© Borgis - Nowa Stomatologia 4/2010, s. 165-169
*Konrad Wroński1, Roman Bocian1, Adam Depta2
Czy pacjenci wiedzą, że jednym z głównych czynników etiologicznych w raku wargi jest ekspozycja na promieniowanie słoneczne? Wpływ ekspozycji na promieniowanie słoneczne w powstawaniu raka wargi – przegląd piśmiennictwa
Are patients aware of the fact that the chief etiological factor in lip carcinoma is exposition to sunlight? How sunlight affects the build up of lip carcinoma – review of literature
1Oddział Chirurgii Ogólnej i Naczyniowej Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala im. dra M. Pirogowa w Łodzi
Ordynator Oddziału Chirurgii Ogólnej i Naczyniowej: dr n. med. Jerzy Okraszewski
2Zakład Finansowania Ochrony Zdrowia Katedry Polityki Ochrony Zdrowia Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Romuald Holly
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Jadwiga Suchecka
Summary
Introduction: Lip carcinoma is observed in Poland rarely and constitutes from 8 to 12% of all cancers appearing within the area of the head and the neck. Exposition to sunlight is considered one of the carcinogenic factors in the etiology of this carcinoma.
Objectives: The objective of this research was to examine patients? knowledge concerning the carcinogenic influence of sunlight on lip carcinoma.
Material and methods: A group of 300 patients treated in Doctor Pirogow?s High Specialized Hospital in Lodz was interviewed by means of the author?s own survey in which tools were used to examine patients? knowledge concerning the carcinogenic influence of sunlight on lip carcinoma. The necessary statistics were conducted by means of STATISTICA 7.1 and EXCEL 2008 programmes.
Results: The analysis of the results shows that 285 (95.0%) respondents are not aware of the carcinogenic influence of sunlight on lip carcinoma etiology. Among 300 respondents, 15 (5.0%) stated otherwise. The results of the survey demonstrate that 23 (7.7%) had the physical examination done by their doctors during dental treatment.
Conclusions: The results of the research demonstrate clearly that patients are not knowledgeable about a carcinogenic influence of sunlight on the formation of lip carcinoma. An early diagnosis of lip carcinoma and starting the adequate treatment offer a good chance of full recovery. Routine dental physical examination of a patient should include lip palpation. Dentists should inform patients about a carcinogenic influence of sunlight in etiology of lip carcinoma and promote a healthy lifestyle.
WPROWADZENIE
Rak wargi występuje w Polsce rzadko i stanowi od 8 do 12% nowotworów występujących w obrębie głowy i szyi (1). Częściej obserwujemy ten nowotwór u mężczyzn niż u kobiet (1-5). W większości przypadków (około 93%) rak wargi dotyczy wargi dolnej, w około 5% przypadków wargi górnej, a w blisko 2% przypadków kąta ust (6-12). Jednym z głównych czynników kancerogennych w etiologii raka wargi oprócz palenia tytoniu, zakażenia wirusami HSV i HPV, piciem alkoholu i przebywaniem w wysokich temperaturach jest ekspozycja na promieniowanie słoneczne (12-21).
Należy pamiętać, iż najczęstszym typem patomorfologicznym – około 98% wszystkich raków wargi – jest rak płaskonabłonkowy (carcinoma planoepitheliale) (4-8). Zdecydowanie rzadziej wykrywane są: rak podstawno-komórkowy (carcinoma basocellulare), czerniak i raki z drobnych komórek gruczołów ślinowych (4-12).
CEL PRACY
Celem pracy była ocena wiedzy pacjentów na temat rakotwórczego wpływu promieni słonecznych w etiologii raka wargi.
MATERIAŁ I METODY
Sondaż badający wiedzę pacjentów na temat rakotwórczego wpływu promieniowania słonecznego w etiologii raka wargi został przeprowadzony w 2009 roku wśród pacjentów Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala im. dra Mikołaja Pirogowa w Łodzi.
W celu przeprowadzenia badania przygotowano ankiety. Wypełnienie ankiety było przez pacjenta dobrowolne i anonimowe. Kwestionariusz ankiety zawierał 7 pytań zamkniętych. Przed rozdaniem każdej ankiety pytano każdego pacjenta, czy wyraża zgodę na udział w badaniu i czy w ciągu ostatnich 5. latach był leczony w gabinecie stomatologicznym. Po otrzymaniu pozytywnej odpowiedzi na te dwa pytania wręczano ankietę do wypełnienia.
Grupę badaną stanowiło 300 pacjentów przebywających w oddziałach i poradniach Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala im. dra Mikołaja Pirogowa w Łodzi, które wyraziły zgodę i poprawnie wypełniły ankietę.
Niezbędne obliczenia przeprowadzone zostały za pomocą pakietów: STATISTICA 7.1 i EXCEL 2008.
WYNIKI
W badaniu uczestniczyło 300 pacjentów, z czego 245 kobiet (81,7%) i 55 mężczyzn (18,3%). Dominujący wiek wśród badanych mieścił się w przedziale od 45. do 65. roku życia – tym wiekiem legitymowało się 210 ankietowanych pacjentów (70,0%). W grupie ankietowanych pacjentów wykształceniem średnim legitymowało się 209 respondentów (69,7%). Wśród 300 ankietowanych, 273 pacjentów pochodziło z miasta zamieszkanego przez więcej niż 500 000 mieszkańców (91,0%) (tab. 1). Na podstawie badania ankietowego wynika, że dominowali pacjenci korzystający z gabinetu stomatologicznego/dentystycznego rzadziej niż raz w roku (75,0% ogółu pacjentów) (tab. 2).
Tabela 1. Charakterystyka badanej grupy pacjentów.
| | Liczba badanych | (%) |
| Wiek | do 25. roku życia | 8 | 2,6 |
| od 25. do 44. roku życia | 44 | 14,7 |
| od 44. do 65. roku życia | 210 | 70,0 |
| powyżej 65. roku życia | 38 | 12,7 |
| RAZEM: | 300 | 100,0 |
| Płeć | kobiety | 245 | 81,7 |
| mężczyźni | 55 | 18,3 |
| RAZEM: | 300 | 100,0 |
| Miejsce zamieszkania | w mieście powyżej 500.000 mieszkańców | 273 | 91,0 |
| w mieście od 25.000 do 500.000 mieszkańców | 16 | 5,3 |
| w miejscowości poniżej 25.000 mieszkańców | 11 | 3,7 |
| na wsi | 0 | 0,0 |
| RAZEM: | 300 | 100,0 |
| Wykształcenie | podstawowe | 0 | 0,0 |
| zawodowe | 16 | 5,3 |
| średnie | 209 | 69,7 |
| wyższe | 75 | 25,0 |
| RAZEM: | 300 | 100,0 |
Tabela 2. Częstości korzystania z usług gabinetu stomatologicznego/dentystycznego przez osoby biorące udział w ankiecie.
| Częstość korzystania z usług przychodni przyszpitalnej i/lub gabinetu lekarza rodzinnego | Liczba badanych | (%) |
| raz w miesiącu | 0 | 0,0 |
| raz na kwartał | 8 | 2,7 |
| co pół roku | 67 | 22,3 |
| rzadziej niż raz na rok | 225 | 75,0 |
| RAZEM: | 300 | 100,0 |
W badaniu 285 respondentów (95,0%) odpowiedziało, że nie wie o rakotwórczym wpływie ekspozycji na promienie słoneczne w etiologii raka wargi (wykr. 1). Wśród 300 ankietowanych, 15 wiedziało o rakotwórczym wpływie promieni słonecznych w etiologii raka wargi (5,0%).
Wykres 1. Wiedza pacjentów na temat rakotwórczego wpływu promieniowania słonecznego w etiologii raka wargi.
W przeprowadzonej analizie statystycznej przy pomocy programu STATISTICA 7.1 nie stwierdzono zależności istotnych statystycznie pomiędzy płcią, wiekiem, wykształceniem, miejscem zamieszkania a wiedzą badanych na temat rakotwórczego wpływu ekspozycji na promieniowanie słoneczne w etiologii raka wargi (p > 0,05).
W przeprowadzonym badaniu 277 respondentów (92,3%) stwierdziło, że podczas leczenia w gabinecie stomatologicznym lekarz dentysta nie badał im palpacyjnie warg (wykr. 2). Odmiennego zdania było 23 ankietowanych (7,7%).
Wykres 2. Opinie pacjentów na temat badania palpacyjnego warg przez lekarzy dentystów w trakcie wizyty w gabinecie stomatologicznym.
W przeprowadzonej analizie statystycznej przy pomocy programu STATISTICA 7.1 nie stwierdzono zależności istotnych statystycznie pomiędzy płcią, wiekiem, wykształceniem, miejscem zamieszkania a pinią pacjentów na temat palpacyjnego badania warg przez lekarzy dentystów (p > 0,05).
OMÓWIENIE
Wyniki przeprowadzonej ankiety wśród pacjentów Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala im. dra Mikołaja Pirogowa w Łodzi wskazują, że istnieje problem związany z wiedzą pacjentów na temat rakotwórczego promieniowania słonecznego w etiologii raka wargi. Aż 95,0% ankietowanych wskazywało na brak wiedzy o rakotwórczym wpływie dymu tytoniowego w etiologii raka wargi (wyk. 1). Niestety według opinii większości ankietowanych (92,3%), lekarze dentyści podczas wizyt pacjentów w gabinecie stomatologicznym nie badają palpacyjnie warg (wyk. 2).
Ekspozycja na promieniowanie słoneczne a rak wargi
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Bień S, Postuła S: Leczenie chirurgiczne raka wargi – propozycja schematu postępowania. Otolaryngologia 2003; 2(3): 103-109. 2. Anderson DL: Cause and prevention of lip cancer. J Can Dent Assoc 1971; 37: 138-142. 3. Aubry F, MacGibbon B: Risk factors of squamous cell carcinoma of the skin. Cancer 1985; 55: 907-911. 4. Baker SR, Krausa CJ: Carcinoma of the lip. Laryngoscope 1980; 90: 19-27. 5. Blomqvist G, Hirsch JM, Alberius P: Association between development of lower lip cancer and tobacco habits. J Oral Maxillofac Surg 1991; 49: 1044-1047. 6. Brugere J et al.: Differential effects of Tobacco and alkohol In cancer of the larynx, pharynx and mouth. Cancer 1986; 57: 391-395. 7. Buzzell RA: Carcinogenesis of cutaneous malignancies. Dermatol Surg 1996; 22: 209-215. 8. Cox MF, Scully C, Maitland N: Viruses in the aetiology of oral carcinoma? Examination of the evidence. Br J Oral Maxillofac Surg 1991; 29: 381-387. 9. Dardanoni L et al.: A case-control study on lip cancer risk factors In Ragusa (Sicily). Int J Cancer 1984; 34: 335-337. 10. Decker J, Goldstein JC: Risk factors In head and Neck cancer. N Engl J Med 1982; 306: 1151-1155. 11. Doll R: Urban and rural factors In the aetiology of cancer. Int J Cancer 1991; 47: 803-810. 12. Fry RJM, Ley RD: Ultraviolet radiation-induced skin cancer. Carcinogen Compr Surv 1989; 11: 321-337. 13. Keller AZ: Cellular types, survival, race, nativity, occupation, habits and associated diseases in the pathogenesis of lip cancer. Am J Epidemiol 1970; 91: 486-499. 14. Stoddart TG: Conference on cancer of the lip (based on a series of 3166 cases). Can Med Assoc J 1964; 90: 666-670. 15. Petrovich Z, Kuisk H, Tobochnik N: Carcinoma of the lip. Arch Otolaryngol 1979; 105: 187-191. 16. Swerdlow AJ et al.: Cancer incidence in England and Wales and New Zealand and in migrants between the two countries. Br J Cancer 1995; 72: 236-243. 17. Kripke ML: Immunologic mechanisms in UV radiation carcinogenesis. Adv Cancer Res 1981; 34: 69-104. 18. Rees J: Genetic alteration in non-melanoma skin cancer. J Invest Dermatol 1994; 103: 747-750. 19. Granstein RD: Evidence that sunscreens prezent UV radiation-induced immuno-supression In humans: sunscreens have their Day In the Sun. Arch Dermatol 1995; 131: 1201-1204. 20. Pogoda JM, Preston-Martin S: Solar radiation, lip protection, and lip cancer in Los Angeles County women (California United States). Cancer Causes Control 1996; 7: 458-463. 21. Douglass CW, Gammon MD: Reassessing the epidemiology of lip cancer. Oral Surg 1984; 57: 631-642. 22. Szpak CA, Stone MJ, Frenkel EP: Some observations concerning the demographic and geographic incidence of carcinoma of the lip and buccal cavity. Cancer 1977; 40: 343-348. 23. Spitzer WO et al.: The occupation of fishing as a risk factor In cancer of the lip. N Engl J Med 1975; 293: 419-424. 24. Lindqvist C, Teppo L: Epidemiological evaluation of sunlight as a risk factor of lip cancer. Br J Cancer 1978; 37: 983-989.
