Zeszyt prac reumatologicznych ukazuje się w roku sześćdziesiątych urodzin prof. zw. dr hab. n. med. Eugeniusza Józefa Leszka Kucharza z Katowic. Urodził się 4 stycznia 1951 r. w Katowicach. Jest jedynym dzieckiem Bożeny Haliny (z Hadrysiów) i Józefa Kucharzów. W rodzinnym mieście ukończył szkołę podstawową i średnią, uzyskując w 1968 r. świadectwo dojrzałości w I Liceum Ogólnokształcącym im. Mikołaja Kopernika. Znalazł się wtedy na liście najlepszych maturzystów województwa katowickiego. W latach 1968-1974 studiował na Wydziale Lekarskim Śląskiej Akademii Medycznej, uzyskując dyplom lekarza z wyróżnieniem. Po studiach rozpoczął pracę w Katedrze i Zakładzie Chemii Klinicznej i Diagnostyki Laboratoryjnej znajdującym się w nowo utworzonym Wydziale Farmaceutycznym. Równocześnie kształcił się jako lekarz w II Oddziale Chorób Wewnętrznych Szpitala Miejskiego Nr 1 w Sosnowcu. Stopień doktora nauk medycznych uzyskał w 1978 r. na Wydziale Lekarskim macierzystej uczelni. W 1982 r. został p.o. kierownika Katedry i Zakładu Chemii Klinicznej i Diagnostyki Laboratoryjnej, a w 1984 r. po uzyskaniu stopnia doktora habilitowanego został kierownikiem tej placówki. Tytuł docenta otrzymał w 1985 r. W latach 1986-1988 przez trzy lata pracował w Arthritis Center Medical College of Wisconsin w Milwaukee (USA). Po powrocie do Polski od lutego 1989 r. był asystentem w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym Nr 1 w Tychach, a od października 1989 r. adiunktem IV Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych Śląskiej Akademii Medycznej. W 1992 r. uzyskał stanowisko profesora nadzwyczajnego, w 1994 r. tytuł profesora, a w 2000 r. stanowisko profesora zwyczajnego. W 1996 r. objął kierownictwo IV Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych, która na Jego wniosek została przemianowana na Katedrę i Klinikę Chorób Wewnętrznych i Reumatologii. Od 1 marca 2000 r. Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Reumatologii ma siedzibę w Katowicach. Uzyskał specjalizacje w zakresie diagnostyki laboratoryjnej (1977 r.) chorób wewnętrznych (I stopień w 1978 r., II stopień 1985 r.), reumatologii (2000 r.) i angiologii (2003 r.).

Dorobek naukowy profesora Eugeniusza J. Kucharza obejmuje 56 książek i rozdziałów do książek, 266 publikacji oryginalnych, 231 prac poglądowych i kazuistycznych, 158 publikacji z zakresu historii medycyny. Wykaz publikacji uzupełnia ponad 560 komunikatów zjazdowych, ogłoszonych w materiałach konferencji i kongresów, liczne sprawozdania, artykuły publicystyczne, prace popularno-naukowe oraz recenzje ogłaszane drukiem w polskiej i zagranicznej prasie naukowej.

Do najważniejszych publikacji w dorobku Profesora należy obszerna monografia The Collagens: biochemistry and pathophysiology, która ukazała się w 1992 r. w Nowym Jorku i Berlinie. Jest to pierwsza w świecie monografia o białkach kolagenowych napisana dla lekarzy, a więc obejmująca oprócz omówienia biochemii tych białek, szeroko podane zagadnienia fizjopatologii i znaczenia dla patogenezy i terapii chorób.

Od wielu lat jest współautorem wiodących polskich podręczników. W 1995 r. napisał rozdział do trzytomowego podręcznika Choroby wewnętrzne pod redakcją Andrzeja Wojtczaka. Jest współautorem podręcznika Interna wydanego pod redakcją Włodzimierza Januszewicza i Franciszka Kokota (wyd. I 2002 r., wyd. II 2006 r.). Kilka rozdziałów wyszło spod Jego pióra do podręcznika Choroby wewnętrzne wydanego pod redakcją Andrzeja Szczeklika (wyd. I 2006 r., wyd. II 2010 r., wyd. III 2011 r.). Jest współautorem wersji skróconej tego podręcznika (Choroby wewnętrzne. Kompendium Medycyny Praktycznej, wyd. I 2009, wyd. II 2010, wyd. III 2011). W Wielkiej Internie wydanej w 2010 r. jest autorem kilku rozdziałów dotyczących reumatologii (tom 9, pod red. Mariusza Puszczewicza). W wydanym w 2010 r. podręczniku Medycyna rodzinna (red. Andrzej Steciwko) napisał wszystkie rozdziały dotyczące reumatologii dorosłych. Jest także autorem rozdziałów w podręcznikach specjalistycznych, m.in. Reumatologii klinicznej wydanej pod redakcją Ireny Zimmermann-Górskiej (2008 r.) oraz jest współautorem drugiego wydania podręcznika Patofizjologia kliniczna (pod red. Barbary Zahorskiej-Markiewicz i Ewy Małeckiej-Tendery, 2009 r.), a także złożone do druku „Vademecum Medycyny Wewnętrznej” (pod red. Jana Duławy).

W latach 2004-2007 ukazała się seria akademickich podręczników medycznych zainicjowana przez profesora Eugeniusza J. Kucharza, a wydana przez Wydawnictwo Lekarskie PZWL pod nazwą Złota Seria Interny Polskiej. Ukazywała się ona z okazji stulecia Towarzystwa Internistów Polskich. Każda z pozycji serii (ponad 10 książek) posiada przedmowę napisaną przez Profesora.

Profesor Eugeniusz J. Kucharz jest autorem i redaktorem szeregu przekładów książek medycznych z języka angielskiego, m.in. Współczesna terapia chorób wewnętrznych (pod red. Q. Ewald G.A., McKenzie C.R. 1997 r.), Choroby wewnętrzne (pod red. Axford J. 1998 r.), Interesujące przypadki internistyczne (Toy E.C., Patlan J.T. jr., Faustinella F., Cruse S.E., 2009 r.). Był tłumaczem rozdziałów m.in. Biochemii Harpera (wyd. polskie 1994 r., 1998 r., 2002 r., 2008 r.), rozdziału MSD Manual – Podręcznik diagnostyki i terapii (I wydanie polskie, 1995 r.), Podręcznika medycyny klinicznej opartej na zasadach EBM, (Katz J.N., Patel C.B., Aslam M.K. 2009 r.). Z języka niemieckiego przetłumaczył rozdział w książce: Diagnostyka laboratoryjna, (pod red. B. Neumeistera, I. Besenthala, H. Liebicha, 2001 r.).

Szczególnym wydawnictwem, jakie wyszło spod Jego pióra jest obszerny esej noszący tytuł Człowiek jest drogą medycyny, będący listem otwartym ogłoszonym z okazji stulecia Towarzystwa Internistów Polskich. Jest to wnikliwa analiza problemów rozwoju medycyny wewnętrznej na tle kierunków rozwojowych nauk medycznych i praktyki lekarskiej. Została ona wydana w języku polskim, angielskim i rosyjskim. Jest także współautorem monografii m.in.: Chirurgia naczyń w zarysie (pod red. Krzysztofa Ziaji i Tomasza Urbanka 2006 r.), Enbrel: zastosowanie kliniczne (pod red. Jacka Szechińskiego 2008 r.) oraz Reumatologia 2010/2011 (pod red. Piotra Wilanda 2011 r.).

Pracę naukową profesor Eugeniusz J. Kucharz rozpoczął na trzecim roku studiów w Katedrze Chemii Fizjologicznej (kierownik: prof. Stanisław Jóźkiewicz). Zajmował się doświadczalną nadczynnością i niedoczynnością tarczycy. Z tego okresu pochodzi kilka publikacji, w tym ogłoszona w Endokrinologie praca o wpływie hormonów tarczycy na aktywność 5’-nukleotydazy w tkankach. Będąc studentem piątego roku studiów otrzymał jako pierwszy w Śląskiej Akademii Medycznej indywidualny program studiów i zgodę na rozpoczęcie przygotowywania rozprawy doktorskiej. Zajął się wtedy doświadczalnym zespołem kolagenozopodobnym wywołanym przez przewlekłe podawanie hydralazyny świnkom morskim. Po studiach kontynuował badania w zespole kierowanym przez prof. Mariana Drożdża. Ich wynikiem była rozprawa doktorska dotycząca zaburzeń metabolizmu kolagenu w doświadczalnym zespole kolagenozopodobnym. W tym czasie opublikował opis skutecznej metody wywoływania zespołu kolagenozopodobnego oraz wykazał, że u zwierząt z tym zespołem dochodzi do upośledzenia dojrzewania kolagenu, wysuwając hipotezę o upośledzeniu aktywności oksydazy lizylowej przez hydralazynę. Kilka lat po ogłoszeniu tej obserwacji w Experimental Pathology została ona potwierdzona, z imiennym powołaniem się na polski priorytet przez uczonych japońskich. Uczestniczył również w badaniach nad wpływem gazowych substancji toksycznych na metabolizm tkanki łącznej.

W dalszych latach kontynuował prace badawcze metabolizmu tkanki łącznej w modelach doświadczalnych chorób i badaniach klinicznych. Zajmował się m.in. metabolizmem tkanki łącznej w okresie ciąży i po porodzie, u chorych na zawał serca, badał rytm dobowy zmian aktywności peptydazy kolagenowej w surowicy krwi i tkankach szczura, wpływ niesteroidowych leków przeciwreumatycznych na metabolizm tkanki łącznej i stan wątroby w hodowli tkankowej in vitro, wpływ fluoru i innych substancji na przemiany kolagenu, glikozoaminoglikanów i glikoproteoidów.

Dużo uwagi poświęcił regulacji procesu włóknienia wątroby badanego w modelach zwierzęcych i u chorych na marskość wątroby lub jej zapalenie. Wykazał odmienną dynamikę syntezy i rozpadu kolagenu w wątrobie włókniejącej, sugerując, że „nienadążanie” degradacji nad syntezą jest punktem zwrotnym przejścia odwracalnego uszkodzenia wątroby w proces nieodwracalny. Praca ta ogłoszona w Connective Tissue Reseach była często cytowana. Badał też oddziaływanie kolagen-glikozoaminoglikany w procesie włóknienia. Jest współtwórcą modyfikacji metody oznaczania hydroksyproliny. Metoda ta nieoczekiwanie dla jej autorów znalazła szerokie zastosowanie w biochemii roślin i jest często cytowana w wiodących czasopismach botanicznych. Jest współtwórcą metody oznaczania hydroksylizyny i katepsyny kolanolitycznej.

W okresie pracy w Medical College of Wisconsin pracował w zespole kierowanym przez prof. Daniela McCarty’ego jr. w grupie prof. Jamesa S. Goodwina. Zajmował się m.in. aktywacją limfocytów u chorych na toczeń rumieniowaty układowy wykazując m.in. upośledzenie drogi wapniowej transdukcji sygnału receptorowego w tych komórkach i częściowe zmniejszenie tego defektu w wyniku działania litu in vitro. Ogłosił metodę oznaczania inhibitora interleukiny-2 oraz wykazał zwiększenie aktywności tego inhibitora w surowicy chorych na toczeń rumieniowaty układowy. Wykazał także, że hydralazyna powoduje zwiększone wiązanie przeciwciał do limfocytów. Prace te były przez kilka lat cytowane w wiodących monografiach na temat tocznia rumieniowatego układowego.

Po powrocie ze Stanów Zjednoczonych zajął się tematyką kliniczną (w latach 1989-1995 pod kierunkiem prof. Gerarda Jonderko). W pracach klinicznych zajmował się m.in. zmianami narządowymi u chorych na twardzinę układową, wykazując m.in. korzystny wpływ podawania erytromycyny jako antagonisty motyliny na opróżnianie żołądka, zaburzenia motoryki pęcherzyka żółciowego, zwiększone stężenie prolaktyny oraz zaburzenia funkcji poznawczych w chorych na twardzinę. Opisał występowanie choroby Behçeta w Polsce, uczestniczył w pracach nad patofizjologią zaburzeń czynności tarczycy (m.in. wpływ na metabolizm kolagenu, nadciśnienie tętnicze, powstawanie wolnych rodników), badał metabolizm lipidowy w układowych chorobach tkanki łącznej i czynniki regulujące angiogenezę.

Profesor posiada znaczący dorobek w zakresie historii medycyny. Głównym kierunkiem Jego prac w tym zakresie są zapomniane polskie odkrycia w naukach medycznych. Kilka prac, ogłoszonych m.in. w czasopismach Lancet, Journal of Laboratory and Clinical Medicine, Materia Medica Polona dotyczyło priorytetu Edmunda Biernackiego w odkryciu odczynu opadania krwinek czerwonych. Prace te ogłoszone w języku angielskim i francuskim doczekały się kilku komentarzy. W 1992 r. przypomniał na łamach czasopisma Lancet zapomniany priorytet Michała Lityńskiego w odkryciu pierwotnego hiperaldosteronizmu. Później ogłosił bardziej obszerną biografię tego uczonego. Publikacja w Lancecie spowodowała, iż Norman Kaplan – autor monumentalnej monografii dotyczącej nadciśnienia tętniczego poprosił profesora Eugeniusza J. Kucharza o oryginał pracy Michała Lityńskiego i od 8 wydania monografii Hypertension można znaleźć w niej wzmiankę o priorytecie Polaka w odkryciu choroby znanej powszechnie jako zespół Conna. Wiele uwagi poświęcił wybitnym internistom. Ogłaszał na łamach Polskiego Archiwum Medycyny Wewnętrznej biografie lekarzy odznaczonych Medalem Towarzystwa Internistów Polskich. Pisał o zasługach Odona Bujwida, Witolda Eugeniusza Orłowskiego, Walerego Jaworskiego, Edwarda Szczeklika i Nanny Svartz. Istotną zasługą profesora Eugeniusza J. Kucharza jest ogłaszanie większości prac historycznych w języku angielskim w renomowanych czasopismach. Jest to niezwykle ważne dla propagowania osiągnięć polskiej medycyny w świecie. Szkice biograficzne m.in. Ludwika Hirszfelda, Odona Bujwida, Witolda Orłowskiego, Wojciecha Oczko, Rafała Czerwiakowskiego, Henryka Jordana, Mściwoja Semerau-Siemianowskiego, Władysława Biegańskiego i Kazimierza Funka ukazały się na łamach Proceedings of Mayo Clinic. W czasopiśmie International Academy of History of Medicine noszącym tytuł Clio Medica ukazały się prace o Józefie Dietlu, a także wspomnienia pośmiertne o Stanisławie Konopce i Stanisławie Szpilczyńskim. Praca o Ludwiku Rydygierze ukazała się w Investigative Urology. W Wissenschaftliche Zeitschrift Martin-Luther-Universität Halle-Wittenberg pisał o Johannesie Placotomusie. W wydawnictwach esperanckich ukazały się Jego prace o Odo Bujwidzie. Publikacje historyczne Profesora ukazały się również w czasopismach wydawanych w różnych krajach. W ukazującym się w Karachi w Pakistanie czasopiśmie Hamdard Medicus ogłosił monografie znanego neuroanatoma polskiego Ludwika Maurycego Hirszfelda. W European Journal of Internal Medicine ukazała się jego praca o mało znanym „greckim bogu medycyny wewnętrznej” – Podelairosie, przedrukowana w biuletynie internistów holenderskich. W roku stulecia Towarzystwa Internistów Polskich ukazała się obszerna książkowa monografia omawiająca życie i zasługi założyciela towarzystwa Antoniego Gluzińskiego. Jest też autorem kilkunastu biogramów do wydawnictw słownikowych, m.in. Polskiego Słownika Biograficznego i Słownika Biograficznego Polskich Nauk Medycznych XX wieku. Z innych osób, o których pisał wymienić należy Hermana Bolesława Fudakowskiego, Józefa Polaka, Hakaru Hashimoto, Húlusi Behçeta, Ignacego Filipa Semmelweisa, Awicennę, Ilię Miecznikowa, Tytusa Chałubińskiego i Eleonorę Reicher. Wspomnieć należy o Jego licznych publikacjach o dziejach nauki o chorobach wewnętrznych, w tym cyklu prac opublikowanych w European Journal of Internal Medicine, a także opracowaniach historii Towarzystwa Internistów Polskich. Ukazały się one także w języku angielskim w czasopismach o zasięgu międzynarodowym. Wspomnieć należy, iż był inicjatorem i autorem koncepcji graficznej serii znaczków polskich wydanych z okazji stulecia Towarzystwa Internistów Polskich oraz okolicznościowych datowników. Innym nurtem zainteresowań historycznych Profesora są związki literatury z medycyną. Ogłosił kilkanaście opracowań biograficznych znanych pisarzy-lekarzy, m.in. Aleksandra Majkowskiego, Francisa Bretta Younga, Ryszarda Blackmore, Johna Keatsa, Samuela Gartha, Olivera Wendella Holmesa, Axela Munthe, Françoisa Rabelais. Pisał o studenckim ruchu naukowym i organizacjach studenckich działających w XIX wieku, a do najbardziej znaczących prac należy obszerne opracowanie dziejów prasy studentów medycyny (Pióro i lancet), będące unikatową pracą w całej literaturze tematu. Był przez kilka lat autorem Kroniki Śląskiej Akademii Medycznej ogłaszanej na łamach Annales Academie Medicae Silesiensis. Należy również przypomnieć, że ogłasza wspomnienia pośmiertne o znanych osobiście wybitnych lekarzach, w tym swoich nauczycielach, m.in. Stanisławie Jóźkiewiczu, a także lekarzach zagranicznych (m.in. Ericu Bywatersie, Valentinie Aleksandrovnej Nasonovej).