© Borgis - Medycyna Rodzinna 3/2012, s. 46-50
*Magdalena Świerzyńska1, Agata Bronisz2, Anna Ocicka-Kozakiewicz3
Wyrównanie metaboliczne cukrzycy typu 2 i ocena realizacji zaleceń terapeutycznych w samoocenie chorych w zależności od sposobu leczenia
METABOLIC COMPENSATION OF TYPE 2 DIABETES AND EVALUATION OF THE REALISATION OF THE THERAPEUTIC RECOMMENDATIONS IN THE LIGHT OF THE PATIENTS SELF-ASSESSMENT DEPENDING ON THE TREATMENT MODALITY
1NZOZ Centrum Medyczne Falck Ustka
2Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii z Pracownią Medycyny Nuklearnej, Collegium Medicum w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Kierownik Katedry i Kliniki: prof. dr hab. n. med. Roman Junik
3Oddział Kardiologiczno-Internistyczny i Poradnia Diabetologiczna Specjalistycznego Szpitala Miejskiego im. Mikołaja Kopernika w Toruniu
Kierownik Oddziału: lek. med. Barbara Kwiatkowska
Summary
Introduction. Recommendations of the Polish Diabetes Association indicate target values of blood glucose level, blood (arterial) pressure (RR) and lipid economy. The aim of this research work was to evaluate the realisation of the indications by patients with type 2 diabetes treated with oral antidiabetic medications (DLP) in comparison with those, that are treated with insulin (I).
Materials and methods. 107 patients were examined: 49 treated with insulin and 58 treated with DLP. The following issues were assessed: body mass index (BMI), RR, lipid profile and glycosylated hemoglobin (HbA1c). Patients prepared their self-evaluation of the diet adherence, keeping the self-control and taking of medications.
Results. Patients treated with DPL suffered from diabetes for a significantly shorter time than the ones treated with insulin (6.2 vs. 10.1, p < 0.001). The target values of all checked parameters were achieved by the low percentage of patients in both groups (DLP – 14.3% vs. I – 9.5%, p = 0.6). There were no significant differences between groups according to RR and lipid economy. The value RR < 140/90 mmHg was achieved by over 50% patients from both groups. Among lipid indicators, the best results were observed for the cholesterol HDL, and the worst for the cholesterol LDL. The criterion HDL > 40 mg/dl was recognised among over 70% of patients and additionally, LDL < 100 mg/dl was achieved by 51.4% treated with insulin and 44.7% treated with oral medications. Patients receiving the insulin, in comparison to DLP, had significantly higher HbA1c (8.2 vs. 7.4%, p = 0.049), significantly more rarely achieved its value < 7.0% (33.3 vs. 54.5%, p = 0.04), significantly more often kept the frequent self-control (98.0 vs. 65.5%, p < 0.001). The low percentage of patients from the both groups declared the acquaintance with carbohydrate exchangers and the assessment of calorie meals (17.2-32.0% of patients).
Conclusion. Patients with type 2 diabetes do not achieve the full metabolic compensation. The insufficient knowledge and the lack of diabetes diet might have the important influence on this situation. According to the pharmacology, the efficient treatment with insulin and hypolipemic medications (statins) requires the significant improvement.
WSTĘP
Współczesne leczenie cukrzycy opiera się na terapii wieloczynnikowej mającej na celu zapobieganie wystąpieniu i progresji powikłań. W badaniach interwencyjnych udokumentowano, że wieloczynnikowe, intensywne leczenie cukrzycy zmniejsza częstość powikłań o charakterze mikroangiopatii i poprawia długoterminowe rokowanie chorych (1-3). Terapia cukrzycy powinna być stopniowo modyfikowana przez całe życie chorego. W Polsce co roku uaktualniane są zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD), które określają między innymi kryteria wyrównania metabolicznego różnych grup chorych na cukrzycę. Zawierają one wartości nie tylko parametrów wyrównania glikemii, ale także podstawowych parametrów gospodarki lipidowej, jak i ciśnienia tętniczego, których osiągnięcie polecane jest jako najkorzystniejsze (4). Celem pracy była ocena realizacji zaleceń PTD z 2011 r. w zakresie osiągania wartości docelowych wyrównania metabolicznego w dwóch grupach pacjentów – leczonych insuliną i lekami doustnymi.
Materiał i metody
Do badania zakwalifikowano 107 chorych z cukrzycą typu 2 (49 leczonych insuliną i 58 leczonych doustnymi lekami hipoglikemizującymi) będących pod opieką Poradni Podstawowej Opieki Zdrowotnej POLO w Słupsku, Specjalistycznej Poradni Diabetologicznej w Toruniu lub leczonych w Oddziale Kardiologiczno-Internistycznym Specjalistycznego Szpitala Miejskiego w Toruniu.
Podczas rutynowych wizyt lekarskich przeprowadzono typowe badanie podmiotowe i przedmiotowe, a u chorych, którzy w ciągu ostatnich 3 miesięcy nie mieli oznaczonej hemoglobiny glikowanej (HbA1c) i lipidogramu, jednorazowo pobrano krew z żyły obwodowej w ilości 10 ml celem ich wykonania. Po podpisaniu świadomej zgody chorzy wypełniali ankietę dotyczącą znajomości i realizacji diety cukrzycowej, zalecanego i wykonywanego realnie wysiłku fizycznego oraz przestrzegania leczenia farmakologicznego. Analizie poddano następujące parametry: wskaźnik masy ciała (BMI), ciśnienie tętnicze, profil lipidowy i HbA1c oraz dane z ankiety. Na przeprowadzenie badania uzyskano zgodę Terenowej Komisji Bioetycznej.
Pomiar ciśnienia tętniczego krwi wykonywano zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego na tętnicy ramieniowej w pozycji siedzącej, po 5-minutowym spoczynku. HbA1c oznaczano metodą kolorymetryczną na zestawach „Multi-test HbA1c system”, Roche, Turcja. Cholesterol całkowity oznaczano metodą enzymatyczno-kolorymetryczną na zestawach CHOD-PAP, Roche, Turcja; HDL oznaczano metodą enzymatyczno-kolorymetryczną na zestawach CHOD-PAP, Roche, Turcja; TG oznaczano metodą enzymatyczno-kolorymetryczną na zestawach GPO--PAP, Roche, Turcja; LDL obliczano, stosując regułę Friedewalda.
W analizie statystycznej parametry mierzone w skali nominalnej scharakteryzowano za pomocą liczności i odsetka, natomiast w skali ilorazowej za pomocą średniej wartości i odchylenia standardowego. Do porównania dwóch grup zależnych użyto testu Manna-Whitneya, w którym poziom istotności p < 0,05 wskazuje na istnienie istotnych statystycznie różnic.
Wyniki
Chorzy leczeni doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi w porównaniu do pacjentów leczonych insuliną nie różnili się istotnie wiekiem, BMI i wykształceniem. W obu grupach podobny odsetek stanowiły kobiety (ok. 44%) i większość mieszkała w mieście (ok. 90%). Pacjenci leczeni insuliną chorowali na cukrzycę istotnie dłużej (tab. 1) i znamiennie częściej prowadzili samokontrolę, wykonując oznaczenia glikemii zarówno na czczo, jak i po jedzeniu, natomiast ponad 30% pacjentów leczonych lekami doustnymi wykonywało pomiary glikemii tylko na czczo (tab. 2).
Tabela 1. Podstawowe dane o badanych grupach chorych.
Oceniany parametr
(jednostka) | Leczeni lekami doustnymi
n = 58 (54,2%) | Leczeni insuliną
n = 49 (45,8%) | p |
| Wiek (lata)* | 64,5 ± 10,8 | 61,0 ± 8,8 | 0,127 |
| BMI (kg/m2)* | 29,8 ± 7,2 | 31,3 ± 5,2 | 0,482 |
| Średni czas trwania choroby (lata)* | 6,2 ± 9,0 | 10,1 ± 7,6 | < 0,001 |
| Płeć – kobiety, n (%) | 25 (43,9) | 22 (44,9) | 0,915 |
| Miejsce zamieszkania – miasto, n (%) | 53 (93,0) | 42 (87,5) | 0,343 |
Wykształcenie, n (%)
podstawowe
zawodowe
średnie
wyższe | 15 (26,3)
15 (26,3)
19 (33,3)
9 (14,1) | 11 (22,4)
13 (26,5)
21 (42,9)
4 (8,2) | 0,646
0,980
0,316
0,344 |
*Dane przedstawiono jako średnią arytmetyczną ± odchylenie standardowe; BMI (ang. body mass index) – wskaźnik masy ciała.
Tabela 2. Realizacja zaleceń w samoocenie pacjentów – n (%).
| Oceniany parametr | Leczeni lekami doustnym
(n = 58) | Leczeni insuliną
(n = 49) | p |
| Deklaracja przestrzegania diety | 44 (75,9) | 42 (87,5) | 0,130 |
| Znajomość zaleconych WW | 10 (17,2) | 12 (25,0) | 0,329 |
Częstość obliczeń kaloryczności
zawsze
często
czasami
rzadko
nigdy | 2 (3,4)
6 (10,3)
12 (20,7)
8 (13,8)
30 (51,7) | 0 (0,0)
5 (10,2)
11 (22,4)
17 (34,7)
16 (32,7) | 0,192
0,981
0,826
0,012
0,050 |
| Przestrzeganie aktywności fizycznej | 39 (67,2) | 37 (75,5) | 0,350 |
Częstość wysiłku fizycznego w tygodniu
> 4 razy
2 razy
1 raz
nigdy | 40 (69,0)
13 (22,4)
2 (3,4)
3 (5,2) | 31 (63,3)
9 (18,4)
4 (8,2)
5 (10,2) | 0,535
0,607
0,293
0,05 |
| Samokontrola glikemii | 54 (93,1) | 48 (98,0) | 0,238 |
Częstość kontroli glikemii w tygodniu:
kilka razy na czczo i 2 godz. po posiłkach
kilka razy tylko na czczo
jeden raz na czczo lub po posiłku
nigdy | 38 (65,5)
10 (17,2)
9 (15,5)
1 (1,7) | 48 (98,0)
0 (0,0)
1 (2,0)
0 (0,0) | < 0,001
0,003
0,019
0,358 |
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Shichiri MD, Kishikawa H, Ohkubo Y et al.: Long-term results of the Kumamoto Study on optimal diabetes control in type 2 diabetic patients. Diabetes Care 2000; 23 (suppl 2): B21-B29. 2. United Kingdom Prospective Diabetes Study Group. Intensive blood-glucose control with sulfonylureas or insulin compared with conventional treatment and risk of complication in patients with type 2 diabetes. Lancet 1998; 352: 837-848. 3. Stratton IM, Adler AI, Neil HA et al.: Association of glycemia with macrovascular and miconascular complications of type 2 diabetes (UKPDS 35): prospective observational study. Brit Med J 2000; 321: 404-412. 4. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2011. Diabet Prakt 2011; 12: suppl A. 5. Fabian W, Majkowska L, Molęda P, Stefański A: Wyrównanie cukrzycy typu 2 u chorych leczonych przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. Pol Arch Med Wewn 2006; CXVI, 2: 760-765. 6. Szymborska-Kajanek A, Koblik T, Bandurska-Stankiewicz E et al.: Wyrównanie metaboliczne chorych na cukrzycę typu 2 leczonych w poradniach lekarzy rodzinnych, kierowanych do specjalisty – wstępne wyniki programu „Poprawa Kontroli Glikemii”. Diabet Prakt 2009; 10: 228-233. 7. Zdrojewski T, Bandosz P, Szpakowski D et al.: Rozpowszechnienie głównych czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego w Polsce. Wyniki badania NATPOL PLUS. Kardiol Pol 2004; 61: 5-26. 8. Pi-Sunyer FX: Exercise and diabetes mellitus. Progress Diabetes 1995; 4: 1-10. 9. Ponikowska I, Chojnowski J, Szczawińska I, Włodarczyk K: Wyniki działań prewencyjnych w cukrzycy typu 2 w modelu terapii uzdrowiskowej. Diabetol Pol 2002; 9: 33-39. 10. Pietrasik A, Starczewska M, Nita K et al.: Standard podstawowej opieki kardiologicznej w zakresie prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego w warunkach ambulatoryjnych – doniesienie wstępne programu POLKARD-SPOK. Choroby Serca i Naczyń 2004; 1: 1-9. 11. Turner RC, Mann J, Peto R: UK prospective study of therapies of maturity – onset diabetes. JAMA 1999; 281: 2005-2017.
