© Borgis - Balneologia Polska 3/2006, s. 190-192
*Mariusz Migała
Zdrój w Grabinie (Bad Grüben) – pierwsze uzdrowisko powstałe na Śląsku Opolskim w XIX wieku
The health in grabin (bad grüben) – first spa arised in the opole silesia in the xix century
z Wydziału Wychowania Fizycznego i Fizjoterapii Politechniki Opolskiej Dziekan: prof. dr hab. Józef Wojnar ze Szpitala Specjalistycznego MSWiA w Głuchołazach Dyrektor Szpitala: mgr Wilhelm Zielonka
Streszczenie
Celem pracy jest przybliżenie dziejów zdrojowiska w Grabinie (Bad Grüben), pierwszego uzdrowiska działającego w XIX wieku na Śląsku Opolskim.
Zdrój w Grabinie położony był w bardzo atrakcyjnej okolicy, w połowie drogi między wsiami Grabin a Krasną Górą, w dolinie, u podnóża Wału Niemodlińskiego.
Baza zdrojowa składała się z kilku domów mieszkalnych (49 pokoi dla kuracjuszy), domu kąpielowego (16 gabinetów wyposażonych w wanny), parku, stawu i sieci strumyków. Istniała także łaźnia dla biednych, jedna łaźnia parowa i jeden zakład do leczenia natryskami.
Wody ze źródeł Grabina zawierały jako składniki lecznicze „żelazo i siarkę”, a ze składu wód i wieloletniego doświadczenia wynikały wskazania lecznicze do kuracji pitnych i różnego rodzaju kąpieli. Stosowano kąpiele w wannach, kąpiele parowe, natryski, mineralne kąpiele borowinowe, rosyjską kąpiel parową, wodolecznictwo słodkowodne.
Większość pacjentów korzystających z leczenia w zdroju grabińskim przebywała z powodu bólów dnawych, przykurczy kończyn, niedowładów kończyn, chorób skóry i ogólnego osłabienia. Dużą grupę chorych stanowili też pacjenci z wykwitami liszajowatymi. Uzdrowisko w Grabinie otwarte było dla wszystkich chętnych. Mile widziani byli w nim kuracjusze z Królestwa Polskiego, którzy po upadku powstania listopadowego – poszukiwani przez cara – znajdowali tam azyl i spokój.
Niestety atrakcyjne położenie, spokój i cenione walory lecznicze nie wystarczyły do obrony przed bardzo silną konkurencją ze strony pobliskich zdrojów powstałych na Śląsku Opolskim oraz uzdrowisk Kotliny Kłodzkiej, mimo że w Grabinie leczono skutecznie pacjentów, których nie można było tam wyleczyć. Z roku na rok malało zainteresowanie tym zdrojem wśród kuracjuszy, i od 1865 r. określa się go jako nieczynny.
Uzdrowisko grabińskie było pierwszym zdrojem powstałym w XIX wieku na Śląsku Opolskim, jednak jego żywot był najkrótszy, gdyż już w połowie wieku notowany był jako zanikły (3).
Zdrój ten położony był w bardzo atrakcyjnej okolicy, w połowie drogi między wsiami Grabin a Krasną Górą, około 160 m n.p.m., w dolinie, u podnóża Wału Niemodlińskiego przechodzącego w dolinę Nysy, otwartej od strony północnej i zachodniej, a zamkniętej pasem lasów i wzgórz od wschodu i południa. Teren ten pod względem przyrodniczym należy do najpiękniejszych zakątków ziemi niemodlińskiej ze względu na zróżnicowanie rzeźby terenowej, dobrze zachowany drzewostan mieszany oraz ciekawą roślinność. Dojazd do niego tak oto opisał pewien kuracjusz: „ Droga prowadzi z Grodkowa przez piękną wieś Kopice. Po przekroczeniu Nysy koło miejscowości Krasna Góra trzeba wziąć przewodnika, gdyż łatwo tu zabłądzić w lesistej okolicy ” (1). Zdrój ten składał się w latach dwudziestych XIX wieku z kilku zabudowań; był m.in. stary dom mieszkalny, dom gościnny i dom kąpielowy.
Na początku XIX wieku, około 1816 r. hrabia Edward Promnitz, chorujący od wielu lat na niedowład kończyn dolnych, po konsultacji z V. Priessnitzem jako pierwszy rozpoczął kurację w Grabinie. Codziennie przynoszono mu do pałacu „cudowną wodę” ze źródełka „Hubertus” do moczenia nóg i świeżą borowinę na okłady. Kuracja okazała się bardzo skuteczna, gdyż po 6 tygodniach hrabia wyzdrowiał całkowicie i mógł biegać i jeździć konno.
Opisane zdarzenie przyczyniło się do powstania uzdrowiska w tej miejscowości, bowiem już w 1817 roku zdrój w Grabinie przyjął pierwszych kuracjuszy (4).
Sezon terapeutyczny w uzdrowisku rozpoczynał się z początkiem czerwca i trwał przez lipiec, sierpień, czasem do połowy września. Uważano, że druga połowa czerwca i pierwsza połowa lipca były najodpowiedniejszym okresem na kuracje w grabińskim zdroju. W tym czasie przybywała większość kuracjuszy, bowiem już w sierpniu utrzymywała się tam wilgotna pogoda, która utrudniała kontynuację kuracji. Kuracjusze przybywali tam głównie w celu wyleczenia takich dolegliwości jak: ischias, przewlekły reumatyzm, łuszczyca, porażenia kończyn, osłabienie organów wewnętrznych, przykurcz i skurcze kończyn, ogólne osłabienie układu nerwowego (7). Posługując się danymi z oficjalnych sprawozdań rocznych fizyka powiatowego, a zarazem długoletniego lekarza zdrojowego doktora Johannesa Siegmunda można odnieść wrażenie, że zdrój w Grabinie, jeśli chodzi o leczenie, w niczym nie ustępował zdrojom położonym w Kotlinie Kłodzkiej, które posiadały takie same wody mineralne. Jak pisał dr J. Siegmund: „Osoby cierpiące na ischias, mogące poruszać się jedynie o kulach, zostały po czterotygodniowym zażywaniu kąpieli mineralno-szlamowych całkowicie wyleczone i mogły odbywać dalekie spacery, a 22-letnia dziewczyna, sparaliżowana w wyniku gorączki nerwowej, została doprowadzona do pełnej sprawności także dzięki tym samym zabiegom. ...Corocznie znajdująca uzasadnienie terapia kąpieli borowinowych, w leczeniu wszelkich rodzajów starszych, utrwalonych przypadków łuszczycy, znalazła potwierdzenie z widocznym sukcesem i nikt nie został niewyleczony ”(7).
W 1825 r. baza zdrojowa w Grabinie składała się z kilku domów mieszkalnych, w których było 49 umeblowanych pokoi dla kuracjuszy, domu kąpielowego, który posiadał 16 gabinetów wyposażonych w wanny, oraz parku, stawu i sieci strumyków. Poza tym istniała łaźnia dla biednych wyposażona w 6 balii z drewnianych klepek („Armenbad”), jedna łaźnia parowa i jeden zakład do leczenia natryskami. Jedna kąpiel wannowa wraz z prysznicem oczyszczającym kosztowała 10 srebrnych groszy (6).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Abgetragene Schuld. „Schlesische Provinzialblätter", Bd.75: 1822, s. 475-7.2
2. Korc L.: Zdroje na terenie Śląska Opolskiego w XIX wieku, „Kwartalnik Opolski”,1974, nr 2, s.10.
3. Korzeniowska W.: Kurorty górnośląskie dawniej i dziś, Opole 1992, s.7-71.
4. Lelonek P: Grabin Zdrój – historia i perspektywy, „Nowiny Nyskie", 1999, nr 19, s.14.
5. Siegmund J.: Bad zu Grüben bei Falkenberg, „Schlesische Provinzialblätter", Bd. 77: 1823, s.441.
6. Siegmund J.: Bad zu Grüben bei Falkenberg, „Schlesische Provinzialblätter", Bd.79: 1824, s.524-5.
7. Siegmund J: Bade - Saison zu Grüben von 1838, „Schlesische Provinzialblätter", Bd.109: 1839, s.493-494.
8. Wolf E.: Über die Heilwirkungen des Moor-und Mineralbades sowie der Schwefelquellen zu Grüben in Oberschleisien, Breslau 1843.
