© Borgis - Nowa Pediatria 2/2010, s. 67-72
*Agnieszka Jurecka1, Agnieszka Różdzyńska2, Jolanta Marucha1,3, Barbara Czartoryska3, Anna Tylki-Szymańska1
Mukopolisacharydoza typu VI (choroba Maroteaux-Lamy'ego) – opis przypadku
Mucopolysaccharidosis type VI (Maroteaux-Lamy syndrome) – a case report
1Klinika Chorób Metabolicznych, Endokrynologii i Diabetologii, Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka” w Warszawie
Kierownik Kliniki: dr hab. n. med. Jolanta Sykut-Cegielska
2Pracownia Antropologii, Klinika Pediatrii, Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka” w Warszawie
Kierownik Pracowni: dr n. biol. Elżbieta Arasimowicz
3Zakład Genetyki, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie
Kierownik Zakładu: dr had. n. med. Małgorzata Bednarska-Makaruk
Summary
Introduction. Mucopolysaccharidosis type VI (MPS VI, Maroteaux-Lamy syndrome) belongs to a group of lysosomal storage disorders and is caused by deficient activity of arylsulfatase B (ARSB). The disease is inherited in an autosomal recessive manner. To date, 7 patients with MPS VI have been diagnosed in Poland.
Case report. Authors present a case of almost 14-year-old boy. Screening revealed the presence of dermatan sulphate and enzyme assay confirmed significantly decreased activity of ARSB which confirmed the diagnosis of MPS VI. In September of 2009 the boy started enzyme replacement therapy with rhASB (recombinant form of arylsulfatase B, galsulfase).
Conclusions. Pediatricians, ophthalmologists, rheumatologists and cardiologists play the most important role in the early diagnosis of MPS VI.
WSTĘP
Mukopolisacharydoza typu VI (MPS VI, zespół Maroteaux-Lamy'ego, OMIM 253200) jest chorobą postępującą, wielonarządową, dziedziczoną w sposób autosomalny recesywny. Deficytowym enzymem jest 4-sulfataza N-acetylgalaktozaminy (arylosulfataza B, ARSB, EC 3.1.6.12), która uczestniczy w katabolizmie siarczanu dermatanu i siarczanu chondroityny (1). Chorobę po raz pierwszy opisali francuscy lekarze Pierre Maroteaux i E. Lamy w 1965 roku (2). Dotychczas została ona rozpoznana u około 600 pacjentów na świecie, w tym siedmiu w Polsce. Autorzy przedstawiają przypadek prawie 14-letniego chłopca z MPS VI.
OPIS PRZYPADKU
Chłopiec, obecnie w wieku 13 lat 8 miesięcy, z C-III, P-II urodzony o czasie w stanie dobrym (8/10 pkt Apgar), z masą urodzeniową 4250 g, długość 62 cm. Okres noworodkowy i niemowlęcy przebiegały bez powikłań. W 6 miesiącu życia wykonano zdjęcie rentgenowskie z powodu zniekształcenia kręgosłupa. Rozwój motoryczny w 1. roku życia przebiegał prawidłowo, chłopiec zaczął chodzić samodzielnie w wieku 11 miesięcy. W tym czasie nastąpił znaczny postęp zmian zniekształcających kręgosłupa. W 4. roku życia z powodu narastającej prawostronnej skoliozy założono gorset typu Milwaukee, który po roku zmieniono na gorset krótki. Równocześnie od 4. roku życia zaczęły pojawiać się przykurcze w stawach. Chłopiec został poddany systematycznej rehabilitacji.
W 5. roku życia na podstawie cech, takich jak niskorosłość, skrzywienie kręgosłupa, zmiany w sercu, niedosłuch, przykurcze w stawach, pogrubienie przynasad i kości płaskich oraz typowe zmiany radiologiczne kośćca ( dysostosis multiplex) przy zupełnie prawidłowym rozwoju umysłowym ustalono wstępnie rozpoznanie MPS VI. Diagnozę potwierdził wynik badania laboratoryjnego – obecność siarczanu dermatanu w moczu oraz niedobór aktywności ARSB w leukocytach. Od 7 roku życia wystepowały częste infekcje układu oddechowego pod postacią zapalenia gardła, anginy, zapalenia oskrzeli z dusznością. Dodatkowo stwierdzono prolaps z niedomykalnością 4 stopnia zastawki mitralnej oraz pogrubienie przegrody międzykomorowej (tab. 1).
Tabela 1. Charakterystyka kliniczna pacjenta z MPS VI.
| Pacjent (płeć) | 1 (M) |
| Wiek, w którym ustalono rozpoznanie | 5 |
| Wiek obecny | 13,5 |
| Parametry antropologiczne | Niskorosłość |
| Objawy okulistyczne |
| Zaburzenia widzenia/zmętnienie rogówki | Delikatnie przymglone obie rogówki |
| Objawy ze strony układu krążenia |
| Choroba zastawkowa serca | Wypadanie płatka zastawki mitralnej z niedomykalnością 4 stopnia, pogrubienie przegrody międzykomorowej |
| Objawy ze strony układu oddechowego |
| Bezdech | nie |
| Objawy ze strony układu pokarmowego |
| Hepato(spleno)megalia | nie |
| Przepuklina pępkowa/pachwinowa | nie |
| Objawy ze strony układu mięśniowo-szkieletowego |
| Zniekształcenie kręgosłupa | hiperlordoza z nieprawidłowym kształtem trzonów kręgowych, prawostronna skolioza |
| Sztywność stawów | dotyczy wszystkich stawów |
| Przykurcze stawów | przykurcze w stawach obręczy i kończyny górnej oraz obręczy i kończyny dolnej |
| Ośrodkowy/obwodowy układ nerwowy |
| Iloraz inteligencji | norma |
| Upośledzenie słuchu | nie |
| Zespół cieśni nadgarstka | nie |
Chłopiec rozpoczął leczenie enzymatyczne w wieku 13 lat i sześciu miesięcy.
Badanie antropometryczne
U pacjenta wykonano pomiary antropometryczne, zgodnie z obowiązującą techniką pomiarową. Wartości pomiarów zostały zestandaryzowane, jako grupa odniesienia posłużyły normy warszawskie i poznańskie (3, 4), uzyskane wartości z-score przedstawiono w tabeli 2.
Tabela 2. Wartości z-score dla mierzonych cech antropometrycznych
| I pomiar | II pomiar |
| masa ciała | -1,48 | -1,39 |
| (B-v) wysokość ciała | -3,76 | -4,13 |
| (v-sst) długość głowy z szyją | -2,51 | -3,83 |
| (sst-sy) długość tułowia | -1,14 | -1,62 |
| (a-daIII) długość kończyny górnej | -4,24 | -3,89 |
| (B-sy) długość kończyny dolnej | -5,12 | -4,96 |
| (a-a) szerokość barków | -2,8 | -2,57 |
| (thl-thl) szerokość klatki piersiowej | -1,26 | -1,11 |
| (ic-ic) szerokość bioder | -1,17 | -1,39 |
| (xi-ths) głębokość klatki piersiowej | -1,21 | -0,95 |
| obwód klatki piersiowej | -0,83 | -0,67 |
| obwód głowy | -0,55 | -0,79 |
| (g-op) długość głowy | 0,13 | 0,01 |
| (eu-eu) szerokość głowy | 1,48 | 0,57 |
| (ms-ms) szerokość potyliczna | -1,75 | -1,55 |
| (ft-ft) najmniejsza szerokość czoła | -0,42 | -0,64 |
| (zy-zy) szerokość jarzmowa twarzy | 1,3 | 0,67 |
| (go-go) szerokość kątowa żuchwy | 1,97 | 2,27 |
Chłopiec mierzony w wieku 13 lat, wysokość ciała wynosiła 126,6 cm i była niższa niż średnia populacyjna (ryc. 1). Stwierdzono dysproporcje cech długościowych: skrócenie długości głowy z szyją, skrócenie kończyn górnych i dolnych, a także zwężenie cech szerokościowych zwłaszcza barków. W budowie głowy nie stwierdzono znacznych odchyleń. Natomiast w budowie twarzy zaobserwowano zwiększenie szerokości kątowej żuchwy zarówno do wieku kalendarzowego, jak i wzrostowego. W porównaniu do wieku wzrostowego dodatkowo ujawniła się zwiększona szerokość jarzmowa twarzy.
Ryc. 1. Wartości z-score dla mierzonych cech antropometrycznych przed rozpoczęciem leczenia i po 3 miesiącach leczenia enzymatycznego.
B-v: wysokość ciała; v-sst: długość głowy z szyją; sst-sy: długość tułowia; a-daIII: długość kończyn górnych; B-sy: długość kończyn dolnych; a-a: szerokość ramion, thl-thl: szerokość klatki piersiowej; ic-ic: szerokość bioder; ths-xi: głębokość klatki piersiowej; g-op: długość głowy; eu-eu:szerokość głowy; ms-ms: szerokość potyliczna; ft-ft: najmniejsza szerokość czoła; zy-zy: największa szerokość twarzy; go-go: szerokość twarzy dolnej
Po raz drugi pomiary wykonano 8 miesięcy później (ryc. 1). Wysokość ciała pacjenta wynosiła 127,2 cm, co odpowiada wysokości ciała chłopca w wieku 7 lat 7 miesięcy. Większość zaobserwowanych wcześniej dysproporcji długościowych i szerokościowych nie uległa zmianie lub pogłębiła się. Zaobserwowano niewielką poprawę w długości kończyn górnych i dolnych oraz szerokości barków. W budowie głowy i twarzy stwierdzono zwiększenie wartości odchyleń dla szerokości kątowej żuchwy oraz niewielką poprawę dla szerokości głowy i szerokości jarzmowej twarzy.
Stan odżywienia oceniony na podstawie wartości wskaźnika BMI, wskaźnika Cole'a oraz pomiaru fałdów skórno-tłuszczowych zarówno przy pierwszym, jak i przy drugim pomiarze, mieścił się w granicach normy.
Ocena zakresu ruchomości stawów
Pacjenta oceniano pod kątem ruchomości stawów barkowych, łokciowych, nadgarstkowych oraz stawów biodrowych i kolanowych. Ruchomość stawów (gibkość) kończyn górnych i dolnych oceniano przy użyciu goniometru, stosując (z dokładnością do 5°) do pomiaru i zapisu metodę SFTR ( ang. sagittal, frontal, transverse rotation) (5). Normy wybranych zakresów ruchów stawów obręczy barkowej i kończyny górnej oraz obręczy miednicznej i kończyny dolnej pochodzą z badań polskich z lat 1975-1985 (6).
W 10 roku życia zaczęły być widoczne znaczne przykurcze we wszystkich stawach obręczy barkowej i części wolnej kończyny górnej oraz obręczy miednicznej i części wolnej kończyny dolnej. Znacznie zmniejszył się zakres odwiedzenia w stawach barkowych (o 80° w stosunku do normy) oraz ruchomość stawów nadgarstkowych (czynne i bierne zgięcie oraz wyprost o 60° w stosunku do normy).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Neufeld EF, Muenzer J: Lysosomal disorders. W: Valle, Beaudet, Vogelstein, Kinzler, Antonarakis, Ballabio red. The Online Metabolic and Molecular Bases of Inherited Disease. 2. Maroteaux P et al.: A new dysostosis with urinary elimination of chondroitin sulfate B. Presse Med 1963; 71: 1849-1852. 3. Cieślik J, Kaczmarek M, Kaliszewska-Drozdowska MD: Dziecko Poznanskie' 90. Wzrastanie, dojrzewanie, normy i metody rozwoju. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Bogucki 1994. 4. Palczewska I, Niedźwiedzka Z: Wskaźniki rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży warszawskiej, Medycyna Wieku Rozwojowego V. Suplement I do nr 2, 2001. 5. Gerhardt JJ: Clinical measurements of joint motion and position in the neutral-zero method and SFTR recording: Basic principles, Disability & Rehabilitation, Volume 5, Issue 4 1983; p 161-164. 6. Zembaty A: Kinezyterapia, tom 1; Kraków 2002; 62-73: 239-243. 7. Azevedo AC et al.: Clinical and biochemical study of 28 patients with mucopolysaccharidosis type VI. Clin Genet 2004; 66: 208-213. 8. Tylki-Szymanska A et al.: Anthropometric data of 14 patients with mucopolysaccharidosis I: restrospective analysis and efficacy of recombinant human alpha-L-iduronidase (laronidase). Mol Genet Metab 2010; 99: 10-17. 9. Simonaro CM et al.: Mechanism of glycosaminoglycan-mediated bone and joint disease. Am J Pathol 2008; 172: 112-122. 10. Tylki-Szymanska A et al.: Efficacy of recombinant human alpha-L-iduronidase (laronidase) on restricted upper extremities range of motion in MPS I patients. J Inherit Metab Dis 2010 in press.
