Problem starzenia się społeczeństw niedługo stanie się głównym wyzwaniem dla służb zdrowia na świecie. W Polsce ciągle jeszcze nie jest to zagadnienie do końca uświadamiane. Powszechnie powtarza się opinię o tym, że geriatria nie jest potrzebna jako odrębna specjalizacja, że i tak wszyscy interniści, neurolodzy i psychiatrzy codziennie pracują ze starymi chorymi – więc tworzenie geriatrii jest zbędne. Nic bardziej błędnego, niedocenianie odmienności starego organizmu w efekcie spowoduje mniej skuteczne leczenie starych ludzi, a także ich leczenie będzie znacznie droższe. Niniejszy numer jest próbą zwrócenia uwagi czytelnika na odmienności przebiegu najczęściej spotykanych chorób neurologicznych w wieku podeszłym.

Chorobą najbardziej typową dla neurologii i tym samym bardzo często leczoną przez neurologa jest SM, najczęściej oczywiście występujący u ludzi młodych. Mianem stwardnienia rozsianego o późnym początku określa się te przypadki choroby, które rozpoczynają się w wieku powyżej 50. roku życia. Z tego typu rozpoznaniem mamy do czynienia w 4-9,6% przypadków. SM o późnym początku ma zwykle przebieg pierwotnie postępujący, a pierwszymi objawami w 60-70% są objawy piramidowe lub móżdżkowe. Progresja choroby i postęp niepełnosprawności w SM rozpoczynającym się po 50. roku życia są zwykle szybsze, a rokowanie jest gorsze. Stąd chociaż rozpoznanie jest znacznie trudniejsze w tej grupie powinno być właściwie postawione dla dobra chorego. W tej grupie wiekowej niezbędne jest przeprowadzenie szczegółowego rozpoznania różnicowego uwzględniającego zespoły naczyniowe mózgu i rdzenia kręgowego, mielopatie uciskowe, schorzenia związane z nadciśnieniem tętniczym i chorobami metabolicznymi, zapalenia naczyń, zespoły zwyrodnieniowe i niedoborowe.

Udar w wieku podeszłym jest natomiast zjawiskiem typowym. W większości krajów leczenie udarów powierzane jest internistom. Jeżeli chcemy jako neurolodzy być lekarzami prowadzącymi tych chorych musimy zdawać sobie sprawę z odmienności starczego organizmu. Liczebność populacji osób powyżej 65. roku życia zwiększa się znacznie szybciej, niż w innych grupach wiekowych. W Polsce grupa wiekowa powyżej 65. roku życia stanowi aktualnie około 14% ogólnej populacji, jednak według prognoz demograficznych WHO dla Polski w 2030 roku grupa osób powyżej 65. roku życia będzie stanowić ponad 22% populacji, a w ciągu kolejnych 20 lat blisko 30%. Spowoduje to wzrost zachorowań na szereg chorób związanych z wiekiem, w tym na udar mózgu. Szczególnie w najstarszej grupie wiekowej (> 80. roku życia) udar mózgu charakteryzuje się odmiennym przebiegiem. W etiologii udaru u chorych w wieku podeszłym istotne znaczenie ma częste współwystępowanie wielu patologii w układzie krążenia. Przebieg udaru mózgu jest cięższy i obarczony on jest większą śmiertelnością oraz częściej doprowadza do inwalidztwa i całkowitego uzależnienia od otoczenia. Chorzy w wieku podeszłym z udarem mózgu wymagają bardziej uważnego monitorowania stanu klinicznego. Rutynowe stosowanie leczenia trombolitycznego nie jest możliwe u chorych> 80. roku życia. Profilaktyka udaru mózgu u osób w wieku podeszłym jest trudniejsza z uwagi na współistnienie wielu schorzeń oraz częstsze występowanie powikłań. Trzeba też pamiętać, że chorzy w podeszłym wieku będą musieli mieć często zapewnioną opiekę przewlekłą po chorobie, że rehabilitacja nie zawsze pozwoli im wrócić do pełnej samodzielności.