Adam Gruca urodził się 3 grudnia 1893 roku we wsi Majdan Sieniawski powiatu jarosławskiego, dystryktu lwowskiego w chłopskiej rodzinie.

Maturę zdaje w 1913 roku przed Komisją Egzaminacyjną w Jarosławiu i jesienią tego roku rozpoczyna studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Lwowskiego.

Tok studiów przerywa wybuch I Wojny Światowej. W dniu 01 lipca 1914 roku zostaje zmobilizowany do armii austriackiej w stopniu podchorążego. Z dniem tym rozpoczyna się wieloletni wojenny rozdział jego życia. Działa na różnych frontach od wschodniego po włoski.

W dniu 1 maja 1916 roku uzyskuje stopień oficerski. W armii austriackiej służy do 31 października 1918 roku, do czasu rozpadu cesarstwa austriackiego.

W dniu 6 listopada 1918 roku wstępuje ochotniczo do powstającej armii polskiej i w stopniu podporucznika zostaje przydzielony do 6. pułku ułanów, a następnie do Szpitala Wojskowego we Lwowie oraz do 34. pułku piechoty, gdzie 20 grudnia 1920 roku zostaje zdemobilizowany.

Wraca na Uniwersytet, by dokończyć przerwane studia lekarskie. Dyplom lekarza uzyskuje 24 czerwca 1922 roku.

Przeszło pięcioletni okres służby sanitarnej w wojsku pozwolił młodemu medykowi na zdobycie dużego zakresu praktycznej wiedzy chirurgicznej i doświadczenia lekarskiego.

Jeszcze przed uzyskaniem dyplomu podejmuje pracę jako młodszy asystent w Klinice Chirurgicznej kierowanej przez prof. Hilarego Schramma. Na tym stanowisku pracuje od 27 października 1921 roku do 30 września 1924 roku. Następnie awansuje na stanowisko starszego asystenta, które piastuje do lutego 1931 roku.

Nauczyciel Adama Grucy prof. Hilary Schramm, uczeń Billrotha, asystent Mikulicza, wychowawca dużego grona chirurgów polskich, takich jak profesorowie Stanisław Laskownicki, Władysław Dobrzański, Henryk Hilarowicz, doc. Eugeniusz Waygel, doktorzy Zygmunt Pohorecki, Ryszard Rudziński, Alfred Janik, Józef Garbień i wielu innych, już od pierwszych lat pracy przewidywał go jako przyszłego ortopedę.

Była to w tym okresie nowa specjalność coraz bardziej wyłaniająca się z chirurgii ogólnej, którą sam uwielbiał, ale rozległy zakres obowiązków nie pozwalał poświęcić się jej bez reszty.

Po wyczerpaniu własnego repertuaru wiedzy i techniki ortopedycznej, prof. H. Schramm skierował swego asystenta na studia zagraniczne do czołowych wówczas ośrodków ortopedycznych do Bolonii, gdzie pracował wybitny ortopeda włoski Vitorio Putti, do Paryża do Kliniki prof. Nove-Josseranda, do Londynu do Kliniki Albee'go i do innych ośrodków ortopedycznych za granicą.

To ma ogromny wpływ na cały późniejszy rozwój naukowy i zawodowy Grucy, który zapoznawszy się z przodującą ortopedią włoską i anglosaską uzyskał przewagę nad swoimi rówieśnikami, którzy znajdowali się pod wpływem ortopedii niemieckiej, opartej na elementach myślenia mechanistycznego.

W roku 1928 habilituje się, na podstawie rozprawy „O skostnieniach pozaszkieletowych” i Rada Wydziału Lekarskiego Lwowa uchwałą z dnia 25 czerwca 1928 roku nadaje mu stopień naukowy docenta i veniam legendi.

W dniu 15 lutego 1931 roku obejmuje ordynaturę oddziału chirurgicznego Szpitala Ubezpieczalni Społecznej przy ul. Kurkowej 34, którą pełni do 15 października 1938 roku.

W październiku 1938 roku zostaje ordynatorem oddziału chirurgii dziecięcej w Szpitaliku Św. Zofii i pracuje tam do stycznia 1940 r. Była to jedna z najbardziej prestiżowych ordynatur we Lwowie, stanowiąca jakoby wstęp do objęcia katedry chirurgii.

W początkach 1938 roku doc. Adam Gruca zostaje mianowany przez prezydenta Ignacego Mościckiego profesorem tytularnym i otrzymuje zlecone wykłady z ortopedii na Wydziale Lekarskim.

Po wybuchu wojny polsko-niemieckiej zmobilizowany w stopniu kapitana kieruje chirurgią Szpitala Wojskowego Nr 601, mieszczącego się w gmachu Politechniki Lwowskiej.

Po zajęciu Lwowa przesz wojska sowieckie prowadzi nadal oddział chirurgii dziecięcej, a w styczniu 1940 roku zostaje mianowany kierownikiem Kliniki Chirurgii Ogólnej w Instytucie Medycznym powstałym z przekształcenia Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jana Kazimierza. Prowadzi wykłady z chirurgii ogólnej dla studentów III roku medycyny i organizuje Koło Naukowe studentów, pragnących poszerzyć wiedzę chirurgiczną.

Po wybuchu wojny sowiecko-niemieckiej klinika zapełnia się rannymi żołnierzami i cywilami. Gruca i jego asystenci oraz studenci z koła naukowego pomimo chaosu organizacyjnego i niedostatków materialnych, aktywnie uczestniczą w leczeniu rannych czerwonoarmistów i osób cywilnych.

Po zajęciu w czerwcu 1941 roku Lwowa przez wojska niemieckie prof. Gruca obejmuje kierownictwo Kliniki Chirurgii Dziecięcej i Ortopedii i prowadzi wykłady dla studentów, tak zwanych Fachkurse, które są fasadą dla kontynuowania rzeczywistych studiów lekarskich dla studentów polskich i ukraińskich.

W czasie okupacji angażuje się czynnie w ruch oporu. Pełni funkcję chirurga Lwowskiego Okręgu Armii Krajowej, udziela pomocy rannym i chorym członkom organizacji.

Równocześnie zostaje powołany w dniu 20 maja 1942 roku na członka Polskiego Komitetu Opiekuńczego przez prezesa Rady Głównej Opiekuńczej w Krakowie, którego celem było niesienie pomocy materialnej ludziom dotkniętym skutkami wojny.

Dowództwo Okręgu AK poleciło prof. Grucy 30 września 1943 roku opuszczenie Lwowa. Pod osłoną żołnierzy AK został on przemieszczony początkowo na zachodnie Podkarpacie, by w styczniu 1944 roku znaleźć się pod nazwiskiem Grzegorza Adamskiego w Krakowie, gdzie podejmuje pracę w ambulatorium PCK i pracuje na tym stanowisku do czerwca 1945 roku. W czasie pracy nadal konspiracyjnie opiekuje się żołnierzami podziemia z okolic Krakowa.

Po zakończeniu wojny dochodzą go dwie propozycje pracy, jedna pochodzi od prof. Kulczyckiego – pełnomocnika rządu do organizacji szkolnictwa wyższego na ziemiach odzyskanych – objęcie stanowiska rektora Uniwersytetu Wrocławskiego i druga od dra Koszarowskiego – kierownika Wydziału Zdrowia Warszawy – podjęcia się organizacji i kierownictwa Centralnego Instytutu Urazowego, jako kontynuacji przedwojennej placówki kierowanej przez płka dra Sokołowskiego. Wybiera bliższą sercu drugą propozycję i w końcu czerwca 1945 roku rozpoczyna organizację i pracę w Centralnym Instytucie Urazowym, który mieści się na parterze dawnej Kliniki Chirurgicznej w Szpitalu Dzieciątka Jezus przy ul. Nowogrodzkiej 57.

W październiku 1947 roku na bazie Instytutu powstała III Klinika Chirurgiczna Uniwersytetu Warszawskiego, później Akademii Medycznej, której kierownikiem został prof. Adam Gruca.

Zarówno Instytut jak i III Klinika Chirurgiczna pełniły w tym czasie dyżury ogólnochirurgiczne dla Warszawy i okolic. Dopiero w końcu 1948 roku nastąpiło wyodrębnienie jej jako placówki ortopedyczno-urazowej.

W roku 1947 prof. Adam Gruca otrzymuje tytuł profesora nadzwyczajnego.

Klinika pod jego kierownictwem rozwija szeroką działalność terapeutyczną, dydaktyczną i naukową, pracując w bardzo skromnych warunkach lokalowych i wyposażeniowych. Stąd marzenie i starania profesora Grucy o poprawę warsztatu pracy.

Po wielu perypetiach administracyjnych, architektonicznych i budowlanych w roku 1953 rozpoczęto budowę gmachu Kliniki przy ul. Lindleya 4, która zakończyła się w roku 1957.

W międzyczasie w roku 1955 Adam Gruca otrzymuje tytuł profesora zwyczajnego.

W roku 1957 Klinika przenosi się do nowego gmachu, co radykalnie poprawia jej warunki lokalowe i pozwala powiększyć liczbę łóżek ze 106 do 164, sal operacyjnych z dwóch do pięciu z zapleczem pooperacyjnym, sal opatrunkowych i gipsówek z dwóch do sześciu, zorganizować trzy pracownie laboratoryjne, dział diagnostyki radiologicznej, wielokierunkowe ambulatorium z własną salą operacyjną, opatrunkową, gipsówką i gabinetem radiologicznym.

Zaistniały nieporównanie lepsze warunki dla pracy lekarzy, personelu medycznego i dydaktyki studentów. To wszystko sprawiło, że gmach Kliniki zastępczo nazywano pałacem Grucy.

Nowe warunki lokalowe umożliwiły dalszy rozwój działalności terapeutycznej, naukowej i dydaktycznej Kliniki.

Prof. Gruca kierował Kliniką Ortopedii do 1964 roku do czasu przejścia na zasłużoną emeryturę.

Działalność usługową Kliniki najlepiej ilustrują dane liczbowe. W okresie od 1945 do 1964 roku leczyło się stacjonarnie 29 759 chorych, przeprowadzono 19 132 krwawe operacje.

W przychodniach przyklinicznych wykonywano rocznie około 1500 zabiegów krwawych i około 10 000 zabiegów bezkrwawych i opatrunków gipsowych.

Przy Klinice działały warsztaty ortopedyczne, które wykonywały prawie wszystkie rodzaje protez i aparatów ortopedycznych oraz dodatkowo narzędzia i przybory operacyjne.

Przez cały czas swojej działalności akademickiej Gruca wykładał ortopedię dla studentów. Do tych wykładów przywiązywał dużą wagę i starannie się do nich przygotowywał. Były to wykłady bardzo treściwe i przejrzyste, ilustrowane demonstracją chorych, ale miały jedną wadę – Gruca mówił bardzo cicho – dlatego uknuto powiedzenie, że wykłady są pierwszorzędne, gdyż słychać je tylko w pierwszym rzędzie.

Ogromne zasługi ma prof. Gruca na odcinku kształcenia lekarzy ortopedów. Był kierownikiem specjalizacji w ortopedii 60 lekarzy, promotorem 20 prac doktorskich, habilitował 12 doktorów medycyny, a mianowicie: Mariana Garlickiego, Zygmunta Ambrowa, Józefa Kowalskiego, Gabriela Wejsfloga, Stefana Łukasika, Romualdę Serafin, Stefana Malawskiego, Józefa Rancewicza, Mariana Weissa, Tomasza Żuka, Tadeusza Witwickiego i Donalda Tylmana, dziesięciu z nich uzyskało później tytuł profesora. Dalszych 7 jego uczniów uzyskało habilitację w innych Klinikach, reprezentujących jego szkołę.

Prof. Gruca aktywnie uczestniczył w procesie szkolenia podyplomowego, organizowanego przez JDSKL (Instytut Doskonalenia i Specjalizacji Kadr Lekarskich) poprzednika CMKP (Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego), które objęło setki lekarzy, jak i szkoleń indywidualnych, wśród których było 20 lekarzy z zagranicy.

Oprócz działalności akademickiej i lekarskiej prof. Gruca pełnił szereg funkcji naukowych i społecznych.

W roku 1948 został powołany na członka korespondenta Akademii Umiejętności w Krakowie. W lutym 1951 roku został członkiem Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia. W roku 1952 został członkiem korespondentem, a później członkiem zwyczajnym Polskiej Akademii Nauk. W latach 1952 do 1966 był krajowym specjalistą dla spraw ortopedii. Od 1938 do 1950 roku piastował godność prezesa Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego, kierował pracą zarządu, organizował zjazdy i inne imprezy naukowe, rozwijając na tym polu bardzo ożywioną działalność. Przez 3 kadencje od 1960 do 1968 roku był przewodniczącym II Komitetu Nauk Klinicznych (chirurgicznych) VI Wydziału PAN. Do czasu przejścia na emeryturę był członkiem Rady Wydziału Akademii Medycznej.

Od najwcześniejszych lat wykazywał Gruca ogromne zamiłowanie do pracy naukowej. Dorobek życiowy w tej dziedzinie liczy 186 opublikowanych prac naukowych, w tym 64 prace w językach obcych i trzytomowe dzieło „Chirurgia Ortopedyczna”, zawierająca lecznictwo zabiegowe wszystkich działów narządów ruchu, bogato udokumentowane i ilustrowane rysunkami wykonanymi przez autora, który posiadał duże zdolności rysunkowe.

W pierwszym okresie działalności chirurgicznej ogłasza 21 prac o tematyce ogólnochirurgicznej. Na czoło osiągnięć tej grupy prac wysuwa się wczesna mobilizacja chorych po operacjach, która wg autora zapobiegała zrostom otrzewnowym, zapaleniom żył i zatorom, dekompensacji organizmu i skracała czas pobytu w szpitalu. Postępowanie to wprowadził równocześnie z czeskim chirurgiem Havliczkiem i rumuńskim Campeanu. W apendektomii zaproponował zmodyfikowane podwiązywanie kikuta wyrostka robaczkowego, w operacji nowotworów prostnicy wprowadził wyłuszczenie chorego odcinka kiszki wraz z powięzią przedkręgową, co ułatwiało i uradykalniało zabieg. Do techniki resekcji żołądka wprowadził zasadę pierwotnego przecięcia i zaopatrzenia dwunastnicy, a dopiero po tym akcie wycięcie żołądka, podczas gdy ogólnie wówczas stosowano postępowanie odwrotne. Zaproponował oryginalny ciągły szew węzełkowy oraz kilka sposobów plastyki skóry.

Od roku 1928 zainteresowania Grucy coraz bardziej przesuwają się w kierunku chirurgii ortopedycznej i cała jego późniejsza działalność przebiega już pod znakiem ortopedii. Jest ona bardzo szeroka i wielokierunkowa. Trudno ją nawet naszkicować w krótkim opisie. Postaram się jednak ukazać jej główne kierunki i osiągnięcia.

Wiele uwagi poświęcił wadom wrodzonym narządów ruchu. Na pierwszym miejscu należy tu wymienić wrodzone zwichnięcie biodra.

Już u niemowląt z wrodzonym zwichnięciem biodra zaproponował zamiast unieruchomienia kończyn w rozkroku, ustawienie bioder w zgięciu i miernym odwiedzeniu za pomocą szelek lub specjalnie skonstruowanego pajacyka.

Przy nastawieniu zwichnięcia zrezygnował z pozycji Lorentza, tak zwanej żabki która często dawała powikłanie pod postacią martwicy głów kości udowej, na unieruchomienie w zgięciu do kąta 90° i odwiedzeniu do kąta od 30 do 45°. Pozycja ta przyjęła się później powszechnie

Jako jeden z pierwszych podjął w operacyjnym leczeniu wrodzonego zwichnięcia biodra pogłębianie panewki, zamiast powszechnie stosowanego daszka. W zwichnięciach zastarzałych forsował zabiegi stawotwórcze zamiast usztywnienia lub osteotomii korekcyjnych.

Ponadto opracował wiele metod operacyjnych dla różnych wad i defektów wrodzonych kręgosłupa, łokcia, synostoz, stopy płaskiej, koślawej, braku strzałki i innych.

Dużą grupę prac poświęcił zaburzeniom statycznym kręgosłupa, a zwłaszcza skoliozie. Opracował własną metodę leczenia skrzywień za pomocą alloplastyki mięśni. Metoda ta uzyskała szeroki rozgłos międzynarodowy i wielu naśladowców. Później jednak musiała ustąpić miejsca metodom instrumentalnym.

Kilka prac poświęcił zapaleniom kości, a zwłaszcza zapaleniu przewlekłemu. Zaproponował radykalne wycinanie ogniska zapalnego zamiast sekwestrotomii, wypełnianie ubytku plombą wazelinową i zamykanie rany na głucho. Z pewnymi modyfikacjami część chirurgiczna tej metody jest aktualna do dzisiaj.

W dziedzinie gruźlicy kostno-stawowej Gruca był pionierem w skali światowej, gdyż pierwszy zaproponował resekcje plastyczne z ruchem stawów zamiast powszechnie stosowanego usztywnienia i zabiegi stawopodobne przy całkowitym zniszczeniu stawu biodrowego znane pod nazwą osteotomii dynamicznej. Operacja ta do dnia dzisiejszego nie straciła na swojej aktualności. Po odkryciu streptomycyny jako jeden z pierwszych, wraz ze swoim zespołem rozpoczął wczesne interwencje operacyjne w ognisku gruźliczym – zwłaszcza w gruźlicy kręgosłupa, z wypełnianiem ubytków przeszczepami kostnymi.

W pewnych okresach w Klinice chorzy na gruźlicę kostno-stawową stanowili przeważającą grupę chorych. Dlatego dużym zainteresowaniem darzył prof. Gruca ośrodki leczące gruźlicę kostno-stawową, a w tym największe w kraju sanatorium gruźlicy kostno-stawowej liczące ponad 800 łóżek w Otwocku. Często je wizytował. Chorych z Kliniki po leczeniu operacyjnym kierował na doleczanie do sanatorium w Otwocku.

Dla zapewnienia Sanatorium wysokiego poziomu leczniczego skierował na konsultantów oddziałów dziecięcych doc. Romualdę Serafinową, a oddziałów dorosłych doc. Stefana Malawskiego. Wkrótce Sanatorium w Otwocku stało się przodującym zakładem leczenia zachowawczego i operacyjnego gruźlicy kostno-stawowej w kraju.

W porażeniach mózgowych już w 1937 roku opisał oryginalny sposób przeszczepiania zginaczy podudzia na kość udową, celem zlikwidowania zgięciowego ustawienia kolana. Prawie identyczny sposób opisał Egger w roku 1952 i wtedy ta metoda uzyskała powszechną akceptację.