© Borgis - Nowa Medycyna 4/2010, s. 125-129
*Ewa Stefańska1, Lucyna Ostrowska1, Małgorzata Kardasz1, Danuta Czapska2
Ocena wybranych cech stylu życia kształtujących stan zdrowia studentów Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku
Evaluation of selected features of the lifestyle being conduicive to the state of health of students of the Medical University in Bialystok
1Zakład Dietetyki i Żywienia Klinicznego, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Kierownik Zakładu: dr hab. Lucyna Ostrowska
2Zakład Higieny i Epidemiologii, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Jan Karczewski
Summary
Introduction: Numerous studies showed that the most important factor influencing human health is lifestyle, defined as conscious choices of everyday behaviour. Environmental and genetic factors, and health care system activity are less significant. A faulty lifestyle causes a decrease in physical and psychological ability of young people, which is not without an effect on their further life.
Aim: The aim of the study was to evaluate chosen lifestyle features of students of the Medical University in Bialystok taking into consideration health-promoting behaviours and anti-health attitudes.
Material and methods: The questionnaire survey involved 320 students (251 women and 69 men) of the Medical University in Bialystok. Students involved in the study answered a set of questions concerning chosen eating habits (the number of meals and additional eating between them), physical activity, smoking cigarettes, and drinking alcohol.
Results: Among studied subjects negative dietary habits were observed (skipping meals, additional snacks between meals, mainly sweets). Study also showed a low level of physical activity, and a high level of alcohol consumption independently on sex of studied subjects. The results showed that 5% female students and 9% male students regularly smoked cigarettes. Almost every fifth student claimed smoking cigarettes occasionally.
Conclusions: It is necessary to intensify activities towards improving state of knowledge, and change health attitudes of examined students.
Wstęp
W holistycznej koncepcji zdrowia człowieka oprócz czynników środowiskowych, uwarunkowań genetycznych i opieki medycznej, podstawową rolę odgrywa styl życia i związane z nim zachowania zdrowotne. Współcześnie za podstawowe czynniki ryzyka zachorowań na wiele chorób cywilizacyjnych uważane są takie zachowania, jak: palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, niewłaściwa dieta, mała aktywność fizyczna, otyłość, stres psychospołeczny, nieprzestrzeganie zaleceń higienicznych (1). W przypadku osób młodych ważny jest czas pomiędzy 16 a 24 r.ż., w którym dochodzi do wypracowania własnego systemu i hierarchii wartości, decydujących o poglądach na życie i wpływających na dalsze postępowanie (1). Ponadto młodzież akademicka stanowi specyficzne środowisko, którego tryb życia nie zawsze sprzyja utrzymaniu właściwych postaw zdrowotnych (2).
Z wielu doniesień wynika, iż skala i poziom potrzeb zdrowotnych zależą od ogólnej kultury i wykształcenia. Osoby wykształcone cieszące się prestiżem mogą kształtować społeczne potrzeby i racjonalne wzorce zachowań prozdrowotnych (3, 4, 5).
Cel pracy
Celem pracy była ocena wybranych zachowań zdrowotnych studentów UMB z uwzględnieniem wybranych nawyków żywieniowych, podejmowanej aktywności fizycznej oraz picia alkoholu i palenia tytoniu.
Materiał i metody
Badaniami ankietowymi objęto 320 studentów Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku w roku akademickim 2009/2010. Kobiety stanowiły 78,4% (n = 251), a mężczyźni 21,6% (n = 69) badanych. Średni wiek badanych studentów wynosił 21 ± 1,4 lat. Kwestionariusz ankiety został opracowany w Zakładzie Dietetyki i Żywienia Klinicznego UMB i zawierał pytania dotyczące stylu życia młodzieży akademickiej, w tym zachowań pro-i antyzdrowotnych. W pierwszej części ankiety zawarte były pytania dotyczące wybranych zwyczajów żywieniowych, m. in. liczby i rodzaju spożywanych posiłków, częstotliwości ich spożywania, dojadania między posiłkami oraz suplementacji diety preparatami witaminowo-mineralnymi. Druga część kwestionariusza ankiety dotyczyła częstości i rodzaju spożywanego alkoholi, palenia papierosów oraz uprawiania sportu. Ponadto w badaniach poddano ocenie stan odżywienia studentów oceniany na podstawie wskaźnika masy ciała BMI. Ocenę statystyczną uzyskanych wyników przeprowadzono za pomocą programu komputerowego Statistica 7.1 (Statsoft Polska) z wykorzystaniem testu Chi2 i testu U dla dwóch wskaźników struktury, przyjmując za istotne te wyniki, gdzie p<0,05 (różnice istotne statystycznie zaznaczono w sposób następujący: *p<0,05, **p<0,01, ***p<0,001).
Wyniki
W pracy dokonano oceny wybranych zachowań zdrowotnych (niektórych nawyków żywieniowych, palenia tytoniu, picia alkoholu, aktywności fizycznej) studentów Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Na podstawie pomiaru masy ciała i wzrostu określono również w oparciu o wskaźnik BMI stan odżywienia badanych. W badanej grupie studentek niedowagę posiadało 18% (n = 46) kobiet, prawidłową masę ciała 74% (n = 186), a nadwagę lub otyłość – 8% (n = 19) kobiet. W przypadku studentów niedowaga charakteryzowała 10% (n = 7) badanych, prawidłową masę ciała posiadało 68% (n = 47), a nadwagę lub otyłość – 22% (n = 15) badanych mężczyzn.
W przeprowadzonych badaniach wykazano, iż w jadłospisach kobiet dominował 4-posiłkowy model żywienia, a w jadłospisach mężczyzn 3-posiłkowy (tab. 1).
Tabela 1. Wybrane nawyki żywieniowe badanych studentów.
| Posiłki |
Kobiety n=251 |
Mężczyźni n=69 |
| n |
% |
n |
% |
| Liczba posiłków w ciągu dnia | <2 | 9 | 3,6 | 4 | 5,8 |
| 3 | 89 | 35,5 | 33 | 47,8 |
| 4 | 106 | 42,2 | 21 | 30,4 |
| >5 | 47 | 18,7 | 11 | 16,0 |
| Częstotliwość spożycia – pierwsze śniadanie | codziennie | 194 | 77,3 | 44 | 63,8 |
| nieregularnie | 44 | 17,5 | 22 | 31,9 |
| brak spożycia | 13 | 5,2 | 3 | 4,3 |
| – drugie śniadanie | codziennie | 76 | 30,3 | 14 | 20,3 |
| nieregularnie | 141 | 56,2 | 33 | 47,8 |
| brak spożycia | 34 | 13,5 | 22 | 31,9 |
| – obiad | codziennie | 171 | 68,1 | 55 | 79,7 |
| nieregularnie | 77 | 30,7 | 12 | 17,4 |
| brak spożycia | 3 | 1,2 | 2 | 2,9 |
| – kolacja | codziennie | 160 | 63,7 | 52 | 75,4 |
| nieregularnie | 69 | 27,5 | 15 | 21,7 |
| brak spożycia | 22 | 8,8 | 2 | 2,9 |
| Dojadanie między posiłkami | codziennie | 85 | 33,9 | 29 | 42,0 |
| nieregularnie | 148 | 59,0 | 40 | 58,0 |
| brak spożycia | 18 | 7,1 | 0 | 0,0 |
| Produkty najczęściej dojadane | słodycze | 73 | 31,3 | 18 | 26,1 |
| owoce | 61 | 26,2 | 8 | 11,6 |
| kanapki | 32 | 13,7 | 14 | 20,3 |
| wszystko | 67 | 28,8 | 29 | 42,0 |
| Suplementacja diety preparatami witaminowo-mineralnymi | tak | 185 | 73,7 | 49 | 71,0 |
| nie | 66 | 26,3 | 20 | 29,0 |
Oceniając częstość spożycia poszczególnych posiłków w ciągu dnia, stwierdzono większą regularność spożywania pierwszych i drugich śniadań w przypadku kobiet niż mężczyzn. W przypadku dwóch pozostałych posiłków, obiadu i kolacji, odnotowano tendencję odwrotną. Jednocześnie stwierdzono, iż drugie śniadanie należało do posiłków najrzadziej spożywanych, zwłaszcza przez mężczyzn. Codzienne spożywanie obiadu deklarowane było przez 68% studentek i 80% studentów. Oceniając regularność spożywania kolacji, wykazano, iż posiłek ten codziennie był spożywany przez 64% kobiet i 75% mężczyzn. Do regularnego dojadania między głównymi posiłkami przyznawało się 34% studentek i 42% studentów. Warto nadmienić, że ten niekorzystny nawyk rozpowszechniony był z różną częstotliwością u wszystkich mężczyzn. Jedynie 7% studentek deklarowało powstrzymywanie się od spożywania dodatkowych przekąsek między posiłkami. W obu grupach płci najchętniej dojadanymi były słodycze. Badani studenci dokonali również samooceny zwyczajowego sposobu żywienia pod względem przestrzegania zasad racjonalnego żywienia. Jedynie 36% kobiet i 45% mężczyzn oceniło swój sposób żywienia jako racjonalny. 40% studentek i 30% studentów twierdziło nieprzestrzeganie zaleceń prawidłowego żywienia. Pozostali studenci nie mieli zdania. Około 70% studentów obu płci uczestniczących w badaniu deklarowało również suplementację swych racji pokarmowych preparatami witaminowo-mineralnymi.
Badani studenci wykazywali również niską aktywność fizyczną. Regularne uprawianie sportu deklarowane było zaledwie przez 18% studentek i 38% studentów (tab. 2). Najwięcej studentek, około 56%, spędzało do 2 godzin dziennie przed telewizorem lub komputerem, w przypadku mężczyzn odsetek ten wynosił ok. 40%. Ok. 40% badanych obu płci deklarowało również spędzanie przed telewizorem lub komputerem nawet do 4 godzin w ciągu dnia.
Tabela 2. Uprawianie sportu oraz liczba godzin spędzanych dziennie przed komputerem lub telewizorem przez badanych studentów.
| Badana cecha |
Kobiety n=251 |
Mężczyźni n=69 |
| n |
% |
n |
% |
| Uprawianie sportu | Tak, regularnie | 46 | 18,3 | 26 | 37,7 |
| Tak, sporadycznie | 108 | 43,0 | 33 | 47,8 |
| Nie | 97 | 38,7 | 10 | 14,5 |
| Liczba godzin spędzanych dziennie przed telewizorem lub komputerem | 1-2 | 141 | 56,2 | 31 | 44,9 |
| 3-4 | 95 | 37,8 | 28 | 40,6 |
| 5-6 | 9 | 3,60 | 6 | 8,70 |
| >6 | 6 | 2,40 | 4 | 5,80 |
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Kokot T et al.: Ocena zachowań zdrowotnych młodzieży w aspekcie najczęstszych przyczyn zachorowań i zgonów w Polsce. Ann Acad Med Siles 2006; 60: 202-205. 2. Pawlińska-Chmara R et al.: Socio-economic factors and prevalence of underweight and overweight among female students in Poland. J Com Hum Biol 2007; 58: 309-318. 3. Gerstenkorn A, Suwała M: Picie alkoholu przez studentów medycyny. Zdr Publ 2004; 114: 59-62. 4. Lisicki T: Zjawisko spożywania alkoholu przez studentów gdańskich uczelni. Roczn PZH 2006; 57: 131-135. 5. Waśkiewicz A, Sygnowska E: Influence of educational status on health behaviour and dietary habits connected with obesity-Pol-MONICA bis Warsaw project. Zdr Publ 2006; 116: 227-231. 6. Wyka J, Żechałko-Czajkowska A: Wiedza żywieniowa, styl życia i spożycie grup produktów w grupie studentów I roku Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Roczn PZH 2006; 4: 381-388. 7. Czapska D et al.: Chosen health behaviours of sports university students. Pol J Environ Stud 2006; 15: 136-139. 8. Trafalska E, Grzybowski A: Trendy w spożyciu suplementów przez studentów Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Żyw Człow Metab 2009; 36: 48-54. 9. Krzych Ł: Analiza stylu życia studentów Śląskiej Akademii Medycznej. Zdr Publ 2004; 114: 67-70. 10. Bielawska A et al.: Rozpowszechnienie palenia papierosów wśród studentów I roku Akademii Medycznej. Przeg Lek 2006; 63: 1031-1038. 11. Kowalska A, Rzeźnicki A, Drygas W: Postawy i zachowania dotyczące palenia tytoniu studentów pierwszego roku Wydziału Nauk o Zdrowiu. Przeg Lek 2006; 63: 1041-1044. 12. Chodkiewicz J: Picie alkoholu oraz wiedza o jego działaniu wśród studentów łódzkich szkół wyższych. Alkoholizm i Narkomania 2006; 1: 107-119. 13. Budzyński J: Wpływ alkoholu na układ naczyniowy. Med Ogólna 2004; 10: 115-123. 14. Junik R, Kłubo-Gwieździńska J: Zaburzenia endokrynologiczne spowodowane nadużywaniem alkoholu. Pol Arch Med Wewn 2004; 111: 603-608. 15. Kłopocka M, Budzyński J, Świątkowski M: Wpływ przewlekłego nadużywania alkoholu na morfologiczne i czynnościowe zmiany w przewodzie pokarmowym. Wiad Lek 2004; 57: 672-678. 16. Ward H et al.: CHD risk in relation to alcohol intake from categorical and openended dietary instruments. Public Health Nutr 2010; 16: 1-8. 17. 17. Wójtowicz-Chomicz K, Borzęcki A: Zjawisko spożywania alkoholu wśród studentów medycyny. Fam Med Prim Care Rev 2009; 11: 530-532.
