© Borgis - Nowa Pediatria 2/2011, s. 23-27
*Zbigniew Krenc1,2, Marzenna Wosik-Erenbek1,2
Analiza żywienia, nawyków żywieniowych oraz aktywności ruchowej u dzieci we wczesnym wieku szkolnym w aspekcie prewencji chorób cywilizacyjnych układu krążenia
Analysis of nutrition, nutritional habits and physical activity in younger school children in relation to prevention of civilization diseases
1Klinika Pediatrii, Kardiologii Prewencyjnej i Immunologii Wieku Rozwojowego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Krzysztof Zeman
2Klinika Pediatrii i Immunologii z Pododdziałem Nefrologii Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Krzysztof Zeman
Summary
Civilization diseases begin in childhood. So, the early identification and reduction risk factors of civilization diseases is very important.
Aim of the study. The aim of this study was assessment nutrition and ways of spending free time in children beginning the education in elementary school.
Materials and method. The research was carried out in the group of 40 children from the first form of elementary school. In this group were 23 girls and 17 boys aged since 8 to 10 years of the life.
There was used a specific questionnaire concerning nutrition (in the infantile age too), nutritional habits and preferences, and ways of spending free time (taking physical activity into consideration) in younger school children.
Results. The analysis of nutrition in the infantile age showed that almost half of group was feeding with human breast milk at least to age of 6 months, but almost quarter of group received artificial milk since the birth. At present, majority of children consume sweets regularly, go to fast-food restaurants and consume meals during watching television as well. In spite of the fact, all children regularly participate in the physical education in school. Moreover, a third of analyzed group practice different sports in free time.
Conclusions. 1. Bad nutritional habits and unhealthy nutritional preferences are often observed in younger school children.
2. Physical activity is quite good in this group, but other, passive forms of spending free time appear.
3. Education about nutrition and benefits of active style of life is need both in children and their parents.
Wstęp
Choroby cywilizacyjne, związane z negatywnymi skutkami życia w wysoko rozwiniętej cywilizacji, biorą swój początek w okresie wczesnego dzieciństwa.
Wśród najważniejszych ich przyczyn wymienia się zmniejszoną aktywność ruchowa, siedzący tryb życia oraz niekorzystne zachowania żywieniowe. Prowadzą one w rezultacie do nadmiernej masy ciała, zaburzeń metabolicznych, nadciśnienia tętniczego oraz przedwczesnego rozwoju miażdżycy tętnic i powikłań sercowo-naczyniowych.
Narastająca częstość występowania nadwagi i otyłości stanowi coraz większy problem zdrowotny. Już w 1997 roku Światowa Organizacja Zdrowia oficjalnie ogłosiła otyłość ogólnoświatową epidemią obejmującą zarówno dzieci, jak i dorosłych, uznając ją za jedno z największych zagrożeń dla zdrowia ludzkości.
Problem nadmiernej masy ciała dotyczy coraz młodszych dzieci. Badania przeprowadzone w południowo-wschodniej Polsce ujawniły, że już w grupie dzieci przedszkolnych nadwaga występowała u 9,1% dziewcząt i 9,9% chłopców, a otyłości – u 7,2% dziewcząt i 8,4% chłopców (1). W kolejnych grupach wiekowych problem wykazuje tendencję wzrastającą (2).
Dlatego wczesna identyfikacja zagrożeń, prowadzenie edukacji w zakresie zdrowego żywienia i modyfikacja nieprawidłowych nawyków żywieniowych, a także promowanie zdrowego, aktywnego stylu życia mogą decydować o skuteczności podejmowanych działań prewencyjnych.
Celem pracy była ocena żywienia, nawyków i preferencji żywieniowych oraz sposobu spędzania czasu wolnego (ze szczególnym uwzględnieniem aktywności ruchowej) u dzieci rozpoczynających edukację w szkole podstawowej (także w okresie niemowlęcym).
Materiał i metodyka badań
Analizie poddano wyniki badań ankietowych, w których udział wzięli rodzice uczniów klas pierwszych jednej z łódzkich szkół podstawowych. Badaniami objęto 40 dzieci, w tym 23 dziewcząt i 17 chłopców w wieku od 8 do 10 lat.
Ankieta uwzględniała:
– sposób żywienia w okresie niemowlęcym,
– częstość spożywania podstawowych produktów żywieniowych,
– nawyki i preferencje żywieniowe,
– korzystanie z barów typu fast-food,
– formy spędzania wolnego czasu (także z udziałem rodziców),
– udział w zorganizowanej aktywności ruchowej (prowadzonej przez wykwalifikowaną kadrę instruktorską).
Wyniki badań
Analiza sposobu karmienia w okresie niemowlęcym wykazała, że niemal 50% dzieci karmionych było naturalnie co najmniej do 6 miesiąca życia. 23% dzieci otrzymywało od urodzenia mieszanki mleczne, a najczęściej podawanym powodem rozpoczęcia żywienia sztucznego przez matki był brak pokarmu (tab. 1).
Tabela 1. Ocena sposobu żywienia w okresie niemowlęcym i czas trwania karmienia naturalnego.
| Karmienie naturalne | 31 dzieci |
| Karmienie sztuczne (od urodzenia) | 9 dzieci |
| Czas trwania karmienia naturalnego w miesiącach | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | >12 |
| Liczba dzieci | 1 | 2 | 2 | 2 | - | 6 | 2 | 3 | 1 | 1 | 2 | 2 | 2 |
Ocena aktualnego sposobu żywienia wykazała, że 85% dzieci otrzymywało 4-5 posiłków w ciągu doby, a w codziennej diecie dominowały produkty mleczne, pieczywo jasne, mięso czerwone lub wędliny. Większość rodziców deklarowała codzienne podawanie dzieciom świeżych owoców (tab. 2).
Tabela 2. Ocena częstości spożycia podstawowych produktów żywieniowych.
| | 1 x w tygodniu | 2 x w tygodniu | 3 x w tygodniu | 4 x w tygodniu | 5 x w tygodniu | 6 x w tygodniu | 7 x w tygodniu |
| Liczba dzieci |
| Jaja kurze | 15 | 4 | 3 | - | - | - | 1 |
| Mleko, nabiał | - | - | 3 | 2 | 3 | 2 | 27 |
| Ryby | 32 | 3 | | 1 | - | - | - |
| Mięso czerwone, wędliny | - | 6 | 5 | 5 | 11 | 1 | 11 |
| Drób | 3 | 13 | 8 | 8 | 3 | 1 | 2 |
| Pieczywo ciemne | 8 | 5 | 3 | - | - | - | 3 |
| Pieczywo jasne | - | 1 | - | 2 | 4 | 6 | 25 |
| Warzywa gotowane | 3 | 9 | 9 | 4 | 5 | 2 | 2 |
| Warzywa surowe | 2 | 4 | 9 | 4 | 7 | - | 7 |
| Owoce | - | 1 | - | 2 | 5 | 4 | 27 |
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Mazur A, Rogozińska E, Mróz K et al.: Występowanie nadwagi i otyłości u dzieci przedszkolnych z regionu rzeszowskiego. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2008; 4, 4: 159-162. 2. Zimna-Walendzik E, Kolmaga A, Tafalska E: Styl życia – aktywność fizyczna, preferencje żywieniowe dzieci kończących szkołę podstawową. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2009; 4, 65: 195-203. 3. Freedman DS, Khan LK, Serdula MK et al.: The relation of childhood BMI to adult adiposity: the Bogalusa Heart Study. Pediatrics 2005; 115, 1: 22-27. 4. Łoś-Rycharska E, Kiejdo P, Czerwionka-Szaflarska M: Wpływ sposobu żywienia w wieku niemowlęcym na masę ich ciała w wieku przedszkolnym. Pol Merk Lek 2007; 22, 130: 263-268. 5. Koletzko B, von Kries R: Czy karmienie piersią powoduje powstawanie czynników chroniących przed otyłością? Ped Współcz 2002; 4, 3: 217-223. 6. Dietz WH, Gortmaker SL: Do we fatten our children at the TVset? Television viewing and obesity in children and adolescents. Pediatrics 1985; 75: 807-812. 7. Matheson DM, Killen JD, Wang Y et al.: Children’s food consumption during television viewing. Am J Clin Nutr 2004; 79: 1088-1094. 8. Dietz WH, Gortmaker SL: Preventing obesity in children and adolescents. Annu Rev Public Health 2001; 22: 337-353. 9. Hancox RJ, Milne BJ, Poulton R: Association between child and adolescent television viewing and adult health: a longitudinal birth cohort study. Lancet 2004; 364: 257-262. 10. Mazur A, Szymanik I, Matusik P et al.: Rola reklam i mediów w powstawaniu otyłości u dzieci i młodzieży. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2006; 2, 1: 18-21. 11. Szczepańska E, Piórkowska K, Niedworok E et al.: Konsumpcja słodyczy i napojów wysokosłodzonych w aspekcie występowania otyłości na przykładzie dzieci zamieszkujących obszary miejskie i wiejskie. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2010; 6, 2: 78-84. 12. Kołodziej K, Piaseczna-Piotrowska A, Strzelczyk J: Uwarunkowania środowiskowe oraz rodzinne występowania otyłości u dzieci. Pol Merk Lek 2010; 28, 165: 195-198. 13. Witana K, Szpak A: Uwarunkowania społeczno-ekonomiczne aktywności fizycznej młodzieży szkół średnich w Białymstoku. Prob Hig Epidemiol 2009; 90, 1: 42-46.
