U pacjentów użytkujących protezy całkowite lub częściowe osiadające mogą występować zniekształcenia pola protetycznego w postaci przerostów błony śluzowej (1, 2, 3, 4). Zmiany te klasyfikuje się w trzech grupach. Pierwsza z nich to fałdy włókniste obliterujące przedsionek i dno jamy ustnej, do drugiej zalicza się przesuwalną, wiotką i przyrosłą błonę śluzową wyrostka zębodołowego. Osobną grupę stanowią pacjenci, u których wykonano zbyt obszerne odciążenie płyty protezy, co wiąże się z kompensacyjnym przerostem błony śluzowej podniebienia. Najczęściej obserwowanymi zmianami o charakterze rozrostowym w obrębie jamy ustnej są fałdy włókniste. Do przyczyn ich powstawania zalicza się zbyt długo użytkowane ruchome uzupełnienia protetyczne, które nieprawidłowo przylegają do podłoża protetycznego. Innym czynnikiem sprawczym mogą być źle wykonane uzupełnienia protetyczne z nieprawidłowo ukształtowanym pobrzeżem (1, 2, 3, 4, 5, 9). Częstą przyczyną są także protezy natychmiastowe, które nie są w odpowiednim czasie korygowane, podścielane lub wymieniane na nowe. U pacjentów użytkujących górną protezę całkowitą przy zachowanych własnych zębach przednich w żuchwie i nie uzupełnionych brakach skrzydłowych dochodzi między innymi do powstawania fałdów włóknistych w przednim odcinku górnego przedsionka jamy ustnej (4, 7). Pacjenci, u których stwierdza się występowanie fałdów włóknistych, wymagają włączenia w proces leczenia protetycznego lekarzy innych specjalności, zwłaszcza chirurgów stomatologicznych (8, 10). W ramach przygotowania podłoża protetycznego do leczenia przeprowadza się zabiegi usunięcia zmienionych struktur jak i postępowanie rekonstrukcyjne (6). Do pierwszej grupy zalicza się usunięcie struktur patologicznych uniemożliwiających prawidłowe leczenie, podcięcie wędzidełek warg i języka oraz pogłębienie przedsionka jamy ustnej. Rekonstrukcja pola protetycznego obejmuje techniki augmentacyjne, periodontologiczne i implantologiczne. Ma ona na celu odbudowę utraconych struktur i poszerzenie pola protetycznego, co wpływa na lepszą stabilizację i retencję protezy.

Pacjent H.B. w wieku 62 lat zgłosił się z prośbą o wykonanie nowych uzupełnień protetycznych. W wywiadzie podawał, iż użytkowana dotychczas proteza całkowita górna była wykonana około trzech lat temu, bezpośrednio po usunięciu zębów. Nigdy nie zgłaszał się na wizyty kontrolne, ponieważ nie były one wyznaczone przez lekarza. Pacjent zgłaszał zastrzeżenia co do estetyki, z której nie był zadowolony.

W badaniu klinicznym stwierdzono znaczną ruchomość protezy całkowitej górnej na podłożu. W żuchwie zachowane zostały zęby 42, 41, 31, 32, 33 (ryc. 1). Po usunięciu protezy z jamy ustnej w przednim odcinku stwierdzono obfite zmiany przerostowe (ryc. 2), a po odchyleniu wargi górnej przerosty te sklasyfikowano jako fałdy włókniste. Dotychczas użytkowana proteza całkowicie je pokrywała (ryc. 3, 4). Pacjent nigdy nie użytkował protezy dolnej. Higiena jamy ustnej i protezy była zdecydowanie zła (ryc. 5). Nie stwierdzono współistnienia chorób ogólnych.

Zaplanowano leczenie dwuetapowe:

I etap:

– chirurgiczne wycięcie fałdów włóknistych oraz podścielenie dotychczas użytkowanej protezy,

II etap:

– po wygojeniu błony śluzowej wykonanie protezy całkowitej górnej i protezy częściowej osiadającej dolnej.

Po wspólnej konsultacji protetyka i chirurga zdecydowano, że w pierwszej kolejności zostanie wykonany zabieg polegający na usunięciu fałdów włóknistych, a następnie podścielenie dotychczas użytkowanej protezy. W uzgodnionym terminie w znieczuleniu nasiękowym 2% lignokainą z noradrenaliną wycięto skalpelem fałdy włókniste w przedsionku jamy ustnej. Ranę skoagulowano laserem i zaopatrzono gazikiem z jodoformem. Bezpośrednio po zabiegu dotychczas użytkowaną protezę podścielono masą silikonową (Oranwash L Zhermack).

Wizytę kontrolną wyznaczono dwa dni później. Po usunięciu masy silikonowej protezę podścielono i ukształtowano czynnościowo pobrzeże miękkim materiałem (Ufi gel SC Voco) (ryc. 8, 9). Zlecono całodobowe użytkowanie protezy, wyjmowanie jej i staranne mycie pod bieżącą wodą po każdym posiłku. Wyznaczono wizyty kontrolne.