© Borgis - Nowa Pediatria 4/2010, s. 121-123
*Dariusz Boruczkowski1, Katarzyna Pawelec2, Piotr Michalski3
Krew pępowinowa. Część pierwsza – przeszłość
Cord blood. Part one – the past
1NZOZ – Polski Bank Komórek Macierzystych S.A., Warszawa
1Kierownik: dr n. biol. Tomasz Ołdak
2Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
xKierownik Katedry i Kliniki: prof. dr hab. Michał Matysiak
3Szpital Ginekologiczno-Położniczy Ujastek, Kraków
xDyrektor Szpitala: dr Jan Kosacz
Summary
The first report about haematopoietic stem cells transplantation from cord blood with good result, was published in 1989. Since then, the major changes have occurred, based on scientific and technical developments and umbilical cord blood (CB) banks have been established in six continents. Since the first CB transplantation, more than 21 000 transplantations have been reported worldwide and more than 1 000 000 cord blood units (CBUs) have been stored in more than 100 CB banks. Results and the courses of CBUs transplantations in malignant and nonmalignant diseases, in adults and children, show, in comparison with others stem cells sources (bone marrow and mobilized peripheral blood), that CB has several advantages, including prompt availability of the transplant, decrease of Graft versus Host Disease and better long-term immune recovery resulting in a long-term survival. Today developments still want improve on engraftment, by i.e. ex vivo expansion of stem cells, intrabone injection of CB cells and double/simultaneous CB transplantations.
In addition to hematopoietic stem cells, cord blood and especially placenta contain a large number of nonhematopoietic (mesenchymal) stem cells. Today, after over twenty years standards use of hematopoietic stem cells and shorter use of mesenchymal stem cells, the articles describing medical application of both kinds of cells, confirm the possibility of more and more diseases treatment and in the absence of ethical concern, the unlimited supply of mesenchymal cells explains the increasing interest of using cord blood for developing regenerative medicine.
Komórki macierzyste (KM) są niezróżnicowaną populacją zdolną do samoodnawiania, dojrzewania, podziału przez czas nieokreślony i do tworzenia bardziej wyspecjalizowanych linii komórkowych. Można je podzielić na cztery kategorie: totipotencjalne, pluripotencjalne, multipotencjalne (np. krwiotwórcze komórki macierzyste – KKM, których źródłem jest m.in. ludzka krew pępowinowa) oraz unipotencjalne.
Przeszczepienie krwiotwórczych komórek macierzystych
Jest to procedura polegająca na wymianie (częściowej lub całkowitej) komórek wadliwie funkcjonujących albo zmienionych nowotworowo na prawidłowe komórki macierzyste (KM), które mogą pochodzić od pacjenta (przeszczepienie autologiczne) lub zdrowego dawcy (przeszczepienie allogeniczne) spokrewnionego lub niespokrewnionego.
Obecnie w praktyce klinicznej wykorzystuje się KKM pochodzące z trzech źródeł: szpik kostny, krew obwodowa i krew pępowinowa. Pierwsze próby przeszczepiania KKM (multipotencjalnych) przeprowadzone były już w latach trzydziestych ubiegłego wieku we Lwowie. Polegały one na podawaniu szpiku zdrowego dawcy bezpośrednio do jamy szpikowej chorego biorcy (1). Powyższe próby były kontynuowane w Warszawie (2-4), a w latach sześćdziesiątych w Poznaniu (5). Dzisiaj zabieg pobrania KKM ze szpiku najczęściej wykonuje się, nakłuwając wielokrotnie (w znieczuleniu ogólnym) talerze kości biodrowych. Sam zabieg przeszczepienia pod względem technicznym jest prosty: jest to przetoczenie dożylne KKM przez cewnik centralny. Powyższa metoda pozyskiwania KKM ze szpiku kostnego do celów leczniczych jest stosowana regularnie od 1989 roku (Poznań).
Krwiotwórcze komórki macierzyste po ich farmakologicznym zmobilizowaniu do krwi obwodowej pobiera się z żył przy użyciu separatora komórkowego. Liczba komórek macierzystych we krwi obwodowej przed mobilizacją jest bardzo mała. Dlatego dawcy, przez parę dni przed zabiegiem pobrania, należy wstrzykiwać dożylnie lub podskórnie farmakologiczne czynniki wzrostu odpowiednich linii komórkowych. Pobranie z żył obwodowych jest to trwający parę godzin złożony zabieg. Aby pobrać odpowiednią liczbę KKM wystarczającą do transplantacji, najczęściej należy procedurę powtórzyć. Tę metodę pozyskiwania materiału biologicznego do transplantacji u chorych dzieci stosuje się regularnie w Polsce już od 1994 roku (Wrocław).
Próbę przeszczepienia krwi pępowinowej (KP) podjęto w 1970 roku (6). Skuteczne przeszczepienie rodzinnej KP zostało wykonane w 1988 roku w paryskiej klinice kierowanej przez E. Gluckman (7). W 1993 roku amerykańscy lekarze przeprowadzili transplantacje allogenicznej KP od zgodnego dawcy niespokrewnionego oraz transplantację rodzinnej niezgodnej KP (8). W Polsce (Lange, 1996) po raz pierwszy KP przeszczepiono chłopcu ze wznową białaczki limfoblastycznej. Przeszczepiona krew pochodziła razem ze szpikiem kostnym pobranym w dniu transplantacji od młodszej siostry. W 1998 roku w Brazylii odbyło się pierwsze przeszczepienie autologicznej KP (9). W roku 2000 już po raz drugi w Polsce użyto allogenicznej KP (w tym przypadku jednak jako jedynego źródła KKM). Dawczynią była młodsza siostra, biorcą 4,5 letni brat z ostrą białaczką szpikową (10). W 2005 roku po raz pierwszy w Polsce użyto niezgodnej KP pochodzącej od niespokrewnionego włoskiego dawcy, po raz drugi jako jedynego źródła KKM do leczenia 10-letniego chłopca z wrodzoną niedokrwistością aplastyczną (zespół Fanconiego). W 2007 roku użyto autologicznej KP do przeprowadzenia procedury transplantacji KKM u 3-letniej dziewczynki z białaczką (11).
Pobranie krwi, która pozostaje po porodzie w łożysku i w sznurze pępowinowym, jest prostym i bezpiecznym zabiegiem. Polega na nakłuciu naczynia krwionośnego sznura pępowiny (po uprzednim odpępnieniu noworodka) i pobraniu pozostawionej w popłodzie krwi do odpowiedniego zestawu. Pobrane komórki z krwi pępowinowej, tak jak komórki ze szpiku i z krwi obwodowej, po dodaniu środka krioochronnego można przechowywać w ciekłym azocie teoretycznie przez kilkadziesiąt lat. Dzisiaj wiadomo, że przechowywane nawet przez 15 lat po rozmrożeniu nadal spełniają swoje zadania. Potwierdzono to m.in. w Australii (12) oraz w USA, gdzie kontynuuje się badania porównujące liczbę i funkcję komórek KP przed zamrożeniem oraz po 5- i 10-letnim okresie przechowywania w ciekłym azocie (13). Najnowsze niepublikowane jeszcze dane mówią o niezaburzonej funkcji KKM po 24 latach przechowywania (14).
Przeszczepienia krwi pępowinowej z PBKM SA
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Raszek-Rozenbusch JS: Technika i wskazania leczniczego śródszpikowego przetaczania szpiku kostnego u dzieci. Przegl Lek 1948; 4; 109. 2. Migdalska-Romaniuk Z: Przypadek choroby Werlhoffa leczonej przeszczepieniem szpiku. Pol Arch Med Wew 1952; 22: 449. 3. Migdalska-Romamiuk Z: Leczenie skaz krwotocznych przeszczepieniami szpiku z uwzględnieniem metody i wskazań. Pol Arch Med Wew 1955; 1a: 157. 4. Migdalska Z: Special section – transplantation of bone marrow. Blood 1958, 13 (3), 300. 5. Rafiński T, Radwańska U: Poszukiwania nowych metod leczenia w białaczce u dzieci. Pamiętnik XIII Zjazdu PTP 1962, 173. 6. Ende M, Ende N: Hematopoietic transplantation by means of fetal (cord) blood. Virginia Med J 1972; 99: 276-280. 7. Gluckman E et al.: Haematopoietic reconstitution in a patient with Fanconi?s anaemia by means of umbilical cord blood from an HLA identical sibling. N Eng J Med 1989; 321: 1174-1178. 8. Kurtzberg J et al.: The use of umbilical cord blood in mismatched and unrelated hemopoietic stem cell transplantation. Blood Cells 1994; 20: 275-283. 9. Ferreira E et al.: Autologous cord blood transplantation. Bone Marrow Transplant 1999; 24: 1041-1041. 10. Pieczonka A et al.: Allogeniczna transplantacja krwi pępowinowej poprzedzona przygotowaniem chemicznym o zmniejszonej toksyczności u dziecka z HR-AML w I CR – opis przypadku. Pediatria Praktyczna 2002; 10; 284. 11. Hayani A et al.: First Report of Autologous Cord Blood Transplantation in the Treatment of a Child With Leukemia. Pediatrics 2007; 119: 296-300. 12. Spurr E et al.: Cryopreserved human haematopoietic stem cells retain engraftment potential after extended (5-14 years) cryostorage. Cryobiology 2002; 44: 210-217. 13. Broxmeyer H et al.: High-efficiency recovery of functional hematopoietic progenitor and stem cells from human cord cryopreserved for 15 years. Proc Natl Acad Sci USA 2003; 100: 645-650. 14. Broxmeyer HE: Cord blood hematopoietic stem cell transplantation (May 26, 2010), StemBook, ed. The Stem Cell Research Community, doi/10.3824/stembook.1.52.1, www.stembook.org 15. Boruczkowski D, Kałwak K, Chybicka A: The first cord blood transplantation from commercial cord blood bank in Poland. W: International Conference ?Stem cell and cell therapy?; Abstracts and Presentation. Riga, Latvia, 2 Nov. 2007. 16. Boruczkowski D et al.: Pierwsze w Polsce transplantacje krwi pępowinowej z komercyjnego banku – opis dwóch przypadków. Onkologia Polska 2008; 11 (supl. 1): 74. 17. Janowski M et al.: Umbilical Cord Blood – derivates for treatment of globar cerebral ischemic injury in one year old child – a case study. W: Abstract Book of 39th Congress of the Polish Society of Neurosurgeons and the Nursing Section with the participation of the Hellenic Neurosurgical Society. Mikołajki, Poland, 17-20 Sept. 2009. 18. Boruczkowski D et al.: Pierwsze w Polsce transplantacje krwi pępowinowej z komercyjnego banku – opis trzech przypadków. Przegląd Pediatryczny 2009; 39 (supl 1): 123. 19. Jóźwiak S et al.: Intracerebroventricular transplantation of cord blood-derived neural progenitors in a child with severe global brain ischemic injury. Cell Transplantation. In press. 20. Snarski E et al.: Immunoablation and stem cell reconstitution in the early diabetes type 1. Bone Marrow Transplant 2010; 00 (supl. 2): 25-26. 21. Kögler G et al.: Future of cord blood for non-oncology uses. Bone Marrow Transplant 2009; 44: 683-697. 22. Brunstein CG, Weisdorf DJ: Future of cord blood for oncology uses. Bone Marrow Transplant 2009; 44: 699-707.
