© Borgis - Nowa Stomatologia 2/2010, s. 43-46
Dorota Olczak-Kowalczyk, *Paweł Jasiński, Piotr Sobiech, Halszka Boguszewska-Gutenbaum
Złamanie poprzeczne w środkowym odcinku korzeni stałych zębów siecznych przyśrodkowych w szczęce – opis przypadku
Teeth fracture in the middle part of the root of both upper permanent mesial incisors – case study
Zakład Stomatologii Dziecięcej Instytutu Stomatologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Kierownik Zakładu: dr hab. n. med. Dorota Olczak-Kowalczyk
Summary
Horizontal root fractures are infrequent dental trauma. The possibility of healing depends on many factors e.g. level of fracture, pulp vitality, concomitant trauma and others. This case reports presents horizontal root fracture in upper central incisors with pulp necrosis treated with prolong hard splinting and apicoectomy with Bio-Oss grafting.
Wstęp
>Częstość występowania urazów zębów stałych u dzieci 12-letnich ocenia się na około 20-30% wszystkich urazów. Urazowe uszkodzenia zębów stałych są zazwyczaj skutkiem wypadków komunikacyjnych, przemocy i uprawiania sportów (1).
>Dane z piśmiennictwa wskazują, że złamania poprzeczne korzeni stanowią od 0,5-7% wszystkich urazów w obrębie uzębienia (2). Najczęściej dotyczą one centralnych siekaczy szczęki u pacjentów płci męskiej w wieku 11-20 lat i są zlokalizowane w 1/3 środkowej i 1/3 przywierzchołkowej części korzenia. Podatność korzenia zęba na złamanie jest zależna od stopnia jego rozwoju. Najczęściej złamania poprzeczne korzeni dotyczą zębów z całkowicie zamkniętym wierzchołkiem. Znacznie rzadziej spotyka się je w zębach mlecznych oraz stałych niedojrzałych (3). Niestety, większa podatność na urazy zębów z zakończonym rozwojem niekorzystnie wpływa na przewidywany wynik leczenia (4).
>Złamania korzeni charakteryzuje skomplikowany mechanizm procesu gojenia, wynikający ze współistniejącego urazu miazgi, ozębnej, zębiny i cementu (8). W literaturze wyróżniono trzy typy gojenia:
>1. za pomocą tkanki twardej – zębina i cement łączą mostem szczelinę złamania,
>2. za pomocą tkanki łącznej – ozębna zajmuje całą szczelinę złamania,
>3. wnikanie tkanki ziarninowej – w przypadku obumarcia lub zainfekowania miazgi fragmentu koronowego, tkanka ziarninowa tworzy się między dwoma fragmentami, jako odpowiedź na czynnik zapalny (1).
>Gojenia za pomocą tkanki twardej możemy oczekiwać w zębach z dużą średnicą otworu wierzchołkowego, oraz w przypadku, gdy uraz miazgi związany z przemieszczeniem odłamu koronowego był niewielki, np. stłuczenie lub podwichnięcie, a leczenie podjęto odpowiednio wcześnie. Złamania korzenia powikłane ekstruzją lub zwichnięciem bocznym odłamu koronowego, z towarzyszącą chorobą przyzębia lub złamania korzenia w zębach, w których założone były wypełnienia stałe, goją się przez wnikanie tkanki łącznej. Brak gojenia lub gojenie poprzez rozrost tkanki ziarninowej obserwujemy przy dużych przemieszczeniach odłamu koronowego i uszkodzeniach pęczka nerwowo-naczyniowego np. przy znacznej ekstruzji, w przypadku, gdy dojdzie do zakażenia przez szczelinę dziąsłową (1).
>W celu optymalizacji gojenia pourazowych złamań korzeni zębów stałych, najistotniejsze są repozycja, unieruchomienie (pod kontrolą radiologiczną) przy odpowiednio wczesnym podjęciu leczenia oraz okresowe badanie stanu żywotności miazgi (1, 5).
>Brak jest jednoznacznych wskazań dotyczących rodzaju i czasu trwania unieruchomienia zębów po urazach, którym towarzyszy złamanie poprzeczne korzenia. Zalecany okres unieruchomienia waha się od 4 tygodni do 4 miesięcy w zależności od położenia linii złamania – im jest ona umiejscowiona bliżej wierzchołka korzenia, tym obowiązuje krótszy czas utrzymania unieruchomienia (5).
Opis przypadku
>12-letni, ogólnie zdrowy, pacjent zgłosił się do Zakładu Stomatologii Dziecięcej IS WUM z powodu urazu zębów 11 i 21. Uraz miał miejsce przed pięcioma dniami. W dniu urazu pacjent został przyjęty w prywatnym gabinecie stomatologicznym, gdzie udzielono mu pierwszej pomocy, zreponowano odłamy koronowe uzyskując prawidłową pozycję zębów, założono wiązanie ósemkowe z drutu ligaturowego obejmującego zęby 13-23 i wykonano zdjęcie rtg (ryc. 1a).
Ryc. 1a. Stan po założeniu wiązania ósemkowego z drutu ligaturowego w dniu urazu.
>Na podstawie badania klinicznego przeprowadzonego w dniu zgłoszenia się pacjenta do Zakładu Stomatologii Dziecięcej IS WUM stwierdzono ekstruzję zębów 11 i 21, unieruchomionych wiązaniem ósemkowym z drutu ligaturowego, powiązaną z III stopniem ruchomości koron zębowych. Zęby 11, 21 nie reagowały na bodźce termiczne. W badaniu na opukiwanie pionowe i poziome ząb 21 wykazywał reakcję dodatnią, a ząb 11 reakcję ujemną. Siekacze górne boczne reagowały prawidłowo na bodźce termiczne, test na opukiwanie był negatywny. Podjęto decyzję o usunięciu unieruchomienia z drutu ligaturowego, ponownej repozycji zębów w znieczuleniu nasiękowym oraz założeniu sztywnego unieruchomienia. Wykonano kontrolne badanie radiologiczne, na którym stwierdzono rozejście się odłamów i znaczne poszerzenie linii złamania w 1/2 długości korzenia w zębie 11 i 1/3 przywierzchołkowej długości korzenia w zębie 21. Podjęta próba repozycji i unieruchomienia zębów 11, 21 szyną twardą wykonaną z drutu ligaturowego i materiału kompozytowego nie przyniosła pomyślnego rezultatu, prawdopodobnie, z powodu organizacji skrzepu między odłamami (ryc. 1b).
Ryc. 1b. Stan po wykonaniu repozycji odłamów koronowych i po unieruchomieniu szyną sztywną – 5 dni po urazie.
>W czasie klinicznych badań kontrolnych wykonywanych co 14 dni, zęby 11, 21 wykazywały dodatnią reakcję na opukiwanie pionowe. Wrażliwość zębów 11, 21 na opukiwanie pionowe utrzymywała się, reakcja miazgi na bodźce termiczne była niejednoznaczna z powodu trudnej współpracy z pacjentem.
>Po 30 dniach od urazu badanie ujawniło brak reakcji na bodźce termiczne zębów 11, 21 oraz wzmożoną reakcję na perkusję w osi poziomej i pionowej. W kontrolnym badaniu radiologicznym obserwowano dalsze poszerzanie się szczeliny złamania z cechami resorpcji zapalnej. Podjęto decyzję o leczeniu endodontycznym zębów 11 i 21. Z powodu znacznego przemieszczenia się odłamów, zdecydowano o przeleczeniu jedynie fragmentów koronowych (ryc. 1c).
Ryc. 1c. Próba leczenia endodontycznego, konfiguracja odłamów uniemożliwiająca prawidłowe leczenie cześci wierzchołkowej zębów 11, 21.
>W związku z niemożliwością przeprowadzenia prawidłowego leczenia części wierzchołkowej, poszerzaniem się szczeliny między odłamami, i dużego prawdopodobieństwa zakażenia miazgi wynikającego z penetracji bakterii przez szparę ozębnową, po konsultacji chirurgicznej zdecydowano się na usunięcie odłamów wierzchołkowych.
>Kanały odłamów koronowych wypełniono zgodnie z zaleceniem chirurga pastą Endomethasone (ryc. 1d). Po upływie 6 tygodni od urazu dokonano resekcji odłamów wierzchołkowych oraz wypełnienia loży po usuniętych fragmentach wierzchołkowych materiałem Bio-Oss (ryc. 1e).
Ryc. 1d. Stan po wypełnieniu części koronowej zębów 11, 21 pastą Endomethasone.
Ryc. 1e. Stan po resekcji części wierzchołowych korzeń zębów 11, 21 i wypełnienia loży po odłamach materiałem Bio-Oss; 60 dni po urazie.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Andreasen JO et al.: Pourazowe uszkodzenia zębów. Wrocław, Urban&Partner 2005; p. 10-17, 36-37: 60-63. 2. Szpringer-Nodzak M: Urazowe uszkodzenia zebów. In: Szpringer-Nodzak M, Wochna-Sobańska M. Stomatologia Wieku Rozwojowego. Wydanie czwarte poprawione i uzupełnione Warszawa: PZWL 2005; p. 382-415. 3. Bramante MC et al.: Use of MTA and intracanal post reinforcement in a horizontally fractured tooth: a case report. Dental Traumatology 2006; 22: 275-278. 4. Andreasen JO, Andreasen FM: Essentials of traumatic injuries to the teeth, 2nd ed. Copenhagen: Blackwell/Munksgaardl 2000; p. 63-77. 5. Jaremczuk B, Monkos-Jaremczuk E, Borczyk R: Urazy zębów stałych. TPS 2008; 10: 12-18. 6. Cvek M, Mejare I, Andreasen JO: Conservative endodontic of teeth fractured in the middle or apical part of the root. Dental Traumatology 2004; 20: 261-269. 7. Tsukiboshi M: Root fracture. In: Tsukiboshi M. editor. Treatment planning for traumatize teeth. Carol Stream: Quintessence Publishing Co. Inc; 2000; p. 47-59. 8. Sigrist de Martin A et al.: Management of a horizontal root fracture: A 17-year follow-up. Gen Dent 2009; 57: 442-443. 9. Cvek M, Tsilingaridis G, Andreasen J: Survival of 534 incisors after intra-alveolar root fracture in patients aged 7-17 years. Dental Traumatology 2008; 24: 379-387. 10. Andersson L, Emammi-Kristiansen Z, Hogstrom J: Single-tooth implant treatment in the anterior region of the maxilla for treatment of tooth loss after trauma: a retrospective clinical and interview study. Dent Traumatology 2003; 19: 126-131.
