© Borgis - Nowa Medycyna 2/2010, s. 60-63
*Agnieszka Gerkowicz1, Grażyna Chodorowska1, Maria Juszkiewicz-Borowiec1, Anna Michalak-Stoma1, Przemysław Krakowski2
Kosmetyki do oczu – potencjalne źródło alergenów
Eye cosmetics – the potential source of allergens
1Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Dermatologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
Kierownik Katedry i Kliniki: prof. dr hab. n. med. Grażyna Chodorowska
2Studenckie Koło Naukowe przy Katedrze i Klinice Ortopedii i Traumatologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
Kierownik Katedry i Kliniki: dr hab. n. med. Tomasz Mazurkiewicz, prof. nadzw.
Summary
Cosmetics are substances used to clean, beautify and provide a fragrance of the skin. Those products have to keep the skin or hair in a good condition. Due to their complex composition, they may be a potential source of many allergens. Eyelids are common localization of the cosmetic dermatitis. Characteristic condition in this area like thin stratum corneum, exposition on eye blinking and sweat cause higher absorption of allergens. The most common allergens are fragrances, preservatives, pigments and vehicles of the mascaras, eye shadows or eye creams. Women are more often affected. Due to visible localization it may be problematic for the patient. There may be severe or chronic type of eyelid dermatitis caused by cosmetics. In severe cases usually erythema, oedema and vesicles are observed. In case of chronic lesions scaling and hypertrophy of epidermis are typical symptoms. Patients usually complain of burning and itching. Clinically it is impossible to differentiate allergic contact dermatitis that results from hypersensitivity reaction type IV from the eyelid dermatitis caused by irritation. Differential diagnosis should include atopic dermatitis and psoriasis vulgaris. In this study the most common allergens of cosmetic eyelid dermatitis are presented, as well as diagnostic procedures and treatment options.
Kosmetyki są to produkty o niewielkim wpływie na organizm człowieka. Ich głównym zadaniem jest oczyszczanie skóry, upiększanie i czynienie jej bardziej atrakcyjną, jak również utrzymywanie skóry lub włosów w dobrym stanie (1). Produkty takie jak żele do mycia, kremy, środki do makijażu lub demakijażu, stały się częścią codziennej pielęgnacji. Oprócz efektu upiększającego preparaty te mogą spowodować zmiany o charakterze alergicznego kontaktowego zapalenia skóry lub kontaktowego zapalenia skóry z podrażnienia (1).
Częstą lokalizacją zmian spowodowanych działaniem kosmetyków są powieki oraz skóra oczodołów. Grubość skóry w tej okolicy wynosząca – 0,55 mm w porównaniu do 2 mm w obrębie pozostałej części twarzy szczególnie predysponuje do rozwoju zmian o charakterze alergicznym lub z podrażnienia. Wykazano również zwiększoną przenikalność skóry oczodołów dla wielu substancji, szczególnie u kobiet, dzieci i osób starszych (2).
Klinicznie na powiekach najczęściej stwierdza się obrzęk, rumień, pęcherze, w przypadku zmian długo trwających może dojść do pogrubienia naskórka i złuszczania (3). Czasami tworzą się nadżerki, drobne owrzodzenia na brzegach powiek, a także strupy (3, 4). Wykwity są zazwyczaj wyraźnie ograniczone od otaczającej skóry. Pacjenci często zgłaszają towarzyszący świąd (5). Rozróżnienie wykwitów skórnych powstałych w mechanizmie reakcji nadwrażliwości typu IV, od zmian będących następstwem podrażnienia tylko na podstawie obrazu klinicznego często jest niemożliwe. W diagnostyce różnicowej powinno uwzględnić się: atopowe zapalenie skóry, łuszczycę pospolitą czy pokrzywkę kontaktową (4).
Najczęściej zmiany na skórze powiek są wynikiem alergii kontaktowej (6). W zależności od autorów szacuje się, że u 46-72% chorych zgłaszających się do lekarza z powodu zmian zapalnych na powiekach, przyczyną ich powstania była reakcja nadwrażliwości typu IV (7). Natomiast zmiany w przebiegu kontaktowego zapalenia skóry z podrażnienia obserwowano u 15-17% chorych (7). Większość osób ze zmianami w okolicy oczodołów lub tylko na powiekach stanowią kobiety. (2, 6, 7). W przypadku zmian zlokalizowanych wyłącznie na powiekach lub na skórze oczodołów należy rozważyć możliwość alergii na kosmetyki (2).
W zależności od autorów częstość kontaktowego alergicznego zapalenia skóry powiek spowodowanych stosowaniem kosmetyków waha się od 2,5 do 26% (7). W badaniu niemieckiej populacji przeprowadzonym u pacjentów ze zmianami wypryskowymi w obrębie oczodołów u 20% stwierdzono nadwrażliwość typu IV na składniki cieni do powiek, u 20% na kremy do twarzy, a u 13% zmiany spowodowane były stosowaniem tuszy do rzęs (6).
Alergeny zwarte w kosmetykach można podzielić na substancje zapachowe, barwniki, konserwanty i składniki podłoży (8).
Produkty do pielęgnacji oczu często zawierają substancje zapachowe, wynika to z mody na stosowanie preparatów ziołowych i perfumowanych (2, 9). Amin i wsp. w badaniu 1215 chorych ze zmianami o charakterze alergicznego kontaktowego zapalenia powiek u 28,3% pacjentów stwierdzili nadwrażliwość na mieszankę zapachową i balsam peruwiański (10). W badaniach niemieckiej populacji aż u 19% ze zmianami wypryskowymi na skórze w obrębie oczodołów stwierdzono nadwrażliwość na mieszankę zapachową, a u 10% na balsam peruwiański (6). Pacjenci ze stwierdzoną nadwrażliwością na mieszankę zapachową powinni wybierać preparaty oznaczone jako „nieperfumowane”. Jednakże określenie „substancja zapachowa” odnosi się do związków dodawanych do kosmetyków wyłącznie celem nadania określonej woni. Wiele substancji zapachowych pełni również rolę konserwantów, utrwalaczy czy emolientów, dlatego mogą być składnikami preparatów oznaczonych jako „nieperfumowane”. Co więcej wiele kosmetyków do oczu oznaczonych jako „nieperfumowane” zawiera naturalne roślinne wyciągi np.: olejek różany czy olejek rumiankowy, które w rzeczywistości są substancjami zapachowymi (8).
Kolejną grupę alergenów stanowią konserwanty, czyli związki chemiczne zapobiegające rozwojowi mikroorganizmów i odpowiedzialne za utrzymanie trwałości produktów (8). Ze względu na częsty kontakt kosmetyków z ludzką skórą, przechowywanie w temperaturze pokojowej oraz zawartość substancji stanowiących potencjalną pożywkę dla bakterii, wiele preparatów do oczu zawiera liczne konserwanty (8). W tuszach do rzęs i cieniach do powiek stwierdzono obecność: parabenów, fenylooctanu rtęciowego, chlorku benzalkonium, czy uwalniaczy formaliny np.: Quaternium 15 (2). Silne właściwości uczulające posiada Quaternium 15. Natomiast zjawiskiem „paradoksu parabenowego” tłumaczy się występowanie zmian skórnych u osób uczulonych na parabeny zastosowane jako leki zewnętrzne, podczas gdy ta sama substancja aplikowana np. na delikatną skórę powiek rzadziej wywołuje reakcję nadwrażliwości typu IV (8, 11).
Wiele kosmetyków do makijażu oczu lub koloryzacji rzęs i brwi zawiera barwniki. Jednym z najsilniejszych alergenów w tej grupie jest parafenylodwuamina PPD, zawarta między innymi w hennie do rzęs i brwi lub preparatach do permanentnego makijażu.(12) Teixeira i wsp. opisali przypadek ciężkiego alergicznego kontaktowego zapalenia powiek i spojówek po wykonaniu trwałej koloryzacji brwi i rzęs preparatem zawierającym PPD (12). Wachsmuth i wsp. zaobserwowali nawet utratę rzęs po użyciu koloryzującej maskary zawierającej PPD (13). Parafenylodwuamina oprócz wywołania nasilonych reakcji zapalnych może spowodować ślepotę (12). Innym składnikiem występującym w kremach do koloryzacji brwi i rzęs jest 2,5 toluenodwuamina, dająca silną reakcję krzyżową z PPD. Sosted i wsp. opisali wystąpienie zapalenia spojówek, nasilonych zmian o charakterze wyprysku na powiekach oraz pęcherzy w obrębie łuków brwiowych po wykonaniu koloryzacji brwi i rzęs kremem z 2,5 toluenodwuaminą u 36-letniej kobiety uczulonej na PPD (14). Autorzy sugerują, aby każdego pacjenta z nadwrażliwością na PPD informować o konieczności unikania innych związków zawierających chemicznie podobne aminy aromatyczne (14).
Cienie do powiek są grupą kosmetyków zawierających wiele barwników. Do dopuszczonych do użytku substancji należą między innymi zielony wodorotlenek chromu i zielony tlenek chromu. Autorzy koreańscy stwierdzili, w 2 z 22 testowanych cieni do powiek zawierających zielony tlenek chromu dodatkowo obecność sześciowartościowego chromianu, będącego silnym alergenem kontaktowym, w stężeniu przekraczającym normę. Dodatkowo badacze ci wykazali zwiększone stężenie sześciowartościowego chromianu w sześciu testowanych barwnikach stosowanych w preparatach do makijażu oczu (15). Dlatego pacjenci ze stwierdzoną nadwrażliwością typu późnego na dwuchromian potasu powinni unikać stosowania kosmetyków zawierających związki chromu (16).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Minamoto K: Skin sensitizers in cosmetics and skin care products. Nippon Eiseigaku Zasshi 2010; 65: abstract. 2. Temesvári E et al.: Periocular dermatitis: a report of 401 patients. J Eur Acad Dermatol Venereol 2009; 23: 124-128. 3. Braun-Falco O et al.: Dermatologia. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2004; tom 1: 433-491. 4. Czajkowski J: Alergiczne choroby oczu. Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2003; 81-96. 5. Silny W et al.: Leksykon alergicznych chorób skóry i reakcji polekowych. Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań 2009; 13-15. 6. Feser A et al.: Perioorbital dermatitis-a recalcitrant disease: causes and differential diagnoses. Br J Dermatol 2008; 159: 858-863. 7. Guin JD: Eyelid dermatitis: Experience in 203 cases. J Am Acad Dermatol 2002; 47: 755-65. 8. Wolf R et al.: Contact dermatitis to cosmetics. Clin Dermatol 2001; 19: 502-515. 9. Herbst RA et al.: Allergic and non-allergic periorbital dermatitis: patch test results of the Information Network of the Departments of Dermatology during a 5-year period. Contact Dermatitis 2004; 51: 13-19. 10. Amin KA, Belsito DV: The aetiology of eyelid dermatitis: a 10-year retrospective analysis. Contact Dermatitis 2006; 55: 280-285. 11. Bojarowicz H, Wojciechowska M, Gocki J: Substancje konserwujące stosowane w kosmetykach oraz ich działania niepożądane. Probl Hig Epidemiol 2008; 89: 30-33. 12. Teixeira M et al.: Contact allergy to para-phenylenediamine in a permanent eyelash dye Contact Dermatitis 2006; 55: 92-94. 13. Wachsmuth R, Wilkinson M: Loss of eyelashes after use of tinting mascara containing PPD. Contact Dermatitis 2006; 54: 169-170. 14. Sřsted H, Rastogi SC, Thomsen JS: Allergic contact dermatitis from toluene 2,5 diamine in cream dye for eyelashes and eyebrows quantitative exposure assessment. Contact Dermatitis 2007; 57: 195-196. 15. Kang EK et al.: Determination of hexavalent chromium in cosmetic products by ion chromatography and postcolumn derivatization. Contact Dermatitis 2006; 54: 244-248. 16. Bi MY, Katta R: Mineral make-up and its potential utility in patients wit contact dermatitis. J Am Acad Dermatol 2010; 62: 519-22. 17. Thyssen JP et al.: No association between nickel allergy and reporting cosmetic dermatitis from mascara or eye shadow: a cross-sectional general study. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2009 Nov 19. [Epub ahead of print]. 18. Ayala F et al.: Eyelid dermatitis: an evaluation of 447 patients. Am J Contact Dermat 2003; 14: 69-74. 19. Guin JD: Eyelid dermatitis: a report of 215 patients. Contact Dermatitis 2004; 50: 87-90. 20. Sainio EI et al.: Metals and arsenie In Eye shadows. Contact Dermatitis 2000; 42: 5-10. 21. van Ketel WG, Liem DH: Eyelid dermatitis from nickel contaminated cosmetics. Contact Dermatitis 1981; 7: 217. 22. Chowdhury MMU: Allergic contact dermatitis from prome yellow carnuba wax and coathylene in mascara. Contact Dermatitis 2002; 46: 244. 23. Żmudzińska M, Czarnecka-Operacz M: Zjawisko paradoksu lanolinowego. Post Dermatol Alergol 2008; 2: 66-68. 24. Le coz CHJ et al.: Allergic contact dermatitis from shellac in mascara. Contact Dermatitis 2002; 46: 149-52. 25. Gallo R, Marro I, Pavesi A: Allergic contact dermatitis from shellac in mascaras. Contact Dermatitis 2005; 53: 238-239. 26. Karlberg AT, Linden C, Ehrin E: Colophony in mascara as a cause of eyelid dermatitis. Chemical analyses and patch testing. Acta Derm Venereol 1991; 71: 445-7. 27. Fisher AA: Allergic contact dermatitis due to rosin (colophony) in eyeshadow and mascara. Cutis 1998; 42: 507-8. 28. Obtułowicz K: Alergiczne zapalenie spojówek. Przegl Alergol 2004; 1: 18-21. 29. Garrott HM, Walland MJ: Glaucoma from topical corticosteroids to the eyelids. Clin Exp Opthalmol 2004 Apr; 32 (2): 224-226. 30. Katsarou A et al.: Tacrolimus ointment 0.1% in the treatment of allergic contact eyelid dermatitis. J Eur Acad Dermatol Venereol 2009; 23: 382-387. 31. Shaw DW, Maibach HI, Eichenfield LE: Allergic contact dermatitis from pimecrolimus in a patient with a tacrolimus allergy. J Am Acad Dermatol 2007; 56: 342-345. 32. Jacob SE: Ciclosporin ophtalic emulsion - a novel therapy for benzyl alcohol associated eyelid dermatitis. Contact Dermatitis 2008; 58: 169-170.
