© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 7/2009, s. 554-562
Martin Fred1, Vojtech Hainer2, Arnaud Basdevantc3, Henry Buchwald4, Mervyn Deitel5, Nicholas Finer6, Jan Willem M. Greve7, Fritz Horber8, Elisabeth Mathus-Vliegen9, Nicola Scopinaro10, Rudolf Steffen11, Constantine Tsigos12, Rudolf Weiner13, Kurt Widhalm14
Wytyczne europejskie w zakresie chirurgicznego leczenia otyłości olbrzymiej
Interdisciplinary European Guidelines on Surgery of Severe Obesity
1Clinical Center for Minimally Invasive and Bariatric Surgery, 1st Medical Faculty, Charles University, Prague, Czech Republic
2Institute of Endocrinology, 1st and 3rd Medical Faculty, Charles University, Prague, Czech Republic
3INSERM, U755 Nutriomique, University of Paris and AP-HP, Hôtel-Dieu Hospital, Paris, France
4Department of Surgery, University of Minnesota, MN, USA
5CRCSC, FICS, FACN, OBESITY SURGERY, Toronto, Canada
6Wellcome Clinical Research Facility, Addenbrooke´s Hospital, University of Cambridge School for Clinical Medicine, UK
7Department of Surgery University Hospital Maastricht, The Netherlands
8Clinik Lindberg AG, Winterthur, Switzerland
9Academic Medical Centre, Department of Gastroenterology and Hepatology, University of Amsterdam, The Netherlands
10University of Genoa, San Martino University Hospital, Genoa, Italy
11Beau-Site Clinic Berne, Hirslanden Group, Switzerland
12Department of Endocrinology, Metabolism and Diabetes Unit, Evgenidion Hospital, University of Athens Medical School, Athens, Greece
13Sachsenhausen Hospital and Center for Minimally Invasive Surgery, Johan Wolfgang Goethe University, Frankfurt/M., Germany
14Department of Pediatrics, Nutrition and Metabolism, Medical University of Vienna, Vienna, Austria
Streszczenie
W 2005 roku, dzięki wspólnemu wysiłkowi głównych europejskich towarzystw naukowych, aktywnych na polu leczenia otyło?ci, został powołany zespół ekspertów nazwany Bariatryczno-Naukowš Grupš Badawczš (Bariatric Scientific Collaborative Group-BSGB). Towarzystwami, które stworzyły ten zespół i oddelegowały swoich przedstawicieli do prac w opracowaniu wytycznych były: Międzynarodowe Towarzystwo Chirurgicznego Leczenia Otyło?ci (International Federation for the Surgery of Obesity – IFSO), Międzynarodowe Towarzystwo Chirurgicznego Leczenia Otyło?ci – Oddział Europejski (International Federation for the Surgery of Obesity – European Chapter- IFSO-EC), Europejskie Towarzystwo Badań nad Otyło?ciš (European Association for the Study of obesity – EASO), Europejska Grupa ds. Otyło?ci u Dzieci (European Childhood Obesity Group – ECOG) razem z Międzynarodowš Grupš Zwalczania Otyło?ci (International Obesity Task Force – IOTF). BSCG składała się z władz reprezentujšcych powyższe towarzystwa (czterech czynnych przewodniczšcych, dwóch byłych, jeden honorowy, dwóch dyrektorów wykonawczych), a także najwybitniejszych ekspertów w tej dziedzinie. Skład BSCG pozwolił na cało?ciowe objęcie zagadnienia leczenia otyło?ci olbrzymiej z uwzględnieniem różnorodno?ci geograficznej i etnicznej Europy. Członkowie BSCG odbyli szereg spotkań po?więconych stworzeniu wytycznych, które odzwierciedlałyby współczesnš wiedzę i do?wiadczenie w zakresie leczenia otyło?ci olbrzymiej.
Summary
In 2005, for the first time in European history, an extraordinary expert panel named BSCG (Bariatric Scientific Collaborative Group), was appointed through joint effort of the major European scientific societies which are active in the field of obesity management. Societies that constituted this panel were: IFSO – International Federation for the Surgery of Obesity, IFSO-EC – International Federation for the Surgery of Obesity – European Chapter, EASO – European Association for Study of Obesity, ECOG – European Childhood Obesity Group, together with the IOTF (International Obesity Task Force) which was represented during the completion process by its representative. The BSCG was composed not only of the top officers representing the respective scientific societies (four acting presidents, two past presidents, one honorary president, two executive directors), but was balanced with the presence of many other key opinion leaders in the field of obesity. The BSCG composition allowed the coverage of key disciplines in comprehensive obesity management, as well as reflecting European geographical and ethnic diversity. This joint BSCG expert panel convened several meetings which were entirely focused on guidelines creation, during the past 2 years. There was a specific effort to develop clinical guidelines, which will reflect current knowledge, expertise and evidence based data on morbid obesity treatment.
Wstęp
Częstość występowania otyłości zwiększa się na całym świecie w alarmującym tempie i ma rozmiar globalnej epidemii zarówno w rozwiniętych, jak i rozwijających się krajach (1).
Według danych opublikowanych przez Międzynarodową Grupą Zwalczania Otyłości (International Obesity Task Force – IOTF), przynajmniej u 1,1 miliarda ludzi stwierdzamy nadwagę, z czego 312 milionów choruje na otyłość. Częstość występowania otyłości (wskaźnik masy ciała – body mass index – BMI ≥ 30 kg/m2) w Europie waha się w granicach od 10 do 20% u mężczyzn i od 15 do 25% u kobiet, przy czym prawie połowa europejskiej populacji wykazuje nadwagę lub otyłość ( BMI ≥ 25 kg/m2) (2).
Nadwaga i otyłość są związane ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, chorób sercowo-naczyniowych, dyslipidemii, choroby zwyrodnieniowej stawów, niealkoholowego stłuszczenia wątroby, kamicy pęcherzyka żółciowego, zespołu bezdechów sennych i części nowotworów (3).
Nadwaga i otyłość odgrywa kluczową rolę w rozwoju cukrzycy typu 2. Ryzyko jej wystąpienia związane z nadwagą i otyłością wynosi 64% wśród mężczyzn i 77% u kobiet (4, 5).
Wzrastająca masa ciała pogarsza jakość życia i zmniejsza jego przewidywany okres. Śmiertelność związana z nadmierną masą ciała jest poważnym problemem publicznej opieki zdrowotnej w Europie i stanowi około 7,7% wszystkich zgonów. Oznacza to, że 1 na 13 zgonów we Wspólnocie Europejskiej jest prawdopodobnie związany z nadmierną masą ciała (6).
Częstość występowania otyłości olbrzymiej (BMI ≥ 40 kg/m2) w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej w 2002 roku wynosiła 1,8%. Kobiety stanowiły 60% osób z otyłością olbrzymią, a 63% chorych było w wieku 18-49 lat (7).
Ryzyko przedwczesnego zgonu wzrasta wraz z wartością wskaźnika BMI. Względne ryzyko zgonu w wieku 50 lat dla mężczyzn i kobiet z BMI ≥ 40, którzy nigdy nie palili wynosi odpowiednio 3,82 i 3,79 (8). Wśród skrajnie otyłych młodych mężczyzn, wskaźnik zgonów jest 12-krotnie wyższy w porównaniu do rówieśników z prawidłową masą ciała (9).
Znaczna otyłość ze swoimi zdrowotnymi i psychospołecznymi konsekwencjami znacząco zwiększa nie tylko chorobowość, ale także stanowi znaczny problem społeczno-ekonomiczny. Roczne bezpośrednie koszty opieki zdrowotnej wśród chorych ze skrajną otyłością (BMI ≥ 35 kg/m2) są trzykrotnie wyższe niż u chorych z prawidłową masą ciała (10).
Udowodniono, że chirurgia bariatryczna jest najbardziej skuteczną metodą leczenia chorych z otyłością olbrzymią (11). Ostatnie wieloletnie badania wykazały istotną redukcję śmiertelności u chorych po operacjach bariatrycznych, a także zmniejszenie ryzyka rozwinięcia kolejnych chorób towarzyszących. Dzięki chirurgicznemu leczeniu otyłości zmniejsza się stopień wykorzystania opieki zdrowotnej i obniża jej bezpośrednie koszty (12, 13, 14).
Chirurgia bariatryczna jest ważną i integralną częścią całościowego leczenia chorych z otyłością olbrzymią.
Wytyczne zostały stworzone przez wielospecjalistyczny zespół ekspertów będących przedstawicielami międzynarodowych towarzystw medycznych i chirurgicznych: Międzynarodowego Towarzystwa Chirurgicznego Leczenia Otyłości (International Federation for the Surgery of Obesity – IFSO), Międzynarodowego Towarzystwa Chirurgicznego Leczenia Otyłości Oddział Europejski (International Federation for the Surgery of Obesity –European Chapter – IFSO-EC), Europejskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością (European Association for the Study of obesity – EASO), Europejskiej Grupy ds. Otyłości u Dzieci (European Childhood Obesity Group – ECOG), Międzynarodowej Grupy Zwalczania Otyłości (International Obesity Task Force – IOTF). Celem wytycznych było przekazanie lekarzom, twórcom polityki zdrowotnej, jej wykonawcom i towarzystwom ubezpieczeniowym podstawowych zasad właściwego postępowania w leczeniu otyłości olbrzymiej.
Wnioski panelu ekspertów potwierdzono wiarygodnymi badaniami naukowymi uzyskanymi z przeglądu baz naukowych, takich jak Medline (Pubmed) oraz Cochrane Library. Przegląd piśmiennictwa przeprowadzono przy pomocy ekspertów z zakresu bibliotekoznawstwa i przeglądów systematycznych publikacji medycznych. Obejmował on okres od stycznia 1980 do grudnia 2005 r. Słowami kluczowymi były: obesity, obesity surgery, morbid obesity, surgical treatment, bariatric surgery, morbid obesity surgery, gastroplasty, gastric bypass, Roux-en-Y, gastric banding, biliopancreatic diversion, duodenal switch, biliopancreatic bypass, obesity/morbid obesity treatment outcomes, obesity/morbid obesity follow-up, obesity/morbid obesity complications (otyłość, chirurgia otyłości, otyłość olbrzymia, leczenie operacyjne, chirurgia otyłości, chirurgia otyłości olbrzymiej, plastyka żołądka, wyłączenie żołądkowe, Roux-en-Y, opasanie żołądka, wyłączenie żółciowo-trzustkowe, przełączenie dwunastnicze, wyniki leczenia otyłości/otyłości olbrzymiej, follow-up otyłości/otyłości olbrzymiej, powikłania otyłości/otyłości olbrzymiej).
Niektóre wiarygodne dane naukowe uzyskano z następujących publikacji: Commowealth of Massachusetts Betsy Lehman Center for Patient Safety and Medical Error Reduction Expert Panel on Weight Loss Surgery (15), Obesity Surgery Evidence-Base Guidelines of the European Association for Endoscopic Surgery (EAES) (16), Maggard et al.´s Meta-Analysis: Surgical Treatment of Obesity (17) oraz Recommendations Regarding Obesity Surgery (18).
Zalecenia panelu poparto najsilniejszymi, dostępnymi dowodami, obejmującymi wszystkie rodzaje badań klinicznych (kontrolowane badania randomizowane, systematyczne przeglądy badań kohortowych, oceny wyników leczenia i opinie ekspertów).
W celu stopniowania poziomu wiarygodności danych, zespół ekspertów przyjął system klasyfikacji według Oxford Centre for Evidence-Based Medicine classification system. System ten oparty jest na poziomach wiarygodności i sile zaleceń zgodnych z projektem badania i krytyczną oceną profilaktyki, diagnostyki, rokowania, leczenia i powikłań badania.
Powyższy system ma cztery poziomy wiarygodności (Evidence Level – EL):
– Poziom A: spójne kontrolowane badania randomizowane, badania kohortowe, zasady podejmowania decyzji klinicznych potwierdzone w różnych populacjach.
– Poziom B: spójne retrospektywne badania kohortowe, badania środowiskowe, badania wyników leczenia, badanie porównawcze przypadków lub ekstrapolacja z badań poziomu A.
– Poziom C: badania porównawcze przypadków lub ekstrapolacje z badań poziomu B.
– Poziom D: opinie ekspertów bez jednoznacznej krytycznej oceny, lub opierające się na fizjologii, badaniach podstawowych i podstawowych zasadach.
Wskazania do operacji bariatrycznych
Chorzy w wieku od 18 do 60 lat.
1. Z BMI ≥ 40 kg/m2
2. Z BMI 35-40 kg/m2 z chorobami towarzyszącymi, w przypadku których wywołany chirurgicznie ubytek masy ciała spowoduje ich poprawę lub ustąpienie (na przykład: zaburzenia metaboliczne, choroby sercowo-oddechowe, zwyrodnieniowe choroby stawów, problemy psychologiczne związane z otyłością) i tym podobne (EL A, B, D (19-37)).
3. Powyższe wartości BMI odnoszą się do aktualnie stwierdzanego bądź udokumentowanego w przeszłości. Należy podkreślić, że:
a) Utrata masy ciała w wyniku intensywnego leczenia przed operacją (chorzy, którzy osiągnęli poziom BMI poniżej wymaganego do operacji) nie jest przeciwwskazaniem do planowanej operacji bariatrycznej.
b) Chirurgia bariatryczna jest wskazana u chorych, którzy zaczęli ponownie tyć po znaczącym ubytku masy ciała w wyniku leczenia zachowawczego.
Zabieg operacyjny należy rozważać, u chorych, u których pomimo leczenia zachowawczego nie uzyskujemy redukcji masy ciała lub ma ona nietrwały charakter (EL B, D (20, 37)).
Chorzy powinni wykazać się przestrzeganiem zaleceń lekarskich.
Chirurgia bariatryczna u (dzieci)/młodzieży
Kwalifikacja do operacji bariatrycznych (dzieci)/młodzieży może być rozważana w ośrodkach z dużym doświadczeniem w leczeniu chirurgicznym otyłości u dorosłych, posiadających rzeczywiste wielospecjalistyczne zaplecze, obejmujące pediatrów, dietetyków i psychologów.
U (dzieci)/młodzieży ze znaczną otyłością, zabieg bariatryczny może być rozważany w przypadkach gdy:
1. Stwierdzamy u chorego BMI ≥ 40 kg/m2 (lub 99,5° percentyla odpowiednio do wieku ) oraz co najmniej jedną chorobę towarzyszącą.
2. Przebył co najmniej 6- miesięczne leczenie zachowawcze otyłości w ośrodku wyspecjalizowanym w tym zakresie.
3. Wykazuje cechy kostnej i rozwojowej dojrzałości.
4. Jest zdolny do poddania się całościowej medycznej i psychologicznej ocenie przed i po leczeniu operacyjnym.
5. Deklaruje uczestnictwo w pooperacyjnym wielospecjalistycznym programie leczenia.
6. Ma dostęp do zabiegu operacyjnego w ośrodku ze specjalistycznym zapleczem pediatrycznym (pielęgnacyjnym, anestezjologicznym, psychologicznym i opieki pooperacyjnej) (EL C, D (38-45)).
Operacja bariatryczna może być wykonywana u chorych z zespołami genetycznymi, takimi jak zespół Pradera-Williego, tylko w po starannym rozważeniu wskazań przez doświadczony zespół chirurgów i pediatrów.
Operacje bariatryczne u chorych powyżej 60. roku życia
Wskazania powinny być rozpatrywane indywidualnie.
W tej grupie chorych należy wykazać przewagę korzyści z zastosowanego leczenia nad ryzkiem operacji.
U osób starszych, głównym celem operacji jest poprawa ich jakości życia, pomimo tego, że wydłużenie długości życia wydaje się mało prawdopodobne w tej grupie chorych (46).
Przeciwwskazania charakterystyczne dla chirurgii bariatrycznej
1. Brak właściwej opieki medycznej.
2. Brak możliwości uczestnictwa w wieloletniej opiece pooperacyjnej.
3. Niestabilne zaburzenia psychiczne, ciężka depresja, zaburzenia osobowości, chyba że leczenie operacyjne będzie zalecane przez psychiatrę doświadczonego w leczeniu otyłości.
4. Nadużywanie alkoholu lub uzależnienie od leków.
5. Choroby zagrażające życiu w krótkim okresie czasu.
6. Niezdolność do sprawowania opieki nad samym sobą lub brak możliwości długookresowego wsparcia rodziny lub otoczenia.
Ocena przedoperacyjna chorych
Decyzja o przeprowadzeniu zabiegu operacyjnego powinna następować po całościowej wielospecjalistycznej ocenie stanu zdrowia chorego. Niezbędny zespół dokonujący takiej oceny powinien optymalnie składać się z następujących specjalistów, doświadczonych w leczeniu otyłości i chirurgii bariatrycznej:
– lekarza ogólnego,
– chirurga,
– anestezjologa,
– psychologa lub psychiatry,
– dietetyka,
– pielęgniarki społecznej/pracownika socjalnego
(EL B, C, D (16, 20, 47, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54)).
Chory zakwalifikowany do operacji bariatrycznej powinien zostać poddany ocenie przedoperacyjnej typowej jak dla każdej innej poważnej operacji brzusznej.
Ocena przedoperacyjna powinna obejmować:
– ocenę ogólnego stanu zdrowia i odżywienia (patrz niżej),
– wyjaśnienie choremu zmian w odżywianiu, które są niezbędne po operacji,
– optymalizację leczenia chorób towarzyszących w celu zmniejszenia ryzyka okołooperacyjnego,
– ocenę motywacji pacjenta i jego chęci do uczestnictwa w długookresowej kontroli pooperacyjnej,
– upewnienie się, że pacjent jest dokładnie poinformowany o korzyściach, konsekwencjach i ryzyku związanym z poszczególnymi operacjami i konieczności kontroli pooperacyjnej do końca życia,
– upewnienie się, że pacjent rozumie możliwe ograniczenia leczenia operacyjnego,
– upewnienie się, że pacjent wyrazi w pełni świadomą zgodę zawierającą oświadczenie o ryzyku okołooperacyjnym, akceptację modyfikacji stylu życia i długookresowej kontroli.
Dodatkowo do rutynowej oceny przedoperacyjnej podobnie jak w innych poważnych operacjach brzusznych, chory może wymagać dodatkowych badań (uzależnionych od planowanego rodzaju operacji bariatrycznej i stanu zdrowia) w kierunku:
– zespołu bezdechów sennych i funkcji oddechowych,
– zaburzeń metabolicznych i endokrynologicznych,
– zaburzeń żołądkowo-przełykowych (Helicobacter),
– składu ciała (ocena densytometryczna),
– gęstości kośćca,
– kalorymetrii pośredniej (EL A, B, C, D (16,55-69)).
Przegląd technik chirurgicznych
Definicje
– Operacje ograniczające przyjmowanie pokarmów – restrykcyjne
- Pionowa opaskowa plastyka żołądka (Vertical-banded gastroplasty – VBG).
- Rękawowa resekcja żołądka (Gastric sleeve resection).
- Założenie opaski na żołądek (Gastric banding).
- Założenie regulowanej opaski na żołądek (Adjustable Gastric Banding – AGB).
- Wyłączenie żołądkowe (Gastric bypass – RYGB).
- Wyłączenie żołądkowe z tzw. „długą pętlą” (RYGB long/limb – LLRYGB).
– Operacje ograniczające wchłanianie
- Ograniczające wchłanianie „energii”
Wyłączenie żółciowo-trzustkowe (Biliopancreatic diversion – BPD).
– Operacje o mechanizmie mieszanym
- Wyłączenie żółciowo-trzustkowe z przełączeniem dwunastniczym (Biliopancreatic diversion with duodenal switch (BPD-DS).
- Dystalne wyłączenie żołądkowe – pętla trawienna o długości poniżej 100 cm (Distal gastric bypass).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Obesity: Preventing and Managing the Global Epidemic.Report of a WHO Consultation. Geneva, WHO Technical Report Series, 894, 2000.
2. James WPT, Rigby N, Leach R: The obesity epidemic, metabolic syndrome and future prevention strategies. Eur J Cardiovasc Prev Rehabil 2004; 11: 3-8.
3. Haslam DW, James WPT: Obesity. Lancet 2005; 366: 1197-1209.
4. Chan JM et al.: Obesity, fat distribution, and weight gain as risk factors for clinical diabetes in men. Diabet Care 1994; 17: 961-969.
5. Colditz GA et al.: Weight gain as a risk factor for clinical diabetes mellitus in women. Ann Int Med 1995; 122: 481-486.
6. Banegas JR et al.: A simple estimate of mortality attributable to excess weight in the European Union. Eur J Clin Nutr 2003; 57: 201-208.
7. Poulose BK et al.: National variations in morbid obesity and bariatric surgery use. J Am Coll Surg 2005; 201: 77-84.
8. Adams KF et al.: Overweight, obesity, and mortality in a large prospective cohort of persons 50 to 71 years old. N Engl J Med 2006; 355: 763-768.
9. Drenick EJ et al.: Excessive mortality and cause of death in morbidly obese men. JAMA 1980; 243: 443-444.
10. Von Lengerke T, Reitmeir P, John J: Direct medical costs of (severe) obesity: a bottom-up assessment of over- vs normal-weight adults in the KORA study region (Augsburg, Germany) (in German). Gesundheitswesen 2006; 68: 110-115.
11. National Conference of State Legislatures. Vol 13, no. 32. www.ncsl.org.
12. Buchwald H: Bariatric surgery for morbid obesity: health implications for patients, health professionals, and third-party payers. J Am Coll Surg 2005; 200: 593-604.
13. Buchwald H et al.: Bariatric surgery: a systematic review and meta-analysis. JAMA 2004; 292: 1724-1737.
14. Cancello R et al.: Reduction of macrophage infiltration and chemoattractant gene expression changes in white adipose tissue of morbidly obese subjects after surgery-induced weight loss. Diabetes 2005; 54: 2277-2286.
15. Lehman Center Weight Loss Surgery Expert Panel: Commonwealth of Massachusetts Betsy Lehman Center for Patient Safety and Medical Error Reduction Expert Panel on weight loss surgery: executive report. Obes Res 2005; 13: 205-305.
16. Sauerland S et al.: Obesity surgery. Evidence based guidelines of the EAES. Surg Endosc 2005; 19: 200-221.
17. Maggard MA et al.: Meta-analysis: surgical treatment of obesity. Ann Int Med 2005; 142: 547-559.
18. Laville M et al.: Recommendations regarding obesity surgery. Obes Surg 2005; 15: 1476-1480.
19. NIH Conference: Gastrointestinal surgery for severe obesity. Consensus development conference panel. Ann Intern Med 1991; 115: 956-961.
20. Ridley N: Expert panel on weight loss surgery – executive report. Obes Res 2005; 13: 206-226.
21. Andersen T et al.: Randomized trial of diet and gastroplasty compared with diet alone in morbid obesity. N Engl J Med 1984; 310: 352-356.
22. Andersen T et al.: Long term (5-year) results after either horizontal gastroplasty or very low-calorie diet for morbid obesity. Int J Obes 1988; 12: 277-284.
23. Karason K et al.: Relief of cardiorespiratory symptoms and increased physical activity after surgically induced weight loss: results from the Swedish Obese Subjects study. Arch Intern Med 000; 160: 1797-1802.
24. Karlsson J, Sjostrom L, Sullivan M: Swedish Obese Subjects (SOS) an intervention study of obesity. Two-year follow-up of health-related quality of life (HRQL) and eating behavior after gastric surgery for severe obesity. Int J Obes Relat Metab Disord 1998; 22: 113-126.
25. Fernandez AZ Jr et al.: Multivariate analysis of risk factors for death following gastric bypass for treatment of morbid obesity. Ann Surg 2004; 239: 698-703.
26. Sjostrom CD et al.: Differentiated long-term effects of intentional weight loss on diabetes and hypertension. Hypertension 2000; 36: 20-25.
27. Sjostrom CD et al.: Reduction in incidence of diabetes, hypertension and lipid disturbances after intentional weight loss induced by bariatric surgery: the SOS Intervention Study. Obes Res 1999; 7: 477-484.
28. Christou NV et al.: Surgery decreases longterm mortality, morbidity, and health care use in morbidly obese patients. Ann Surg 2004; 240: 416-423.
29. Mun EC, Blackburn GL, Matthews JB: Current status of medical and surgical therapy for obesity. Gastroenterology 2001; 120: 669-681.
30. Flum DR, Dellinger E: Impact of gastric bypass on survival: a population-based analysis. J Am Coll Surg 2004; 199: 543-551.
31. American College of Endocrinology (ACE), American Association of Clinical Endocrinologists (AACE): AACE/ACE position statement on the prevention, diagnosis and treatment of obesity. Jacksonville, American Association of Clinical Endocrinologists, 1998.
32. American Society for Bariatric Surgery, Society of American Gastrointestinal Endoscopic Surgeons: Guidelines for laparoscopic and open surgical treatment of morbid obesity. Obes Surg 2000; 10: 378-379.
33. Douketis JD, Feightner JW, Attia J, Feldman WF, with the Canadian Task Force on Preventive Health Care: Periodic health examination, 1999 update 1. Detection, prevention and treatment of obesity. CMAJ 1999; 160: 513-525.
34. International Federation for the Surgery of Obesity: Statement on patient selection for bariatric surgery. Obes Surg 1997; 7: 41.
35. Lauterbach K et al.: Evidenz-basierte Leitlinie zur Behandlung der Adipositas in Deutschland. Köln, Otto Hauser, 1998. 36 Msika S: Surgery for morbid obesity: 2. Complications. Results of a technologic evaluation by the ANAES. J Chir (Paris) 2003; 140: 4-21.
37. National Institute for Clinical Excellence: 2002 Guidance on the use of surgery to aid weight reduction for people with morbid obesity (Technology Appraisal No 46). National Institute for Clinical Excellence, London, 2002.
38. Apovian CM et al.: Best practice guidelines in pediatric/adolescent weight loss surgery. Obes Res 2005; 13: 274-282.
39. Inge TH et al.: Bariatric surgery for severely overweight adolescents: concerns and recommendations. Pediatrics 2004; 114: 217-223.
40. Sugerman HJ et al.: Bariatric surgery for severely obese adolescents. J Gastrointest Surg 2003; 7: 102-107.
41. Dolan K et al.: Laparoscopic gastric banding in morbidly obese adolescents. Obes Surg 2003; 13: 101-104.
42. Stanford A et al.: Laparoscopic Roux-en-Y gastric bypass in morbidly obese adolescents. J Pediatr Surg 2003; 38: 430-433.
43. Widhalm K, Dietrich S, Prager G: Adjustable gastric banding surgery in morbidly obese adolescents: experience with 8 patients. Int J Obes Relat Metab Disord 2004;28(suppl 3): 42S-48S.
44. Silberhummer GR et al.: Laparoscopic adjustable gastric banding in adolescents: the Austrian experience. Obes Surg 2006; 16: 1062-1067.
45. Capella JF, Capella RF: Bariatric surgery in adolescence: is this the best age to operate? Obes Surg 2003; 13: 826-832.
46. Patterson EJ, Urbach DR, Swanstrom LL: A comparison of diet and exercise therapy versus laparoscopic Roux-en-Y gastric bypass surgery for morbid obesity: a decision analysis model. J Am Coll Surg 2003; 196: 379-384.
47. Averbukh Y et al: Depression score predicts weight loss following Roux-en-Y gastric bypass. Obes Surg 2003; 13: 833-836.
48. Ray EC et al.: Predicting success after gastric bypass: the role of psychosocial and behavioral factors. Surgery 2003; 134: 555-564.
49. Charles SC: Psychiatric evaluation of morbidly obese patients. Gastroenterol Clin North Am 1987; 16: 415-432.
50. Gertler R, Ramsey-Stewart G: Pre-operative psychiatric assessment of patients presenting for gastric bariatric surgery (surgical control of morbid obesity). Aust N Z J Surg 1986; 56: 157-161.
51. Guisado JA et al.: Gastric surgery and restraint from food as triggering factors of eating disorders in morbid obesity. Int J Eat Disord 2002; 31: 97-100.
52. Sogg S, Mori DL: The Boston interview for gastric bypass: determining the psychological suitability of surgical candidates. Obes Surg 2004; 14: 370-380.
53. Ferraro DR: Preparing patients for bariatric surgery-the clinical onsiderations. Clin Rev 2004; 14: 57-63.
54. Naef M et al.: Die vertikale Gastroplastik nach Mason zur Behandlung der morbiden Adipositas: Ergebnisse einer prospektiven klinischen Studie. Chirurg 000; 71: 448-455.
55. Wiesner W et al.: Adjustable laparoscopic gastric banding in patients with morbid obesity: radiographic management, results, and postoperative complications. Radiology 2000; 216: 389-394.
56. Schumann R et al.: Best practice recommendations for anesthetic perioperative care and pain anagement in weight loss surgery. Obes Res 2005;13: 254-266.
57. O´Keeffe T, Patterson EJ:. Evidence supporting routine polysomnography before bariatric surgery. Obes Surg 2004; 14: 23-26.
58. Sugerman HJ et al.: Gastric surgery for respiratory insufficiency of obesity. Chest 1986; 90: 81-86.
59. Sugerman HJ et al: Long-term effects of gastric surgery for treating respiratory insufficiency of obesity. Am J Clin Nutr 1992; 55(suppl 2): 597S-601S.
60. Miller K, Hell E: Laparoscopic surgical concepts of morbid obesity. Langenbecks Arch Surg 2003; 388: 375-384.
61. Naef M et al: Die vertikale Gastroplastik nach Mason zur Behandlung der morbiden Adipositas: Ergebnisse einer prospektiven klinischen Studie. Chirurg 000; 71: 448-455.
62. Gonzalez R et al.: Preoperative factors predictive of complicated postoperative management after Roux-en- Y gastric bypass for morbid obesity. Surg Endosc 2003; 17: 1900-1914.
63. Frey WC, Pilcher J: Obstructive sleep-related breathing disorders in patients evaluated for bariatric surgery. Obes Surg 2003; 13: 676-683.
64. Sharaf RN et al.: Radiologic assessment of the upper gastrointestinal tract: does it play an important preoperative role in bariatric surgery? Obes Surg 2004; 14: 313-317.
65. Jaffin BW, Knoepflmacher P, Greenstein R: High prevalence of asymptomatic esophageal motility disorders among morbidly obese patients. Obes Surg 1999; 9: 390-395.
66. Frigg A et al.: Radiologic and endoscopic evaluation for laparoscopic adjustable gastric banding: preoperative and follow-up. Obes Surg 2001; 11: 594-599.
67. Greenstein RJ, Nissan A, Jaffin B: Esophageal anatomy and function in laparoscopic gastric restrictive bariatric surgery: implications for patient selection. Obes Surg 1998; 8: 199-206.
68. Verset D et al.: The place of upper gastrointestinal tract endoscopy before and after vertical banded gastroplasty for morbid obesity. Dig Dis Sci 1997; 42: 2333-2337.
69. Saltzman E et al.: Criteria for patient selection and multidisciplinary evaluation and treatment of the weight loss surgery patient. Obes Res 2005; 13: 234-243.
70. Kelly J et al:. Best practice recommendations for surgical care in weight loss surgery. Obes Res 2005; 13: 227-233.
71. Brolin RE: Bariatric surgery and long-term control of morbid obesity. JAMA 2002; 288: 2793-2796.
72. Mun EC, Blackburn GL, Matthews JB: Current status of medical and surgical therapy for obesity. Gastroenterology 2001; 120: 669-681.
73. Murr MM et al.: Malabsorptive procedures for severe obesity: comparison of pancreaticobiliary bypass and very long limb Roux-en-Y gastric bypass. J Gastrointest Surg 1999; 3: 607-612.
74. Scopinaro N et al: Biliopancreatic diversion for obesity at eighteen years. Surgery 1996; 119: 261-268.
75. Scopinaro N, Marinari GM, Camerini G: Laparoscopic standard iliopancreatic diversion: technique and preliminary results. Obes Surg 2002; 12: 362-365.
76. Howard L et al.: Gastric bypass and vertical banded gastroplasty – a prospective randomized comparison and 5-year follow-up. Obes Surg 1995; 5: 55-60.
77. van Dielen FM et al.: Laparoscopic adjustable gastric banding versus open vertical banded gastroplasty: a prospective randomized trial. Obes Surg 2005; 15: 1292-1298.
78. Brolin RE et al.: Long-limb gastric bypass in the superobese. A prospective randomized study. Ann Surg 1992; 215: 387-395.
79. Podnos YD et al.: omplications after laparoscopic gastric bypass: a review of 3464 cases. Arch urg 2003; 138: 957-961.
80. Perugini RA et al.: Predictors of complication and suboptimal weight loss after laparoscopic Roux-en-Y gastric bypass: a series of 188 patients. Arch Surg 2003; 138: 541-545.
81. Nguyen NT, Rivers R, Wolfe BM: Factors associated with operative outcomes in laparoscopic gastric bypass. J Am Coll Surg 2003; 197: 548-555.
82. Ren CJ, Weiner M, Allen JW: Favorable early results of gastric banding for morbid obesity: the American experience. Surg Endosc 2004; 18: 543-546.
83. Rubenstein RB: Laparoscopic adjustable gastric banding at a US center with up to 3-year follow-up. Obes Surg 2002; 12: 380-384.
84. O´Brien PE et al: The laparoscopic adjustable gastric band (Lap-Band): a prospective study of medium-term effects on weight, health and quality of life. Obes Surg 2002; 12: 652-660.
85. Spivak H, Favretti F: Avoiding postoperative complications with the LAP-BAND system. Am J Surg 2002; 184(suppl 2): 31S-37S.
86. Belachew M, Belva PH, Desaive C: Long-term results of laparoscopic adjustable gastric banding for treatment of morbid obesity. Obes Surg 2002; 12: 564-568.
87. DeMaria EJ, Sugerman HJ: A critical look at laparoscopic adjustable silicone gastric banding for surgical treatment of morbid obesity: does it measure up? Surg Endosc 2000; 14: 697-699.
88. Favretti F et al.: Laparoscopic adjustable silicone gastric banding (Lap-Band): how to avoid complications. Obes Surg 1997; 7: 352-358.
89. Fried M, Miller K, Kormanova K: Literature review of comparative studies of complications with Swedish band and Lap-Band. Obes Surg 2004; 14: 256-260.
90. Fried M, Peskova M, Kasalicky M: Assessment of the outcome of laparoscopic nonadjustable gastric banding and stoma adjustable gastric banding: surgeon´s and patient´s view. Obes Surg 1998; 8: 45-48.
91. Hall JC et al.: Gastric surgery for morbid obesity. The Adelaide Study. Ann Surg 1990; 211: 419-427.
92. Laws HL, Piantadosi S: Superior gastric reduction procedure for morbid obesity: a prospective, randomized trial. Ann Surg 1981; 193: 334-340.
93. 93 Bajardi G et al.: Surgical treatment of morbid obesity with biliopancreatic diversion and gastric banding: report on an 8-year experience involving 235 cases. Ann Chir 2000; 125: 155-162.
94. Chapman AE et al.: Laparoscopic adjustable gastric banding in the treatment of obesity: a systematic literature review. Surgery 2004; 135: 326-351.
95. Dolan K et al.: A comparison of aparoscopic adjustable gastric banding and biliopancreatic diversion in superobesity. Obes Surg 2004; 14: 165-169.
96. Jones DB et al.: Optimal management of the morbidly obese patient SAGES appropriateness conference statement. Surg Endosc 2004; 18: 1029-1037.
97. American Society for Bariatric Surgery: Bariatric surgery: ASBS guidelines. www.lapsurgery.com 2004.
98. Society of American Gastrointestinal Endoscopic Surgeons: Guidelines for institutions granting bariatric priviledges utilizing laparoscopic techniques. SAGES and the SAGES Bariatric Task Force. Surg Endosc 2003; 17: 2037-2040.
99. Flum DR, Dellinger EP: Impact of gastric bypass operation on survival: a population-based analysis. J Am Coll Surg 2004; 199: 543-551.
100. Schauer P et al.: The learning curve for laparoscopic Roux-en-Y gastric bypass is 100 cases. Surg Endosc 2003; 17: 212-215.
101. Wittgrove AC, Clark GW: Laparoscopic gastric bypass, Roux-en-Y-500 patients: technique and results with 3-60 months follow-up. Obes Surg 2000; 10: 233-239.
102. Higa KD et al.: Laparoscopic Roux-en-Y gastric-bypass for morbid obesity: technique and preliminary results of our first 400 patients. Arch Surg 2000; 135: 1029-1033.
103 Courcoulas A et al.: The relationship of surgeon and hospital volume to outcome after gastric bypass surgery in Pennsylvania: a 3-year summary. Surgery 2003; 134: 613-623.
104. Miller K, Hell E: Laparoscopic surgical concepts of morbid obesity. Langenbecks Arch Surg 2003; 388: 375-384.
105. Laville M et al.: Recommendations regarding obesity surgery. Obes Surg 2005; 15: 1476-1480.
106. Shen R et al.: Impact of patient follow-up on weight loss after bariatric surgery. Obes Surg 2004; 14: 514-519.
107. Favretti F, O´Brien PE, Dixon JB: Patient management after LAP-BAND placement. Am J Surg 2002; 184(suppl 2): 38S-41S.
108. Busetto L et al.: The influence of a new timing strategy of band adjustment on the vomiting frequency and the food onsumption of obese women operated with laparoscopic adjustable silicone gastric banding (LAP-BAND). Obes Surg 1997; 7: 505-512.
109. Rabkin RA et al.: Nutritional markers following duodenal switch for morbid obesity. Obes Surg 2004; 14: 84-90.
110. Ledikwe JH et al.: Nutritional risk assessment and obesity in rural older adults: a sex difference. Am J Clin Nutr 2003; 77: 551-558.
111. Ledikwe JH et al.: Dietary patterns of rural older adults are associated with weight and nutritional status. J Am Geriatr Soc 2004; 52: 589-595.
112. MacLean LD, Rhode B, Shizgal HN: Nutrition after vertical banded gastroplasty. Ann Surg 1987; 206: 555-563.
113. Hamoui N, Anthone G, Crookes PF: Calcium metabolism in the morbidly obese. Obes Surg 2004; 14: 9-12.
114. Faintuch J et al.: Severe proteincalorie malnutrition after bariatric procedures. Obes Surg 2004; 14: 175-181.
115. Baltasar A et al.: Clinical hepatic impairment after the duodenal switch. Obes Surg 2004; 14: 77-83.
116. Boylan LM, Sugerman HJ, Driskell JA: Vitamin E, vitamin B-6, vitamin B-12, and folate status of gastric bypass surgery patients. J Am Diet Assoc 1988; 88: 579-585.
117. Cannizzo F Jr, Kral JG: Obesity surgery: a model of programmed undernutrition. Curr Opin Clin Nutr Metab Care 1998; 1: 363-368.
118. Hamoui N et al.: The significance of elevated levels of parathyroid hormone in patients with morbid obesity before and after bariatric surgery. Arch Surg 2003; 138: 891-897.
119. Skroubis G et al.: Comparison of nutritional deficiencies after Roux-en-Y gastric bypass and after biliopancreatic diversion with Roux-en-Y gastric bypass. Obes Surg 2002; 12: 551-558.
120. Slater GH et al.: Serum fat-soluble vitamin deficiency and abnormal calcium metabolism after malabsorptive bariatric surgery. J Gastrointest Surg 2004; 8: 48-55.
121. Halverson JD: Micronutrient deficiencies after gastric bypass for morbid obesity. Am Surg 1986; 52: 594-598.
122. Avinoah E, Ovnat A, Charuzi I: Nutritional status seven years after Roux-en-Y gastric bypass surgery. Surgery 1992; 111: 137-142.
123 Brolin RE, Gorman RC, Milgrim LM, Kenler HA: Multivitamin prophylaxis in prevention of postgastric bypass vitamin and mineral deficiencies. Int J Obes Relat Metab Disord 1991; 15: 661-667.
124. Rhode BM et al.: Vitamin B-12 deficiency after gastric surgery for obesity. Am J Clin Nutr 1996; 63: 103-109.
125. Schilling RF, Gohdes PN, Hardie GH: Vitamin B12 deficiency after gastric bypass surgery for obesity. Ann Intern Med 1984; 101: 501-502.
126 Simon SR et al.: Hematologic complications of gastric bypass for morbid obesity. South Med J 1989; 82: 1108-1110.
127. Brolin RE et al.: Are vitamin B12 and folate deficiency clinically important after roux-en-Y gastric bypass? J Gastrointest Surg 1998; 2: 436-442.
128. Halverson JD: Metabolic risk of obesity surgery and long term follow-up. Am J Clin Nutr 1992; 55(suppl 2): 602S-605S.
129. Goode LR et al.: Bone and gastric bypass surgery: effects of dietary calcium and vitamin D. Obes Res 2004; 12: 40-47.
130. Coates PS et al.: Gastric bypass surgery for morbid obesity leads to an increase in bone turnover and a decrease in bone mass. J Clin Endocrinol Metab 2004; 89: 1061-1065.
131. Shaker JL et al.: Secondary hyperparathyroidism and osteopenia in women following gastric exclusion surgery for obesity. Osteoporos Int 1991; 1: 177-181.
132. Abu-Abeid S et al.: The clinical spectrum of band erosion following laparoscopic adjustable silicone gastric banding for morbid obesity. Surg Endosc 2003; 17: 861-863.
133. Jones KB Jr: Revisional bariatric surgery-safe and effective. Obes Surg 2001; 11: 183-189.
134. Weber M et al.: Laparoscopic Roux-en-Y gastric bypass, but not rebanding, should be proposed as rescue procedure for patients with failed laparoscopic gastric banding. Ann Surg 2003; 238: 827-834.
135. Dolan K, Fielding G: Bilio pancreatic diversion following failure of laparoscopic adjustable gastric banding. Surg Endosc 2004; 18: 60-63.
136. Chevallier JM et al.: Complications after laparoscopic adjustable gastric banding for morbid obesity: experience with 1,000 patients over 7 years. Obes Surg 2004; 14: 407-414.
137. Iovino P et al.: Abnormal esophageal acid exposure is common in morbidly obese patients and improves after a successful Lap-band system implantation. Surg Endosc 2002; 16: 1631-1635.
138. Niville E, Dams A: Late pouch dilation after laparoscopic adjustable gastric and esophagogastric banding: incidence, treatment, and outcome. Obes Surg 1999; 9: 381-384.
139. Sanyal AJ et al.: Stomal complications of gastric bypass: incidence and outcome of therapy. Am J Gastroenterol 1992; l87: 165-169.
140. Schwartz ML et al.: Stenosis of the gastroenterostomy after laparoscopic gastric bypass. Obes Surg 2004; 14: 484-491.
141. Barba CA et al.: Endoscopic dilation of gastroesophageal anastomosis stricture after gastric bypass. Surg Endosc 2003; 17: 416-420.
142. Schauer PR et al.: Outcomes after laparoscopic Roux-en-Y gastric bypass for morbid obesity. Ann Surg 2000; 232: 515-529.
143. Spaulding L: Treatment of dilated gastrojejunos - tomy with sclerotherapy. Obes Surg 2003; 13: 254-257.
144. Anthone GJ et al.: The duodenal switch operation for the treatment of morbid obesity. Ann Surg 2003; 238: 618-628.
145. Bloomberg RD, Urbach DR: Laparoscopic Rouxen- Y gastric bypass for severe gastroesophageal reflux after vertical banded gastroplasty. Obes Surg 2002; 12: 408-441.
