© Borgis - Nowa Stomatologia 4/2012, s. 161-164
*Bartłomiej Górski, Renata Górska
Tomografia komputerowa wiązką stożkową jako użyteczne narzędzie w periodontologii
Cone beam computed tomgraphy as an useful tool in periodontology
Zakład Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia Instytutu Stomatologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Renata Górska
Summary
Introduction: Dentistry has mainly used the same techniques of 2D imaging since the first intraoral radiograph obtained in 1896. From that moment on, several imaging techniques were introduced to dental practice, those include panoramic imaging, computed tomography ,and digital imaging. By the end of the twentieth century it has become obvious that Cone Beam Computed Tomography (CBCT) imaging may be the next advancement.
Overview of the literature: The aim of the study was to discuss the role of CBCT in the periodontal diagnosis, treatment planning and assessment of implemented therapy.
Conclusions: For periodontal disease, CBCT seems to be promising in the diagnosis of loss of the crestal bone, dehiscences, fenestrations defects and in the diagnosis of furcation-involved molars. It may indeed replace intraoral imaging for the assessment of periodontal architecture.
WSTĘP
Podstawowymi parametrami stosowanymi w diagnostyce chorób przyzębia są: głębokość kieszonek (PD – ang. pocket’s depth), utrata przyczepu łącznotkankowego (CAL – ang. clinical attachment loss) i stopień objęcia furkacji w zębach wielokorzeniowych. Parametry te są oceniane podczas badania klinicznego, przy użyciu sondy periodontologicznej. Na uzyskane wyniki wpływa wiele czynników: zaawansowanie procesu zapalnego, struktura tkanek miękkich, kształt użytej sondy, kierunek i kąt jej wprowadzenia, stosowana siła, lokalizacja zmian, obecność uzupełnień bezpośrednich i protetycznych (1, 2). Z tego względu należy pamiętać, że uzyskane wyniki są wynikami subiektywnymi i mogą w pewnym zakresie odbiegać od stanu rzeczywistego. Pomiar stopnia zajęcia furkacji może sprawiać duże trudności (3).
Badanie kliniczne musi być uzupełnione badaniami radiologicznymi, najczęściej są to: zdjęcie pantomograficzne i zdjęcia wewnątrzustne (4). Zdjęcia pantomograficzne są zdjęciami warstwowymi, w których ostry jest obraz jedynie struktur znajdujących się w badanej warstwie, z jednoczesnym rzutowaniem się na obraz nieostrych cieni struktur pozostających poza warstwą i cieni rzekomych. Opisane zjawiska mogą przyczyniać się zarówno do trudności, jak i błędów diagnostycznych. Zdjęcia wewnątrzustne pozwalają na identyfikację tkanek przyzębia (blaszka zbita zębodołu, przegrody międzyzębowe) i diagnostykę wczesnych procesów patologicznych. Są to zdjęcia sumacyjne, występuje tu niekorzystne zjawisko nakładania się na siebie struktur, co uniemożliwia ocenę blaszek kostnych: przedsionkowej i językowej (5). Nawet, jeśli zmiany w jednej z blaszek są widoczne na zdjęciu, nie ma możliwości oceny, która z nich jest zajęta (6). Ocena zmian w furkacjach zębów wielokorzeniowych także jest niemiarodajna. Eickholz udowodnił, że ubytki kostne ocenione na podstawie zdjęć wewnątrzustnych odbiegają o około 1,5 mm od stanu rzeczywistego ocenianego w czasie zabiegu chirurgicznego po odwarstwieniu płata (7). W związku z powyższym, zdjęcia sumacyjne mają ograniczoną wartość w diagnostyce chorób przyzębia (8).
Wady tradycyjnych zdjęć rentgenowskich próbowano zrekompensować badaniem tomograficznym, które umożliwiło uzyskiwanie obrazów w przekrojach osiowych (poprzecznych) o grubości zależnej od celu badania. Tomografię komputerową (CT – ang. computed tomography) stosowano przede wszystkim do diagnostyki chorób części twarzowej czaszki, w ocenie wad szkieletowych i w planowaniu leczenia implantologicznego (9, 10). Badanie to okazało się jednak niepraktyczne ze względu na wysoki koszt i wielkość aparatów uniemożliwiającą zastosowanie w praktykach stomatologicznych, oraz dużą dawkę promieniowania jonizującego.
Już pod koniec XX wieku i na początku wieku XXI, stało się pewne, że CBCT (tomografia komputerowa wiązką stożkową) może rzeczywiście stać się kolejnym krokiem milowym w obrazowaniu struktur twarzoczaszki, zapewniając obraz trójwymiarowy. Technika ta daje lepszy wynik niż wszystkie metody sumacyjne, a także klasyczna tomografia. W tej technice diagnostycznej warstwowe obrazy uzyskuje się przy użyciu wiązki promieniowania rentgenowskiego o kształcie stożka, wysyłanej przez lampę rentgenowską obracającą się wokół głowy pacjenta. Uzyskane dane pozwalają na wyliczenie obrazów przekrojowych. Otrzymuje się zrekonstruowane obrazy przekrojowe o dużej rozdzielczości w płaszczyznach czołowych, strzałkowych i poprzecznych. Wiele aparatów oferuje opcję obrazowania trójwymiarowego. CBCT jest zdecydowanie tańsza od CT i związana z mniejszą dawką promieniowania rentgenowskiego, porównywalną do uzyskiwanej podczas wykonywania zdjęcia pantomograficznego (11). Dodatkowo, aparatura CBCT nie zajmuje tak dużo przestrzeni jak CT, dzięki czemu można ją zaadaptować do większości gabinetów stomatologicznych.
Dawka pochłonięta w CBCT wynosi: 56,2μSv- -61,1μSv (w zależności od aparatury), jest to wprawdzie więcej niż przy zdjęciu pantomograficznym (22μSv), ale mniej niż w przypadku wykonania pełnego statusu zębowego (150μSv), a znacznie mniej niż przy wielorzędowej tomografii komputerowej (429,7μSv) (12-15). Reasumując, pojedyncze wykonanie CBCT pomimo większej ekspozycji na promieniowanie jonizujące niż w przypadku wykonania zdjęcia pantomograficznego, pozwala uzyskać o wiele więcej informacji i odtwarza obraz wielopłaszczyznowy podlegający obróbce.
PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Hunter F: Periodontal probes and probing. Int Dent J 1994; 44: 577-583. 2. Reddy MS, Palcanis KG, Geurs NC: A comparison of manual and controlled-force attachment-level measurements. J Clin Periodontol 1997; 24: 920-926. 3. Kim TS, Knittel M, Staehle HJ: The reproducibility and validity of furcation measurements using a pressure-calibrated probe. J Clin Periodontol 1996; 23: 826-831. 4. Tyndall DA, Rathore S: Cone-beam CT diagnostic applications: caries, periodontal bone assessment, and endodontic applictions. Dent Clin N Am 2008; 52: 825-841. 5. Ramadan AB, Mitchell DF: A radiographic study of experimental bone destruction. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1962; 15: 934-943. 6. Rees T, Biggs NL, Collins CK: Radiographic interpretation of periodontal osseous defects. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Enodod 1971; 1: 141-153. 7. Eickholz P, Hausmann E: Accuracy of radiographic assessment of interproximal bone loss in itrabony defects using linear measurements. Eur J Oral Sci 2000; 108: 70-73. 8. Hirschmann PN: Radiographic interpretation of chronic periodontitis. Int Dent J 1987; 37: 3-9. 9. Fuhrmann RA, Bucker A, Diedrich PR: Assessment of alveolar bone loss with high resolution computed tomography. J Periodontol Res 1995; 30: 258-263. 10. Casap N, Tarazi E, Wexler A et al.: Intraoperative computerized navigation for flapless implant surgery and immediate loading in the edentulous mandible. Int J Oral Maxillofac Implants 2005; 20: 92-98. 11. Ludlow JB, Davies-Ludlow LE, Brooks SL: Dosimetry of 3 CBCT devices for oral and maxillofacial radiology: CB Mercuray, NewTom 3 G and I-Cat. Dentomaxillofac Radiol 2006; 35: 219-226. 12. Garcia Silva MA, Wolf U, Heinicke F et al.: Cone-beam computed tomography for routine orthodontic treatment planning: A radiation dose evaluation. Am J Orthod Dentofacial Orthop 2008; 133: 640.e1-640.e5. 13. Scaf G, Lurie AG, Mosier KM et al.: Dosimetry and cost of imaging osseointegrated implants with film-based and computed tomography. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 1997; 83: 41-48. 14. Ludlow JB, Davies-Ludlow LE, Brooks SL: Dosimetry of two extraoral direct digital omaging devices: New-Tom cone beam CT and Orthophos Plus DS panoramic unit. Dentomaxillofac Radiol 2003; 32: 229-234. 15. Avendanio B, Frederiksen NL, Benson B, Sokolowski TW: Effective dose and risk assessment from detailed narrow beam radiography. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 1996; 82: 713-719. 16. Vandenberghe B, Jacobs R, Yang J: Diagnostic validity (or acuity) of 2D CCD versus 3D CBCT-images for assessing periodontal breakdown. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2007; 104: 395-401. 17. Naito T, Hosokawa R, Yokota M: Three-dimensional alveolar bone morphology analysis using computed tomography. J Periodontol 1998; 69: 584-589. 18. Misch KA, Yi ES, Sarment DP: Accuracy of cone beam computed tomography for periodontal defects measurements. J Periodontol 2006; 77: 1261-1266. 19. Mengel R, Candir M, Shiratori K, Flors-se-Jacoby L: Digital volume tomography in the diagnosis of periodontal defects: an in vitro study on native pig and human mandibles. J Periodontol 2005; 76: 665-673. 20. Noujeim M, Nummikoski P, Langlais R: Evaluation of high-resolution cone-beam computed tomography in the detection of simulated interradicular bone lesions. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiolo Endod 2007; 103: 114-119. 21. Pistorius A, Patrosio B, Willershausen B et al.: Periodontal probing in comparison to diagnosis by CT-Scan. Int Dent J 2001; 51: 339-347. 22. Mostafa YA, El Sharaby FA, El Beialy AR: Do alveolar bone defects merit orthodontists’ respect? World J Orthod 2009; 10: 16-20. 23. Furmann R: Three-dimensional interpretation of alveolar bone dehiscences. An Anatomical-radiologcal study. Part I. J Orofac Orthop 1996; 57: 62-74. 24. Ito K, Yoshinuma N, Goke E et al.: Clinical application of a new compact computed tomography system for evaluating the outcome of regenerative therapy: a case report. J Periodontol 2001; 72: 696-702. 25. Guerrero ME, Jacobs R, Loubele M: State-of-the-art on cone beam CT imaging for preoperative planning of implant placement. Clinical Oral Investig 2006; 10: 1-7. 26. Sato S, Arai Y, Shinoda K: Clinical application of a new cone-beam computerized tomography system to assess multiple two-dimensional images for the preoperative treatment planning of maxillary implants: case reports. Quintes Int 2004; 35: 525-528. 27. Tyndall DA, Brooks SL: Selection criteria for dental implant site imaging: a position paper of the American Academy of Oral and Maxillofacial Radiology. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2000; 89: 630-637. 28. Mora MA, Mol A, Tyndall DA, Rivera M: In vitro assessment of local computed tomography for the detction of longitudinal tooth fractures. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2007; 103: 825-829. 29. Simon J, Reyes E, Malfaz JM: Difefrential diagnosis of large periapical lesions using cone-beam computed tomography measurements and biopsy. J Endod 2006; 32: 833-837. 30. Rigolone M, Pasaqualini D, Bianchi L: Vestibular surgical access to the palatine root of the superior first molar: ‘low-dose cone-beam’ CT analysis of the pathway and its anatomic variations. J Endod 2003; 29: 773-775. 31. Sukovic P: Cone beam computed tomography in craniofacial imaging. Orthod Craniofac Res 2003; 6: 31-36. 32. Lascala CA, Panella J, Marques MM: Analysis of the accuracy of linear measurements obtained by cone beam computed tomography (CBCT-NewTom). Dentomaxillo Radiol 2004; 33: 291-294. 33. Mol A: Imaging methods in periodontology. Periodontol 2000 2004; 34: 34-38.
