© Borgis - Nowa Medycyna 4/2012, s. 67-75
Sylwia Michałowska, *Maciej Zalewski, Jerzy Heimrath, Jerzy Zalewski
Analiza sposobów ukończenia ciąży na podstawie preferencji ciężarnych oraz danych statystycznych z lat 2006-2010
The analisis of pregnancy termination based on pregnant women preferences and statistical data years 2006-2010
Zakład Ginekologii, Akademia Medyczna we Wrocławiu
Kierownik Zakładu: dr hab. n. med. Jerzy Heimrath
Summary
Introduction. The cesarean section is one of the most often surgical intervention used in modern obstetrics and that is the reason why it should be performed only in cases when specific indications are present. These indications have to justify the realization of surgical intervention which a cesarean section is. The indications exist also to prevent the abuse of this kind of interventions that can bring not only benefits but also many side effects. During the last years we can observe an expansion of the list of obstetrical and non-obstetrical indications to cesarean section performance.
Aim. Checking out which method is more often used: the natural delivery or cesarean section, by both asking women and on the basis of statistical data.
Material and methods. In this article there were two methods used: a survey and document analysis. The survey was made on two groups of patients. These were pregnant women which have not delivered yet and the women after the parturition. Both groups had 50 responding women, so the whole analysis involved 100 women.
Results. After results analysis obtained from the statistical data from two hospitals and also on the basis of surveys results given to 100 women, it was confirmed that the dominating way of the pregnancy resolution now is a cesarean section. The number of this surgical intervention is growing during the last five years.
Conclusions. Cesarean sections in the whole word as well as in Poland show constant growing tendency. The increasing number of cesarean sections in hospitals of Wrocław depends on: medicine progress, development of anesthetic techniques, neonatology development, change of the average age of pregnant women, higher consciousness and claims of pregnant women.
WSTĘP
Najnowsze badania statystyczne GUS dowodzą, że współczesne matki „Polki” są nieco starsze niż ich koleżanki wchodzące w okres macierzyństwa w latach 90-tych. Niektóre młode kobiety są mało zainteresowane opieką nad dziećmi i budowaniem więzi rodzinnych. Samorealizują się one zazwyczaj w pracy zawodowej bądź naukowej. Odnoszą, dające im szczęście, liczne sukcesy. W latach 90-tych spojrzenie na życie i priorytety były nieco inne, dlatego też średni wiek matek rodzących dzieci wynosił wtedy 23 lata. Zmieniła się także struktura poziomu wykształcenia matek – w stosunku do początku lat 90-tych ponad pięciokrotnie wzrósł odsetek matek z wykształceniem wyższym (z 6 do ok. 32%), w tym samym czasie wyraźnie zmniejszyła się także liczba matek z wykształceniem podstawowym i nieposiadających wykształcenia (z 18 do ok. 7%). Zostając matką, wiąże się emocjonalnie ze swoim potomstwem i dopiero tworząc pełną rodzinę, czuje się zrealizowana jako kobieta, a urodzenie dziecka staje się jednym z najpiękniejszych i przynoszących największe zadowolenie momentów życia (2-4).
Poród w ujęciu społecznym
Poród od zawsze traktowany był jako coś tajemniczego, wymagającego ogromnego wysiłku.
Poród jest fizjologicznym procesem stymulującym procesy adaptacji noworodka do nowych warunków poza ciałem matki.
Porodowi towarzyszy szereg wspaniałych i pozytywnych emocji, ale jest grupa matek, która traktuje poród jako koszmar, do którego nie chcą wracać myślami, a tym bardziej przeżywać go po raz kolejny.
Intensywny rozwój technologii sprawił, że poród stał się bardziej technicznym niż emocjonalnym wydarzeniem. Intymność oraz emocjonalne przeżycia straciły swą niezwykłą moc przez bezosobowe traktowanie rodzących i coraz liczniejsze procedury.
Cięcie cesarskie a poród drogami natury
Poród przez cięcie cesarskie wiąże się dla matki z dłuższym pobytem w szpitalu, przy czym wymaga ona wówczas fachowej opieki położniczej ze strony personelu medycznego.
W ostatnich kilkunastu latach rozwój technik operacyjnych, postęp anestezjologii i antybiotykoterapia sprawiły, że cięcie cesarskie stało się operacją relatywnie bezpieczną. Toczy się jednak dyskusja, czy wykonanie tej operacji bez wyraźnych wskazań medycznych, podyktowane tylko życzeniem kobiety ciężarnej/rodzącej, jest uzasadnione i powinno być respektowane.
W ostatnich latach gwałtownie rośnie liczba cięć cesarskich i obecnie w Polsce przekracza 30% wszystkich porodów. Trudno nie zauważyć wzrastającej popularności, czy też zapotrzebowania społecznego na cięcia cesarskie. Jeszcze 10 lat temu ich odsetek wahał się w Polsce między 8 a 15% (4).
Zagadnienie cięcia cesarskiego w położnictwie współczesnym jest wciąż jednym z kluczowych problemów. Codzienna praktyka wymaga ustalenia sposobu postępowania. Jest to konieczne ze względu na fakt, że nie ma innego zabiegu chirurgicznego, w którym tak łatwo i tak dowolnie można by ustalać wskazania.
Czynniki wpływające na decyzję o wykonywaniu ciecia cesarskiego są więc bardzo złożone i obejmują, poza medycznymi, uwarunkowania ekonomiczne, cechy osobnicze rodzących, a także społeczne i kulturowe postawy kobiet. Nie wiadomo, jaki odsetek cięć cesarskich jest rzeczywiście konieczny. Nie potrafimy w chwili obecnej ani zatrzymać trendu wzrostowego odsetka zabiegów, ani rozwinąć działań dla trendu przeciwnego. Niemożność ta wynika najprawdopodobniej z tego, iż końcowy wynik takiego postępowania to nie tylko pojawienie się na świecie zdrowego noworodka, ale również zadowolenie matki. Niewiele wiadomo o odległych konsekwencji sytuacji, w której ok. 1/4 ludności świata płci żeńskiej posiada przynajmniej jedną bliznę po dużej laparotomii. Jak będzie to rzutować na stan zdrowia i komfort życia kobiet po cieciu cesarskim w warunkach zdrowia lub choroby (np. konieczności ponownego otwarcia brzucha i rozszerzonej procedury chirurgicznej). Obecnie szeroko dyskutuje się wykonywanie tego typu zabiegów na życzenie ciężarnych, traktowanie ich niemal jak procedur komercyjnych. Podobne zwyczaje panują w chirurgii plastycznej, gdzie korekta chirurgiczna bez wskazań medycznych jest na porządku dziennym, jednak do tej pory podobne działania w położnictwie nie wydawały się prawdopodobne. Ewolucja wskazań do cięcia cesarskiego odbywa się obecnie pod dużą presją samych ciężarnych i ich rodzin (4).
Silnie wyrażona wola przyszłej matki, obawy położników przed ewentualnymi roszczeniami w wypadku powikłań porodu drogami natury oraz minimalne ryzyko dla pacjentki i dziecka w sytuacji planowo przeprowadzonego rozwiązania operacyjnego to czynniki wpływające na obserwowaną tendencję. Przemiany świadomościowe i socjalnoekonomiczne społeczeństwa polskiego oraz zmiany w strukturze opieki zdrowotnej również nie pozostają bez wpływu na to zjawisko (5).
Cięcie cesarskie – kontrowersje wczoraj i dziś
Żaden zabieg w dziejach ludzkości nie wzbudzał tak wiele kontrowersji i nie wywoływał tak gorących dyskusji jak zabieg cięcia cesarskiego. Najstarszy zabieg w dziejach medycyny, wykonywany od czasów starożytnych początkowo jako zabieg ratujący życie płodu, do czasów obecnych przeszedł wiele zmian, które dotyczyły zarówno wskazań do zabiegu, jak i technik jego wykonania. Najbardziej kontrowersyjnymi względnymi wskazaniami do zabiegu są: „strach przed porodem siłami natury” oraz tzw. „cięcie na żądanie”. Poród drogami natury coraz częściej postrzegany jest przez pacjentki jako źródło zagrożenia dla przyszłego rozwoju dziecka. U źródeł wzrastającej, ogromnej popularności cięć cesarskich leży z pewnością powszechna i od dawna utrwalona opinia, że poród taki jest najbardziej komfortowym, a zarazem najbezpieczniejszym sposobem rodzenia dzieci.
Ponieważ cięcie cesarskie stało się ostatnio modną metodą porodu, kobiety widzą w nim tylko zalety, natomiast nie zdają sobie sprawy z licznych jego wad. Przede wszystkim, w odróżnieniu od porodu naturalnego, po cięciu cesarskim kobieta ma znacznie mniej siły i na początku ma problem z zajmowaniem się swoim dzieckiem, na które tak długo czekała. Po cięciu przez co najmniej kilka dni odczuwa się ból w okolicy rany pooperacyjnej, który uniemożliwia pełne cieszenie się z macierzyństwa. Ponieważ kobieta nie jest w pełni sił, nowo narodzone dziecko przebywa najczęściej przez kilka pierwszych dni na oddziale noworodkowym i jest tylko kilka razy w ciągu dnia przynoszone do mamy. Należy też pamiętać o możliwości powikłań, jak przy każdym zabiegu operacyjnym.
Postęp w medycynie a ewolucja wskazań do zabiegu cięcia cesarskiego
W piśmiennictwie historycznym wskazania do cięcia cesarskiego podzielono na dwie kategorie – bezwzględne oraz względne.
Lata doświadczeń, ustaleń i modyfikacji doprowadziły do wypracowania stanowisk, które dzisiaj funkcjonują również w polskim położnictwie jako wskazania do ukończenia ciąży zabiegiem cięcia cesarskiego.
Przy wyborze metod ukończenia ciąży decydującym czynnikiem jest doświadczenie zespołu medycznego, szczegółowa analiza przebiegu ciąży oraz ocena sytuacji położniczej (zaawansowania porodu).
Dlatego możemy również spotkać się z podziałem wskazań do cięcia cesarskiego ze względu na stopień pilności operacji.
Wskazania planowe do cięcia cesarskiego
W tych przypadkach zabieg cesarskiego cięcia odbywa się w wyznaczonym terminie, ze względu na występowanie czynników uniemożliwiających zakończenie ciąży drogą pochwową. Ciężarna może oczekiwać na nie w domu, gdyż nie ma bezpośredniego zagrożenia życia matki ani płodu przed rozpoczęciem czynności skurczowej macicy.
Do tej grupy zalicza się ciężarne, u których stwierdzono:
– niewspółmierność matczynno-płodową, u których występują wady anatomiczne macicy, makrosomia płodu (> 4500 g) czy duży płód u pacjentek z cukrzycą (> 4250 g),
– nieprawidłowe położenie płodu,
– cienką bliznę macicy, tj. poniżej 2 mm,
– rozległy uraz dna miednicy mniejszej w trakcie poprzedniego porodu,
– wskazania pozapołożnicze (neurologiczne, okulistyczne, ortopedyczne, hematologiczne, kardiologiczne, psychiatryczne i inne).
Wskazania pilne do cięcia cesarskiego
Istnieją tu czynniki potencjalnie zagrażające życiu i zdrowiu matki i płodu, ale nie stanowią one bezpośredniego zagrożenia życia. Decyzję podejmuje doświadczony położnik, który uznaje, że pogorszenie może nastąpić w każdej chwili, a dalsze oczekiwanie może jedynie skomplikować sytuację położniczą i warunki do wykonania cięcia. Pacjentka operowana jest w momencie uzyskania wyników wszystkich niezbędnych badań.
Typowymi przykładami wskazań pilnych są:
– nieprawidłowe ułożenie główki,
– nieprawidłowe położenie płodu przy rozpoczętej czynności skurczowej,
– ciężki stan przed rzucawkowy,
– poród przedwczesny płodu, dla którego poród drogami rodnymi stanowi poważne ryzyko uszkodzenia.
Wskazania naglące do cięcia cesarskiego
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Pomorski M, Wiatrowski A, Fuchs T et al.: Analiza porównawcza wskazań do cięć cesarskich w ośrodku III stopnia referencyjności w latach 2002 oraz 2007. Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia 2008; 1: 19-22. 2. Clement S: Psychologiczne aspekty cięcia cesarskiego. Med Prakt Gin-Poł 2002; 5-6: 155-166. 3. Benson Harer W: Czy odsetek cięć cesarskich jest zbyt wysoki? Kontrowersje w położnictwie i ginekologii. Gin po Dypl 2003; 5: 79-81. 4. Billert H: Tokofobia – problem multidyscyplinarny. Ginekol Pol 2007; 78: 807-811. 5. Ziółkowski M: Ewolucja wskazań do cięcia cesarskiego w okresie ostatnich 10 lat. Kl Perin Gin 1996; Supl 12: 48-50. 6. Cekański A: Tokofobia – lek przed porodem naturalnym – prośba o cięcie cesarskie. Przegląd Gin-Poł 2009; 9: 31-33. 7. Clement S: Psychologiczne aspekty cięcia cesarskiego. Med Prakt Gin-Poł 2002; 5-6: 155-166. 8. Keogh E, Huges S, Ellery D et al.: Psychosocial influences on women’s experience of planned elective cesarean section. Psychosom Med 2006; 68: 167-174. 9. Krynicki W: Na początku był lęk – teoria psychiki zaburzeń psychicznych. Wydawnictwo Marszałek, Toruń 2007.
