© Borgis - Postępy Fitoterapii 3/2010, s. 166-169
*Dariusz Kuźnicki
Gymnema sylvestris R.Br. – azjatycka roślina o działaniu przeciwcukrzycowym
Gymnema sylvestris R.Br. anti-diabetes asiatic plant
Absolwent Wydziału Farmacji Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Summary
Gymnema sylvestris is a dendritic climbing plant, growing in southern India and in south-east Asia. Its leaves have a very intensive, bitter taste. Chewing the leaves decreases craving for sweets. Main active ingredients are gymnemic acid IV, which slows the process of absorption and inhibits re-uptake of glucose in skeletal muscles, and chromium, which is a part of GTF (Glucose Tolerance Factor – one of the most important hunger and satiety controller), controlling the way insulin works and influencing balancing of blood sugar levels. In Ayurvedic medicine, it is applied in other ways, whereas European medicine makes use of its anti-diabetes and slimming properties. Numerous scientific studies confirm the effectiveness of this resource when used in combination with chemical medicines and insulin.
Wprowadzenie
Gymnema sylvestris – Gurmar to roślina tropikalna pochodząca z południowych Indii i południowo-wschodniej Azji (ryc. 1). Jej liście używane są od 2000 lat przez indyjskich lekarzy w medycynie ayurwedyjskiej, gdzie stosuje się je jako środek przeczyszczający, przeciwrobaczy, przeciwgorączkowy, moczopędny, wymiotny, wykrztuśny, wzmacniający pracę serca. Hindusi nazwali tę roślinę „niszczycielem cukru”, ponieważ żucie jej liści powodowało utratę zdolności rozróżniania słodkiego smaku, jednocześnie zmniejszało łaknienie słodkich pokarmów. Stąd zastosowanie w diabetologii (4). Oprócz tego Gymnema sylvestris używano w leczeniu wielu chorób, tj. wrzodowej, układu moczowego, pasożytniczych, skóry, w niedokrwistości, uszkodzeniu wątroby, żylakach odbytu i innych. Natomiast w schorzeniach okulistycznych wykorzystywano wyciąg z liści i kwiatów, zaś w kaszlu wyciąg z kory omawianej rośliny. W medycynie europejskiej zastosowanie ogranicza się do leczenia cukrzycy i odchudzania (1, 3).
Ryc. 1. Wygląd Gymnema sylvestris R.Br. (6).
Systematyka botaniczna
Gatunek Gymnema sylvestris R.Br. należy do typu Angiospermae – okrytonasienne, klasy Dicotyledoneae – dwuliścienne, rzędu Contrortae ( Gentianales) – goryczkowce, rodziny Asclepiadaceae – trojeściowate, rodzaju – Gymnema. Ma również nazwy synonimowe, tj. Asclepias geminata Roxb. i Periploca sylvestris Retz (2, 4).
Jest drzewiastym pnączem podobnym do winorośli, osiągającym długość do 600 m. Rośnie dziko w lasach tropikalnych, zaroślach, zagajnikach. Liście jajowate lub eliptyczne, podłużne, zaokrąglone u nasady; wyrastają z węzłów. Kwiaty drobne, 5-krotne, siedzące, zielonkawo-żółte, tworzące złożony kwiatostan – baldach, ułożone spiralnie. Nasiona brązowe, jajowate, podłużne, gładkie, skrzydlate. Okres wegetacji trwa 6-8 miesięcy, kwitnie od sierpnia do marca, owocuje zimą.
Surowiec farmakopealny stanowią wysuszone, bezwonne, rozdrobnione liście o barwie od zielonej do żółto-zielonej, o specyficznym, bardzo intensywnym (dość nieprzyjemnym) gorzkim smaku (2, 4).
Skład chemiczny i działanie farmakologiczne
Głównymi składnikami surowca są glikozydy – triterpeno-gymnemozydy – zwane kwasami gymnemowymi I-IX (GA). Podstawowy wzór chemiczny kwasów gymnemowych przedstawiono na rycinie 2. Ich działanie farmakologiczne polega na stymulacji β-komórek trzustki, zwiększaniu wydzielania insuliny oraz blokowaniu receptorów smakowych (hamują zdolność odczuwania smaku słodkiego lub gorzkiego) bez wpływu na zdolność odczuwania pozostałych smaków (tab. 1).
Ryc. 2. Podstawowy wzór kwasów gymnemowych.
Tabela 1. Działanie farmakologiczne najważniejszych kwasów gymnemowych.
| Związki chemiczne | Działanie przeciwcukrzycowe | Blokowanie wchłaniania glukozy | Blokowanie słodkiego smaku |
| Kwas gymnemowy I | | ------ | + |
| Kwas gymnemowy II | | + | + |
| Kwas gymnemowy III | | ------ | + |
| Kwas gymnemowy IV | + | + | + |
Najważniejszy jest kwas gymnemowy IV, którego mechanizm działania polega na hamowaniu wchłaniania i wychwycie zwrotnym glukozy w mięśniach szkieletowych (ryc. 3).
Ryc. 3. Schemat kompetycyjnego blokowania przyłączenia cząsteczki glukozy do aktywnego miejsca receptora komórki trzustki przez kwas gymnemowy (6).
Surowiec zawiera saponiny triterpenowe – gymnemaziny A, B, C i D, gurmarynę, żywice, kwas winowy, kwas mrówkowy, kwas masłowy, antrachinony, inozytol, d-kwercytol, lupeol, β-amyrynę, stigmasterol, aminokwasy pochodne betainy, choliny i trimetylaminy, naturalny kwas hydroksycytrynowy – HCA (blokujący częściowo wchłanianie cukru z pożywienia). Niedawno naukowcom udało się wyizolować z liści alkaloidy, a z części nadziemnej rośliny glikozydy flawonowe: kemferol i kwercetynę.
W surowcu występuje istotny biopierwiastek chrom, który jest częścią GTF ( Glucose Tolerant Factor – czynnika tolerancji glukozy, najważniejszego regulatora poczucia głodu i sytości), kontrolującego działanie insuliny i mającego wpływ na normalizację poziomu cukru we krwi. Czynnik ten wspiera przemianę węglowodanów i tym samym zapobiega przemianie węglowodanów w tłuszcz, poprawia wykorzystanie glukozy w komórkach. Zapobiega wchłanianiu wszystkich cząstek cukru przez jelita, przez co zapewnia maksymalne wykorzystanie tej części cukru, która pozostaje w organizmie do wytwarzania energii. Ułatwia zatem utrzymanie odpowiedniego poziomu glukozy u osób, które nie przestrzegają rygorystycznej diety. Odpowiednie zaopatrzenie organizmu w ten biopierwiastek może zapobiec powstaniu cukrzycy typu 2, natomiast jego brak może przyczynić się do nasilenia choroby (5, 6).
Zastosowanie
Efekty działania Gymnema sylvestris są następujące:
– normalizacja poziomu glukozy we krwi,
– obniżanie poziomu cholesterolu LDL i triglicerydów,
– polepszanie funkcji wątroby, trzustki i filtracji nerek,
– stymulacja pracy serca i układu krążenia,
– zmniejszanie apetytu na słodycze,
– utrzymywanie właściwego poziomu glukozy i insuliny,
– wspomaganie spadku masy ciała,
– działanie przeciwwirusowe.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Monograph Gymnema sylvestre. Alternative Medicine Review 1999; Volume 4, Number 1:46-7. 2. Master dokument; Natura remedies – Research Centre by Quality Control Department; Gymnema sylvestris (1-5). 3. Pitchai D, James E, Khanzan Abdul Majeed MF. A novel dihydroxy gymnemic triacetate isolated from Gymnema sylvestre possessing normoglycemic and hypolipidemic activity on STZ-induced diabetic rats. J Ethnopharm 2009; 126:339-44. 4. Ignacimuthu S, Ayyanar M, Sankarasivaraman K. Ethnobotanical study of medicinal plants used by Paliyar tribals in Theni district of Tamil Nadu, India. Fitoterapia 2008; 79:562-8. 5. Naga Raju GJ, Sarita P, Ramana Murty GAV i wsp. Estimation of trace elements in some anti-diabetic medicinal plants sing PIXE technique. Applied Radiation and Isotopes 2006; 64:893-900. 6. Parijat K, Rekha S, Madhusudan K. Gymnema sylvestre: A Memoir. J Clin Biochem Nutr 2007; 41:77-81. 7. Yakugaku Z. Medical benefits of natural compounds and their derivatives having multiple pharmacological actions. The pharmaceutical Sociaty of Japan 126(3):133-43. 8. Herbatka ziołowa jako supplement diety o nazwie HERBAL TEA-GLUCOS CARE; www.diabetyk.pl. 9. Mrozikiewicz PM. Opinia w sprawie kwalifikacji i bezpieczeństwa stosowania suplementu diety HERBAL TEA – GLUCOS CARE – HERBATKA ZIOŁOWA. Instytut Roślin i Przetworów Zielarskich 2006; 5-8.
