Jednym z zabiegów hypertermalnych wykorzystujących promieniowanie podczerwone do naświetlania całego ciała jest sauna IR. Współczesne kabiny sauny IR wykorzystują promieniowanie długofalowe o długości fali 12000 nm (zakres IR-C) tzw. dalekie. Promieniowanie to przenika głęboko do skóry do 0,5-3 mm powodując w tkankach powstawanie ciepła. Zabiegi te są zabiegami łagodnie przegrzewającymi (1). W piśmiennictwie są dostępne pojedyncze doniesienia mówiące o korzystnym wpływie ogólnoustrojowego przegrzewania w saunie na wartości ciśnienia tętniczego oraz funkcje śródbłonka naczyniowego. Masuda i wsp. w swoich pracach stwierdzili korzystny wpływ serii zabiegów w saunie w podczerwieni na funkcję śródbłonka naczyniowego oraz na obniżenie wartości ciśnienia skurczowego (2). W innych doniesieniach również badacze japońscy podkreślają korzystne działanie tego typu zabiegów w leczeniu przewlekłej niewydolności serca (3). Potwierdzono również korzystne działanie terapii w saunie IR w przewlekłym bólu (4) oraz u pacjentów z łagodnymi objawami depresyjnymi (5). Wydaje się, zatem możliwe znaczne szersze stosowanie takiej terapii niż innych zabiegów ogólnie przegrzewających takich jak sauna fińska czy rzymska. Jedną z grup chorych, u których może być wskazane stosowanie tych zabiegów są chorzy na cukrzycę z przewlekłymi powikłaniami. Trzeba jednak pamiętać, że u tych pacjentów każdy rodzaj bodźców zwłaszcza intensywnych może wywołać zmiany poziomu cukru we krwi. U tych chorych można obawiać się bodźców przegrzewających, które obok ogólnego działania na cały organizm mogą także miejscowo w tkance podskórnej modyfikować wchłanianie insuliny. Wydaje się, zatem prawdopodobne, że zastosowanie sauny IR stwarza pewne ryzyko dekompensacji cukrzycy. Brak jest doniesień w literaturze, które odpowiedziałyby na pytanie czy zabiegi hypertermalne w saunie IR mają wpływ na poziom glikemii i w jakim kierunku, czy też być może ich łagodne działanie cieplne nie wpływa istotnie na stan wyrównania cukrzycy.

Celem pracy jest ocena zachowania się glikemii dobowej u chorych na cukrzycę typu 2 poddanych jednorazowemu zabiegowi w saunie w podczerwieni

Do badania zostało zakwalifikowanych trzydziestu kolejnych pacjentów z cukrzycą typu 2 leczonych w Uzdrowiskowym Szpitalu Klinicznym w Ciechocinku, którzy wyrazili zgodę na udział w badaniach i u których nie występowały przeciwwskazania do tego zabiegu. Większość badanych stanowiły kobiety, średni wiek pacjentów wynosił 54,5 ± 8,9 lat. Większość badanych była leczona lekami doustnymi, ale ponad jedna trzecia przyjmowała insulinę. Szczegółową charakterystykę ogólną przedstawia tabela 1.

Tabela 1. Charakterystyka ogólna badanych.

Prawie wszyscy uczestnicy badania byli osobami otyłymi, tylko jedna osoba miała prawidłową masę ciała. Ponad osiemdziesiąt procent badanych miało nadciśnienie tętnicze. Z badania były wyłączone osoby z zaawansowanymi powikłaniami cukrzycy zarówno o typie mikro jak i makroangiopatii. Tylko u jednej osoby występowała retinopatia prosta potwierdzona badaniem okulistycznym. Charakterystykę kliniczną badanych przedstawiono w tabeli 2. Do badania włączano pacjentów z cukrzycą typu drugiego leczoną lekami doustnymi lub insuliną w wieku powyżej 18 roku życia, u których nie występowały przewlekłe powikłania cukrzycy w tym szczególnie choroba niedokrwienna serca, nefropatia cukrzycowa oraz retinopatia cukrzycowa preproliferacyjna lub proliferacyjna. Kryterium wyłączenia oprócz wymienionych powikłań cukrzycy stanowiły również niewyrównane nadciśnienie tętnicze, stany infekcyjne, klaustrofobia i inne choroby, które stanowią przeciwwskazanie do zabiegów hypertermalnych. Kryterium wyłączenia był również oczywiście brak zgody pacjenta na uczestniczenie w badaniu.

Tabela 2. Charakterystyka szczegółowa.

Metoda badania polegała na dwukrotnym wykonaniu wielokrotnych pomiarów glikemii w ciągu dnia w dniu poprzedzającym zabieg oraz w dniu zabiegu. Badania glikemii wykonywano w godzinach: 8⁰⁰, 10⁰⁰, 12⁰⁰, 15⁰⁰, 18⁰⁰ i 22⁰⁰. W dniach w których wykonywano badania glikemii pacjenci byli na takiej samej diecie cukrzycowej, nie korzystali z zabiegów kinezyterapii, nie modyfikowano u nich dawek stosowanego leczenia hypoglikemizującego. Badań glikemii dokonywała na glukometrze Optium firmy Medisense zawsze ta sama przeszkolona pielęgniarka, nie biorąca bezpośredniego udziału w prowadzonym badaniu, korzystając z tych samych opakowań pasków do badania glikemii. Wyniki glikemii zapisywano z dokładnością do 1 mg%.

Oprócz badania glikemii u chorych przed i po zabiegu hypertermalnym badano ciśnienie tętnicze oraz tętno. Ciśnienie badano aparatem rtęciowym na obu przedramionach, jako wynik uznając wartości wyższe, zapisywano z dokładnością do 2mmHg. Tętno zapisywano z dokładnością do dwóch uderzeń na minutę, licząc ilość uderzeń tętna przez 30s i mnożąc uzyskaną wartość razy 2.

Zabiegi wykonywano w saunie IR o drewnianej konstrukcji. Czas trwania zabiegu wynosił 20 minut, temperatura w kabinie sauny mierzona za pomocą niezależnego termometru wynosiła od 56 do 65 stopni Celsjusza. Sauna była nagrzewana przed zabiegiem do żądanej temperatury. Źródłem ciepła było promieniowanie IR o długości fali 12000nm z zakresu dalekiej podczerwieni (zakres IR-C). Zabiegi odbywały się pomiędzy godziną 10⁰⁰ a 12⁰⁰ pod nadzorem przeszkolonego personelu który kontrolował przebieg zabiegu.

Uzyskane wyniki poddano analizie statystycznej. Ponieważ uzyskane wyniki miały rozkład normalny wykorzystano test T-studenta dla par związanych porównując analogiczne wyniki w dniu bez zabiegu i w dniu zabiegowym. Jako poziom istotności statystycznej dla obalenia hipotezy o braku różnic między wynikami ustalono poziom p<0,05. Dla obliczeń statystycznych posłużono się programem Statistica 5.0.