Tracheostomia jest jednš z najstarszych i najczę?ciej wykonywanych procedur medycznych. Poczštkowo był to zabieg ratujšcy życie zwišzany z niezwykle wysokš ?miertelno?ciš, sięgajšcš nawet 75% [1]. W miarę upływu czasu rozszerzono wskazania do tego zabiegu. Na przestrzeni ostatnich lat udowodniono, że wczesna tracheostomia poprawia rokowanie chorych leczonych w oddziałach intensywnej terapii, a także w istotny sposób przyczynia się do obniżenia ?miertelno?ci [2, 3]. Planowa tracheostomia klasyczna stwarza jednak szereg problemów zwišzanych z konieczno?ciš transportu chorego, często w stanie krytycznym, na salę operacyjnš, która nie zawsze jest dostępna, podobnie jak zespół operacyjny, co przyczynia się do opó?nienia wykonania zabiegu [4, 5, 6]. W ostatnich latach zabieg ten wykonuje się metodš przezskórnš co jest szczególnie polecane u krytycznie chorych leczonych w oddziałach intensywnej terapii [7, 8, 9]. Rekomendowane techniki wydajš się być łatwe do opanowania, tanie i przede wszystkim bezpieczne. W?ród ich zalet podkre?la się zwłaszcza możliwo?ć przeprowadzenia zabiegu u chorego pozostajšcego w łóżku, lepszy efekt kosmetyczny po usunięciu przetoki, a także wyjštkowo małš liczbę zakażeń w jej okolicy. W ostatnich latach wiele prac porównywało liczbę i rodzaj powikłań zwišzanych z wyłonieniem przetoki tchawiczej metodš klasycznš i przezskórnš. Oceniana często?ć powikłań oraz ?miertelno?ć zwišzana z zastosowaniem obu metod jest podobna [10, 11, 12]. Niezwykle rzadko analizie poddawano natomiast często?ć występowania powikłań w okresie wdrażania tej metody [13].

Celem pracy była analiza powikłań tracheostomii przezskórnej w zależno?ci od osobistego do?wiadczenia operatora lub całego zespołu operujšcego.

Retrospektywnej ocenie poddano chorych, u których wykonywano tracheostomię przezskórnš w okresie kolejnych 3 lat. Wszystkie zabiegi przeprowadzono jako planowe, na łóżku chorego, zestawem do przezskórnej tracheostomii metodš Griggsa z rurkš Blue Line Ultra 100/800 (Portex, USA). Do zabiegu kwalifikowano chorych, u których sztucznš wentylację płuc kontynuowano dłużej niż 8 dni. Kryteria wykluczenia obejmowały: wiek poniżej 16 lat, anomalie anatomiczne szyi, powiększony gruczoł tarczowy, uprzednie operacje w obrębie szyi, zaburzenia krzepnięcia.

Wszystkie zabiegi przeprowadzono w znieczuleniu ogólnym przy użyciu propofolu, oraz fentanylu i w zwiotczeniu atrakurium. W czasie zabiegu prowadzono wentylację mechanicznš płuc a podstawowe monitorowanie obejmowało: elektrokardiografię, ci?nienie tętnicze krwi metodš bezpo?redniš, OCŻ oraz SpO₂.

W celu okre?lenia zależno?ci pomiędzy do?wiadczeniem zespołu operujšcego a liczbš występujšcych powikłań, wydzielono 5 grup badawczych oznaczonych literami od A do E, przy czym grupa A zawierała procedury wykonywane po raz pierwszy a pozostałe grupy – następne, w kolejno?ci ich realizacji.

Wpływ operatora na często?ć stwierdzanych powikłań okre?lano w dwóch grupach badawczych: grupa I – tracheostomię wykonywała osoba do?wiadczona, grupa II – zabieg wykonywała osoba szkolšca się. Za operatorów do?wiadczonych uznano takich, którzy samodzielnie zrobili przynajmniej 10 procedur. W przypadku zabiegu wykonywanego przez osobę szkolšcš się, asystował jej do?wiadczony operator.

Rejestrowane niepowodzenia i powikłania procedury podzielono na ?ródoperacyjne, zwišzane z technikš zabiegu, powikłania wczesne, obserwowane po zakończeniu procedury oraz powikłania pó?ne.

Niepowodzenia w okresie ?ródoperacyjnym i bezpo?rednio po zakończeniu zabiegu obejmowały trudno?ci w zidentyfikowaniu tchawicy, nakłucie tchawicy więcej niż jeden raz, nakłucie rurki intubacyjnej lub mankietu uszczelniajšcego, trudno?ci zwišzane z wytworzeniem otworu stomijnego i z wprowadzeniem rurki tracheostomijnej, brak prawidłowej wentylacji płuc po zabiegu, krwawienie.

Powikłania pó?ne oceniano po trzymiesięcznym okresie obserwacji liczšc od momentu usunięcia rurki tracheostomijnej, w?ród chorych, którzy przeżyli przynajmniej 3 miesišce po opuszczeniu oddziału intensywnej terapii. Odległe wyniki wykonanej procedury oceniano na podstawie wywiadu telefonicznego lub pisemnej ankiety wypełnionej przez chorego.

Uzyskane wyniki poddano analizie statystycznej przy użyciu prostego testu Fishera. Jako graniczny poziom istotno?ci przyjęto p<0,05.

Retrospektywnš analizš objęto procedury tracheostomii przezskórnych wykonywane u 127 chorych. Oceny do?wiadczenia zespołu operujšcego dokonano w oparciu o 125 kolejnych procedur realizowanych w 5 grupach badawczych, po 25 chorych każda. U 73 chorych tracheostomię wykonywała osoba do?wiadczona, u 54 – szkolšca się. Łšcznie w trakcie zabiegów obserwowano 8 powikłań technicznych, w?ród których odnotowano 3 przypadki nakłucia rurki intubacyjnej i przeprowadzenia prowadnika przez jej ?wiatło, 2 przypadki nakłucia mankietu uszczelniajšcego, 2 przypadki utrudnionej identyfikacji tchawicy, 1 przypadek trudno?ci w wytworzeniu otworu stomijnego powikłany masywnš odmš podskórnš.

Powikłania wczesne rejestrowano u 6 chorych w postaci 2 przypadków odmy opłucnowej, 1 zakażenia otworu stomijnego oraz 3 krwawień wymagajšcych interwencji chirurgicznej.

Odnotowano 3 powikłania odległe w postaci 2 zwężeń tchawicy, wymagajšcych zaopatrzenia operacyjnego, oraz 1 przetoki tchawiczo-przełykowej leczonej zachowawczo. W dwóch przypadkach objawy kliniczne wystšpiły natychmiast po usunięciu rurki tracheostomijnej, natomiast w jednym (zwężenie tchawicy) objawy kliniczne zaobserwowano dopiero 3 miesišce po usunięciu rurki tracheostomijnej.