© Borgis - Nowa Medycyna 2/2011, s. 24-27
*Krzysztof Szczepanik, Ewa Telka, Bożena Jochymek, Wioletta Miśta, Łukasz Kleszyk
Ocena jakości życia po leczeniu promieniami u chorych po operacjach usunięcia narządu rodnego w okresie około- i pomenopauzalnym
Tolerance of gynecological cancer radiation therapy by women during the post menopause
Zakład Radioterapii, Centrum Onkologii – Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie, oddział w Gliwicach
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. med. Leszek Miszczyk
Summary
Quality of life of patients with genital cancer, especially ovarian cancer and endometrial cancer is reduced. In these patients, physical symptoms of the disease affect the reception of the sick, and in general terms the quality of life. All therapeutic measures that reduce the severity of physical symptoms, a significant impact on patient quality of life. You can also see the relationship between age and quality of life of patients with ovarian cancer. Patients at the age of the menopausal quality of life relates to physical symptoms, and this area requires special care, also observed higher intensity of anxiety and this group requires more attention and support in terms of psychological and emotional. Considerable importance is also the proper information provided by medical personnel, including midwives and nurses involved in the healing process. Persons exhibiting a higher degree of understanding, resourcefulness and understanding more easily find themselves in difficult situations, better assess their psychosocial functioning and overall quality of your life. Therefore, ill be fully informed, well-oriented in their disease and treatment used assess the quality of life significantly higher. Currently, assessment of quality of life becomes an important element in enabling a comprehensive assessment of the patient. In the case of patients with ovarian cancer there is a tendency that the quality of life was one of the essential elements of the efficacy and impact on its value was a factor in shaping its planning.
Wstęp
Nowotwory narządu rodnego mogą występować jako guzy łagodne (mięśniaki macicy) lub złośliwe. Najczęściej występującymi nowotworami złośliwymi narządu rodnego są: rak szyjki macicy (60% wszystkich nowotworów narządów płciowych), rak trzonu macicy, rak jajnika, rak sromu, rak pochwy, rak jajowodu.
Rak szyjki macicy może występować w kilku postaciach nabłonkowych (rak płaskonabłonkowy, gruczołowy, brodawkowaty, postacie mieszane) oraz wykazywać 4 stopnie zaawansowania. Infekcja wirusem HPV 16,18 stanowi najczęstszą przyczynę rozwoju raka szyjki macicy. Rak ten może być wykrywany we wczesnym stopniu zaawansowania, kiedy możliwe jest skuteczne leczenie onkologiczne. Bardzo istotne jest zatem poddawanie się regularnym badaniom profilaktycznym, w tym badaniu cytologicznemu. Badania diagnostyczne pomocne w wykrywaniu tej choroby to: badanie ginekologiczne, badanie cytologiczne, ew. badanie kolposkopowe, badanie histopatologiczne wycinka z części pochwowej szyjki macicy. W zależności od sytuacji klinicznej wykonuje się także inne badania, jak np.: łyżeczkowanie kanału szyjki i jamy macicy, badanie ultrasonograficzne, urografię, cystoskopię, histeroskopię, badanie radiologiczne jelita grubego.
Rak trzonu macicy jest chorobą częściej występującą u kobiet w wieku około- i pomenopauzalnym, kobiet otyłych, z nadciśnieniem tętniczym i cukrzycą. We wczesnym wykrywaniu tego nowotworu istotną rolę odgrywa regularne badanie ginekologiczne, poza tym badanie ultrasonograficzne transvaginalne (przezpochwowe), badanie histopatologiczne wyskrobin z kanału szyjki i jamy macicy, badanie histeroskopowe z biopsją endometrium.
Nowotwory narządu rodnego są jednym z najczęstszych przyczyn zgonów kobiet w wieku pomenopauzalnym, co stanowi dość poważny problem społeczny. Zapadalność na te nowotwory wykazuje niewielką tendencję wzrostową zarówno w skali polskiej populacji, jak i na świecie. Spośród czynników wpływających na wzrost ryzyka zachorowalności np. na raka jajnika, których wpływ można było obserwować na przestrzeni lat, należy wymienić: czynniki dietetyczne, środowiskowe, biologiczne, genetyczne. Innymi równie ważnymi czynnikami są: ilość donoszonych ciąż, a także doustna antykoncepcja. Zachorowalność na raka jajnika w Polsce wynosi 11 na 100 000 kobiet. Szacuje się, iż około 5 do 10% ogólnej liczby nowotworów jajnika związanych jest z występowaniem mutacji w obrębie genów BRCA1/BRCA2. Mutacje w genach BRCA1 i BRCA2 przyczyniają się nie tylko do powstawania nowotworów piersi i jajnika, ale także innych nowotworów złośliwych. Możliwości, jakie dają stosowane w Poradniach Genetycznych testy genetyczne sprawiają, iż pacjentki obciążone mutacjami promującymi rozwój nowotworu złośliwego mogą być skutecznie diagnozowane i monitorowane. Wyodrębnienie pacjentek z grupy podwyższonego ryzyka, objęcie ich specjalistyczną opieką lekarską oraz przeprowadzenie diagnostyki w kierunku nosicielstwa mutacji genetycznych promujących proces onkogenezy, staje się skutecznym narzędziem w zapobieganiu i wczesnym wykrywaniu nowotworów, które rocznie rozpoznaje się u ponad 3000 kobiet w Polsce (3, 7, 13, 15, 17).
Według danych statystycznych Narodowego Instytutu Raka w Bethesda (USA) najczęstszym nowotworem złośliwym wśród kobiet jest rak sutka. Ryzyko jego wystąpienia w ciągu życia wynosi ponad 10% (1, 3, 9). Z kolei, rak jajnika występuje stosunkowo rzadziej (ok. 1,8%), jednak śmiertelność kobiet z jego powodu jest relatywnie wysoka. Pomimo postępu, jaki dokonał się w dziedzinie diagnostyki obrazowej i laboratoryjnej, badanie ginekologiczne oraz dokładnie zebrany wywiad pozostają w dalszym ciągu najważniejszymi elementami procesu diagnostyki nowotworów narządu rodnego (4, 9, 12, 17, 20). Metody leczenia tych nowotworów oraz jego następstwa mogą być przyczyną obniżenia jakości życia, o której decydują czynniki somatyczne, psychiczne i społeczne (3). Coraz lepsze wyniki leczenia, wyrażające się m.in. dłuższym przeżyciem, skłaniają do oceny jakości życia kobiet po chirurgicznym usunięciu macicy. W początkowym okresie zainteresowań za jakość życia uznawano pojęcie „dobre życie”, stan posiadania. Obecnie podkreśla się wartość „być” zamiast „mieć”, dlatego wprowadzono do jakości życia nowe kryteria, takie jak: edukacja, wolność, zdrowie i szczęście (5, 7, 9, 13, 16, 18).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Stempczyńska J, Potemski P: Nowotwory jajnika. [W:] Kordek R, Jassem J, Krakowski M, Jeziorski A (red.): Onkologia. Podręcznik dla studentów i lekarzy. Medical Press, Gdańsk 2003; 190-195. 2. Markowska J: Onkologia ginekologiczna. Urban & Partner, Wrocław 2002; 28-33. 3. Krzakowski M: Onkologia kliniczna. Tom 2. Borgis 2001; 140-141. 4. Jassem J: Paliatywna radioterapia, chemioterapia i leczenie hormonalne. [W:] Hebanowski M, de Walden-Gałuszko K, Żylicz Z (red.): Podstawy opieki paliatywnej w chorobach nowotworowych. PZWL, Warszawa 1998; 148-157. 5. Doyle C, Crump M, Pintilie M, Oza AM: Does palliative chemotherapy palliate? Evaluation of expectations, outcomes, and costs in women receiving chemotherapy foradvanced ovarian cancer. J Clin Oncol 2001; 19: 1266-1274. 6. Urbański K: Nowe metody postępowania w leczeniu zaawansowanego raka jajnika. Medical Update. Medipress 2003; Supl. 2. 7. Conte PF, Cianci C, Gadducci A: Update in the management of advanced ovarian carcinoma. Crit Rev Oncol Hematol 1999; 32: 49-58. 8. Williams LL: Secondary cytoreduction of ovarian malignancies. [In:] Markmann M, Hoskins WJ (red.): Cancer of the ovary. Raven Press, Ne 130 www.pmp.viamedica.pl. 9. Markmann M, Bookman MA: Second line treatment of ovarian cancer. Oncologist 2000; 5: 26-35. 10. De Walden-Gałuszko K: Problemy jakości opieki paliatywnej. [In:] de Walden-Gałuszko K (red.): Podstawy opieki paliatywnej. PZWL, Warszawa 2004; 284-293. 11. Majkowicz M: Problemy i perspektywy oceny jakości życia w chorobie nowotworowej (ujęcie krytyczne). [In:] de Walden-Gałuszko K (red.): Psychoonkologia. Biblioteka Psychiatrii Polskiej, Kraków 2000; 141-148. 12. Czuszyńska Z: Jakość życia chorych w terminalnym okresie choroby nowotworowej. [In:] Hebanowski M, de Walden-Gałuszko K, Żylicz Z (red.): Podstawy opieki paliatywnej w chorobach nowotworowych. PZWL, Warszawa 1998; 192-200. 13. Tanaka A, Iwamoto T, Kaneyasu H, Petrini MA: Thoughts and feelings of patients with advanced terminal cancer: implications for terminal care improvement. Nurs Health Sci 1999; 1: 189-193. 14. Afa-Zając A, Mess E, Gryboś M et al.: Jakość życia kobiet z chorobą nowotworową narządu rodnego (Quality of life in women with carcinoma of the genital organs). Adv Gin Exp Med 2005; 14: 151-156. 15. Chojnacka-Szawłowska G, Majkowicz M: Jakość życia kobiet leczonych z powodu nowotworu złośliwego narządów rodnych. [In:] de Walden-Gałuszko K, Majkowicz M (red.): Jakość życia w chorobie nowotworowej. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1994. 16. Majdak E, Mielcarek P, Kozaka J et al.: Wiek jako czynnik wpływający na jakość życia u kobiet leczonych chemioterapią dożylną z powodu zaawansowanego raka jajnika. Psychoonkologia 2002; 6: 31-35. 17. Kozaka J: Jakość życia a poczucie koherencji kobiet chorych na raka jajnika (Quality of life and sense of coherence in women with ovarian cancer). Psychoonkologia 2002; 6: 13-19. 18. Butler L, Bacon M, Carey M et al.: Determining the relationship between toxicity and quality of life in an ovarian cancer chemotherapy clinical trial. J Clin Oncol 2004; 22: 2461-2468. 19. Bodurka-Bevers D, Basen-Enbquist K, Carmack CL et al.: Depression, anxiety and quality of life in patients with epithelial ovarian cancer. Gynecol Oncol 2000; 78: 302-308. 20. Fish LS, Lewis BE: Quality of life issues in the management of ovarian cancer. Semin Oncol 1999; 26 (supl. 1): 32-39.
