Reinkluzja zęba (reinclusio dentis) to proces prowadzący do stopniowego odsuwania się zęba od płaszczyzny zgryzu i zatapiania w głąb wyrostka zębodołowego (1-3). Jeszcze w trakcie funkcyjnej fazy wzrostu lub po całkowitym wyrznięciu zęba zaczyna się proces zagłębiania zęba w dziąśle, które w przypadku braku prawidłowego rozpoznania i niepodjęcia leczenia może go pokryć całkowicie.

Istnieje wiele teorii mających na celu wyjaśnienie zjawiska zatapiania się zębów (1-4). Wśród nich można wymienić teorię inercji kostnej, która zakłada niezdolność tkanki kostnej wokół zęba reinkludowanego do aktywnej przebudowy, towarzyszącej prawidłowemu procesowi wyrzynania zębów stałych. Jako przyczyny reinkluzji wymienia się również uwarunkowania genetyczne, parafunkcje i dysfunkcje, przede wszystkim dotyczące połykania – przetrwałe połykanie typu niemowlęcego, a także przebyte urazy (3, 4).

W świetle obecnego stanu wiedzy wydaje się, że bezpośrednią przyczyną reinkluzji zębów jest uszkodzenie ozębnej prowadzące do zrostu zęba z kością – ankylozy (1, 4, 5). Powoduje to zahamowanie procesu naturalnej wymiany zęba mlecznego, podczas gdy kość i zęby sąsiadujące podlegają dalszemu wzrostowi. Należy pamiętać, że prawidłowy cykl rozwojowy każdego zęba mlecznego nierozerwalnie związany jest ze wzrostem sąsiednich zębów mlecznych, wyrzynaniem zębów stałych, jak również rozwojem wyrostka zębodołowego szczęki i części zębodołowej żuchwy. Reinkluzja zęba mlecznego powoduje zaburzenia prawidłowego procesu wymiany uzębienia i prowadzi do powstawania nieprawidłowości zgryzowych.

Zaburzenie rozwojowe, jakim jest reinkluzja zębów, nie jest zjawiskiem częstym. W populacji polskiej dotyczy 0,07-1% społeczeństwa. Nieprawidłowość ta w większości przypadków dotyczy uzębienia mlecznego. Przypadki reinkluzji zębów stałych spotykane są sporadycznie. W grupie zębów mlecznych najczęściej reinkluzja dotyczy zębów w żuchwie, z czego 50% stanowią pierwsze zęby trzonowe, a kolejne 26% to drugie zęby trzonowe (2). Poza najczęściej występującymi przypadkami reinkluzji pojedynczych zębów, obserwowane jest również występowanie zębów zagłębionych w parach systematycznych oraz antagonistycznych (3).

Reinkluzję zęba rozpoznajemy na podstawie obrazu klinicznego i zdjęć rtg. Do typowych objawów należy infraokluzja, która jako jedyna występuje we wszystkich przypadkach (1, 3). Obniżenie korony zęba o 1 mm lub więcej klasyfikowane jest jako ząb reinkludowany. Powierzchnie sąsiadujących zębów stałych również zostają obniżone jako skutek pociągania przez więzadła międzyzębowe łuku (6, 7). Te same siły prowadzą również do nachylenia się koron sąsiednich zębów w stronę zęba reinkludowanego. Im większy stopień reinkluzji, tym większe przechylenie całych zębów stałych. Badanie radiologiczne umożliwia różnicowanie zębów reinkludowanych z zębami częściowo zatrzymanymi. Na radiogramie widoczny jest obraz obliteracji szpary ozębnej związany z ankylozą. Blaszka zbita zębodołu przyjmuje nieregularne obrysy tzw. „poszarpanej przez mole”. Na zdjęciach zębowych oraz pantomograficznych widoczne są ponadto „chmurkowate” zagęszczenia tkanki kostnej w okolicy korzenia reinkludowanego zęba. Obecność ankylozy potwierdza badanie histopatologiczne (3). Zdjęcie przeglądowe pozwala nam ocenić stan wyrostka zębodołowego w miejscu zatopionego zęba, stopień resorpcji zęba mlecznego, czy jest obecny zawiązek zęba stałego, jak wygląda rozwój zębów sąsiednich. Jest szczególnie przydatne w sytuacji całkowitej reinkluzji, gdy ząb pokryty jest dziąsłem, a przyczyna stanu zapalnego czy zaburzeń w układzie zębowym jest niejasna. W obrazie mikroskopowym w komorze zęba reinkludowanego można odnaleźć ogniska zwapnienia, szkliwienia oraz włóknienia (8). Resorpcja korzeni ma charakter zarówno zewnętrzny, jak i wewnętrzny. W preparacie histologicznym widoczne są zmiany o cechach dysplazji polegające na zastąpieniu tkanki prawidłowej tkanką niezróżnicowaną o charakterze nietypowym i wadliwym. W przypadku resorpcji wewnętrznej można zaobserwować tworzenie się osteocementu, w procesie resorpcji zewnętrznej powstawanie tkanki kościopodobnej (9).

Podstawowy podział zębów reinkludowanych wg Pytlika obejmuje dwie postaci: A – częściową, i B – całkowitą reinkluzję zębów. W grupie reinkluzji częściowej wyszczególniamy dwie fazy: A1 oraz A2. Faza pierwsza – A1, oznacza zanurzenie korony zęba mniejsze niż do połowy wysokości koron zęba sąsiedniego. Druga faza – A2, to zagłębienie powyżej 1/2 wysokości korony zęba sąsiedniego. Reinkluzja całkowita określa stan, w którym błona śluzowa całkowicie pokrywa koronę reinkludowanego zęba, pozostawiając jedynie wąski kanał łączący ząb ze środowiskiem jamy ustnej (1, 2, 8).

Celem pracy jest przedstawienie postępowania z zębami mlecznymi w reinkluzji i skutków braku ich prawidłowego leczenia, na przykładzie dwóch przypadków klinicznych, oraz porównanie wyników z dostępną literaturą.

Porównaniu poddano dwa przypadki kliniczne reinkluzji zębów mlecznych w szczęce u 13- i 40-letniego pacjenta. Na podstawie badania klinicznego i zdjęć rtg oceniano stopień reinkluzji zębów oraz towarzyszące reinkluzji powikłania i zaplanowano leczenie. W oparciu o wyniki badania i dostępną literaturę określono algorytm postępowania z zębami mlecznymi w reinkluzji.

Porównano przebieg leczenia u dwojga pacjentów z reinkluzją jednoimiennych zębów mlecznych w szczęce (zęby 55).