Bezpośrednią przyczyną powstania otyłości zawsze musi być utrzymujący się w odpowiednio długim przedziale czasu dodatni bilans energetyczny, który prowadzi do nadmiernego gromadzenia tkanki tłuszczowej organizmu. Wiadomo jednak, że na bilans ten wpływa bardzo wiele czynników mogących modyfikować zarówno mechanizmy przyjmowania energii jak również jej wydatkowania. Na większość tych procesów ma wpływ czynnik genetyczny, który modyfikując ich sprawność wpływa na większą lub mniejszą skłonność do magazynowania energii w postaci tkanki tłuszczowej, a co za tym idzie do powstawania otyłości. Należy również zauważyć, że rozwój ewolucyjny człowieka jako gatunku przebiegał w sytuacji stałego braku pożywienia. Fakt ten tłumaczy, dlaczego organizm ludzki posiada wiele mechanizmów obronnych chroniących go przed brakiem pożywienia, natomiast słabo jest przygotowany na sytuację stałego jego nadmiaru jak ma to miejsce w populacjach krajów rozwiniętych. Badanie obciążenia rodzinnego występowaniem otyłości nie daje pełnej wiedzy na temat obciążenia dziedzicznego otyłością. Wspólna nisza środowiskowa, jaką zamieszkują zwykle osoby spokrewnione powoduje, że mają one podobne wyuczone z pokolenia na pokolenie zwyczaje żywieniowe, podobną preferencję, co do spontanicznej aktywności fizycznej czy wreszcie podobną psychologiczną akceptację dla pożądanej budowy ciała jako prawidłowej. Jednak badania zajmujące się oceną korelacji masy ciała dzieci adoptowanych z rodzicami prawnymi i biologicznymi wykazały, że masa ciała dzieci lepiej korelowała z masą ciała rodziców biologicznych niż prawnych (1). Tak samo w wielu badaniach wykazano podobną odpowiedź na dietę wysoko- i niskoenergetyczną u bliźniąt jednojajowych przy braku korelacji pomiędzy osobami niespokrewnionymi (2). Fakty te jak i wiele innych badań pozwalają na chwilę obecną ocenić, że w około 40% za powstanie otyłości odpowiedzialne są czynniki dziedziczne, a w około 60% czynniki środowiskowe. Specyficzną grupę pacjentów z otyłością stanowią chorzy z otyłością ogromną (wskaźnik masy ciała BMI>40 kgm²). Obok bardzo dużego zagrożenia dla zdrowia i życia, jakie występuje u tych pacjentów interesującym spostrzeżeniem było powtarzające się w badaniu podmiotowym duże obciążenie rodzinne otyłością oraz chorobami będącymi składowymi zespołu metabolicznego. Fakt ten rzadko jest opisywany w piśmiennictwie fachowym. To skłoniło nas do zbadania tego problemu. Celem pracy jest ocena rodzinnego występowania otyłości i cukrzycy u chorych z otyłością ogromną

Materiał chorych stanowiło 100 kolejnych osób z otyłością ogromną, które zgłosiły się na leczenie w Uzdrowiskowym Szpitalu Klinicznym w Ciechocinku i wyraziły zgodę na wzięcie udziału w badaniu. Ogólną charakterystykę badanej populacji przedstawiono w tabeli 1. Zwraca uwagę w niej większy odsetek kobiet niż mężczyzn w badaniu oraz wysoka wynikająca z kryteriów włączenia do programu wysoka średnia masa ciała chorych.

W tabeli 2 przedstawiono charakterystykę grupy badanej pod kątem występowania chorób wchodzących w skład zespołu metabolicznego. Duża częstość występowania w badanej populacji składowej zespołu metabolicznego jest kolejną cechą charakteryzującą badaną populację.

Od wszystkich pacjentów biorących udział w badaniu zebrano wywiad rodzinny na formularzu badań obciążenia genetycznego. Przedstawiono go na rycinie 1. Wywiad z pacjentem przeprowadzał przeszkolony pracownik medyczny, który wnikliwie analizował swobodne odpowiedzi pacjentów na temat jego rodziny, aby ustalić czy wśród bliskich pacjenta występowała otyłość i cukrzyca, czy otyłość ta mogła osiągać rozmiary otyłości ogromnej.

Uzyskane dane były następnie zapisywane w formularzu badań genetycznych i poddawane analizie z odrębnym uwzględnieniem rodziny ze strony matki badanego i ze strony ojca badanego.

Na rycinie 2 przedstawiono wyniki wykonanych badań, dotyczące częstości występowania otyłości i cukrzycy w wywiadzie rodzinnym osób z otyłością ogromną. Zwraca uwagę, że prawie sto procent populacji miało dodatni wywiad rodzinny w kierunku otyłości, a blisko dwie trzecie dodatni wywiad rodzinny w kierunku cukrzycy.