Ochraniacze jamy ustnej powinny stanowić zasadniczy element ochrony jamy ustnej we wszystkich dyscyplinach sportowych, w których istnieje ryzyko wystąpienia urazu w obrębie twarzoczaszki. Retrospektywne badania prowadzone wśród sportowców różnych dyscyplin ujawniają, że 61% ankietowanych doznało przynajmniej jednego urazu w obrębie głowy w czasie treningów lub zawodów (1-5). Zadaniem ochraniacza jest zredukowanie częstości urazów jamy ustnej, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony zębów i struktur otaczających (6). Ochraniacze zapobiegają pęknięciom i przemieszczeniom zębów, poprzez oddzielenie zębów, szczęki i żuchwy, oraz umożliwiają absorbowanie i redystrybucję sił uderzenia. Pozwalają również na ochronę kości przed złamaniami, zmniejszają prawdopodobieństwo uszkodzenia tkanek miękkich, uważa się także, że zmniejszają prawdopodobieństwo wystąpienia wstrząsu mózgu (7). Badania wskazują, że ryzyko doznania urazu struktur w obrębie jamy ustnej w momencie, gdy nie jest stosowany ochraniacz, jest od 1,6 do 1,9 razy większe, niż przy jego zastosowaniu (4). Zawodnicy sportów walki stanowią niewątpliwie grupę w szczególny sposób wymagającą tego typu ochrony. Należy podkreślić, że grupa sportów walki nie jest jednorodna pod względem możliwości doznania urazu, a bokserzy wybierani najczęściej do badań, nie mogą stanowić reprezentacji wszystkich dyscyplin tego typu.

Celem przeprowadzonej analizy było określenie częstości stosowania ochraniaczy jamy ustnej w różnych stylach walki sportowej, stwierdzenie w jakim stopniu zawodnicy mają świadomość ryzyka urazów oraz jakiego rodzaju ochraniacze są przez nich najczęściej stosowane.

Badania ankietowe przeprowadzono wśród 400 zawodników (317 mężczyzn i 83 kobiet) trenujących różne sporty walki. Największą grupę stanowili reprezentanci Karate Kyokushin – 188 osób (142 mężczyzn, 46 kobiet). W badaniu udział wzięło 88 zawodników Karate Shotokan (65 mężczyzn, 23 kobiety), 56 zawodników MuayThai, czyli tajskiego boksu (53 mężczyzn, 3 kobiety), 39 zawodników Judo (34 mężczyzn, 5 kobiet), 12 bokserów (w tym jedna kobieta), 11 zawodników Taekwondo (7 mężczyzn, 4 kobiety) oraz 6 zawodników trenujących Kick Boxing (w tym jedna kobieta). Ankiety zbierane były na zawodach: Warsaw Judo Open 2010 – Międzynarodowy Turniej Judo, Warszawa 2010, Mistrzostwa Polski Karate Shotokan Bielsko-Biała 2010, Mistrzostwa Polski Juniorów Karate Kyokushin Kraków 2010 oraz w Kieleckim Klubie Karate Kyokushin, warszawskim Klubie Karate Kyokushin, Klubie Palestra Warszawa (MuayThai, Boks, Kick Boxing), a także w Warszawskim Klubie Taekwondo. W Boksie, MuayThai, Kick Boxingu dozwolone są regulaminowo uderzenia pięścią w twarz, w Karate Shotokan badania przeprowadzone były na zawodach, gdzie dopuszczone były uderzenia w twarz o kontrolowanej sile, w Judo, Karate Kyokushin i Taekwondo uderzenia pięścią w twarz są niedozwolone. W Kick Boxingu, MuayThai, Boksie, Karate Kyokushin, Karate Shotokan i Taekwondo dozwolone jest wykonanie niektórych rodzajów kopnięć w głowę. Zastosowanie ochraniaczy wewnątrzustnych obowiązkowe jest w Boksie, Kick Boxingu i MuayThai, a także na zawodach Karate Shotokan, na których zebrane zostały ankiety do badania. W Karate Kyokushin, Taekwondo, Judo stosowanie ochraniaczy nie było obowiązkowe.