes Relat Dis 2007; 3: 97-102.
33 Sapala JA et al.: Fatal pulmonary embolism after bariatric operations for morbid obesity: A 24-year retrospective analysis. Obes Surg 2003; 13: 819-825.