© Borgis - Nowa Stomatologia 2/2013, s. 88-92
Agata Pytlakowska1, Arkadiusz Sękiewicz1, *Monika Borakowska-Siennicka2
Badanie zaburzeń smaku u pacjentów leczonych z powodu schorzeń kardiologicznych
A study of taste disorders in patients with cardiac diseases
1Studenckie Koło Naukowe, Zakład Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia, Instytut Stomatologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Opiekun Studenckiego Koła Naukowego: dr n. med. Monika Borakowska-Siennicka
2Zakład Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia, Instytut Stomatologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Renata Górska
Summary
Introduction: Many drugs and disorders affect patients’ perception of taste, to which doctors often do not pay sufficient attention. Disorders of this sort not only affect the enjoyment derived from eating, but also patients’ general mental state and their motivation for treatment implementation.
Aim: Evaluation of the influence of cardiovascular diseases and the applied drug therapy on the quantitative and qualitative abnormalities of taste perception.
Material and methods: The study included a medical interview and a questionnaire on taste. Taste sensitivity was examined by applying, on the tip of the tongue, on the side surfaces and at the base, well-defined, freshly prepared, four solutions of increasing concentration: glucose 5, 10, 15%, sodium chloride 2.5, 7.5, 15%, citric acid 1, 5, 10%, metronidazole 0.1, 0.25, 0.5% and, after closing the oral cavity, taste sensations were evaluated in the whole oral cavity.
Results: In the questionnaire, a small percentage of patients stated that they had suffered from taste disorder since the beginning of the therapy. Gustometry examination showed that, most frequently, an increased taste excitability threshold applies to the sweet taste, as much as in half of the patients. The above-mentioned disorder concerns other flavours as well, but to a lesser extent. In some patients, we observed particular taste sensation in other areas of tongue, than it is accepted in the literature. Approximately half of the respondents had qualitative taste sensation disorders.
Conclusions: Cardiovascular diseases and the applied drug therapy have an impact on taste perception, often without the patient being aware of the existing disorder.
WSTĘP
Choroby serca i układu krążenia to obecnie schorzenia dotykające największą część populacji. Podwyższone wartości ciśnienia tętniczego występują u około 20% osób w średnim wieku i odsetek ten wzrasta do 50% u osób w wieku powyżej 65 lat (1). Ważne jest, by oprócz skupienia się na leczeniu schorzenia podstawowego uwzględniać również objawy, jakie choroba podstawowa wywołuje w innych częściach organizmu. Nie można także zapomnieć o skutkach stosowanego leczenia. Problem zaburzeń smaku u pacjentów z chorobami kardiologicznymi jest często bagatelizowany przez lekarzy, a jest on powodem dużego dyskomfortu u licznej grupy pacjentów (2).
Spożywanie pokarmów jest ważnym elementem życia, umożliwiającym rozwój i funkcjonowanie organizmu, jak również może dostarczać wiele pozytywnych doznań. Człowiek rozróżnia cztery smaki podstawowe: słony, kwaśny, słodki i gorzki. Ostatnio wyróżniony został także piąty smak – umami. Bodźce wywołujące wrażenia smakowe to substancje rozpuszczalne w wodzie, które mogą docierać do receptorów smaku w roztworach lub po rozpuszczeniu w ślinie (3). Receptorami smakowymi są kubki smakowe, które w głównej mierze znajdują się na języku, ale są również umiejscowione na podniebieniu miękkim, nagłośni i tylnej ścianie gardła. Tworzą one w ten sposób swego rodzaju pierścień otaczający ze wszystkich stron kęs pokarmowy (4). Kubki smakowe zlokalizowane na pewnych obszarach języka wykazują większą wrażliwość na poszczególne smaki: na koniuszku języka wrażliwość w stosunku do odczuwania smaku słodkiego, na powierzchniach bocznych do smaku kwaśnego, na koniuszku oraz na powierzchniach bocznych do smaku słonego, a u nasady do smaku gorzkiego (5). Przyczyn zaburzeń smaku może być wiele, ale zawsze związane są one z uszkodzeniem drogi smakowej, które może być zlokalizowane w każdym miejscu jej przebiegu, od kubków smakowych aż po samą korę mózgową.
Badania przeprowadzone przez Habbab i wsp. pacjentów klinik kardiologicznych w Arabii Saudyjskiej wykazały występowanie zaburzeń smaku u 1,9% badanych (2). W Polsce również Wojtaszek i wsp. badając działania niepożądane leków hipotensyjnych, zauważyli, że częstym powikłaniem stosowania kaptoprylu, należącego do inhibitorów konwertazy angiotensyny, są zaburzenia wrażliwości smakowej (6). Doniesienia na temat występowania zaburzeń smaku wśród polskich pacjentów cierpiących na schorzenia kardiologiczne są jednak nieliczne. Problem może dotyczyć dużej części populacji, co skłoniło do przeprowadzenia badań.
CEL PRACY
Celem pracy była odpowiedź na pytanie, czy schorzenia kardiologiczne i stosowana w ich leczeniu terapia farmakologiczna mogą mieć wpływ na odczucia smakowe oraz jak kształtuje się skala problemu wśród polskich pacjentów.
MATERIAŁ I METODY
Badaniem zostało objętych 31 pacjentów w wieku od 49 do 91 lat, w tym 20 kobiet i 11 mężczyzn hospitalizowanych w Katedrze i Klinice Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii Samodzielnego Publicznego Centralnego Szpitala Klinicznego przy ul. Banacha 1a w Warszawie. Zgodę na przeprowadzenie badań wyraziła Komisja Bioetyczna działająca przy Warszawskim Uniwersytecie Medycznym.
Wszyscy pacjenci byli leczeni na nadciśnienie tętnicze, dodatkowo u części zdiagnozowano: chorobę wieńcową, miażdżycę, zawał serca, przewlekłą niewydolność żylną, arytmię, udar mózgu, zator płucny lub cukrzycę. W terapii schorzenia kardiologicznego u badanych pacjentów stosowane były leki z poniższych grup: beta-blokery, inhibitory ACE, inhibitory kanałów wapniowych, diuretyki, leki hamujące agregację płytek oraz antykoagulanty.
Badanie zostało przeprowadzone w szpitalnym oddziale, obejmowało wywiad ogólnomedyczny, ankietę dotyczącą zaburzeń smaku oraz gustometrię swoistą.
Kwestionariusz przedstawiony pacjentom zawierał pytania dotyczące dolegliwości chorobowych, na które dana osoba jest leczona, oraz przyjmowanych przez nią leków. Chorzy ponadto byli proszeni o stwierdzenie, czy zauważyli u siebie zaburzenia w percepcji smaku oraz czy problem ten wiążą z rozpoczętą terapią farmakologiczną, czy występował on już wcześniej. Zwracano uwagę pacjentów na zależność pomiędzy czasem terapii a intensywnością zaburzenia.
Wrażliwość smakową badano, stosując 12 odczynników. Za pomocą sterylnej pęsety stomatologicznej nanoszono na koniuszek języka, powierzchnie boczne oraz na nasadę jednakową ilość świeżo przygotowanych 4 roztworów o wzrastającym stężeniu:
– glukozy 5, 10, 15%,
– chlorku sodu 2,5, 7,5, 15%,
– kwasu cytrynowego 1, 5, 10%,
– metronidazolu 0,1, 0,25, 0,5%.
Po naniesieniu roztworu proszono pacjenta o określenie odczuwanego smaku, a po zamknięciu jamy ustnej oceniano doznania smakowe całej jamy ustnej (7). Przed podaniem każdego kolejnego roztworu pacjent płukał jamę ustną wodą i robił minutową przerwę aż do momentu neutralizacji smaku. W dokumentacji badania odnotowywano najniższe stężenie, przy którym pacjent odczuwał wrażenie smakowe, przy czym nie był w stanie go zidentyfikować jakościowo, określając je jako próg całkowity (PC) (8), najniższe stężenie roztworu, przy którym następowała prawidłowa identyfikacja smaku, określając je jako próg identyfikacji smaku (PIS), oraz zaburzenia jakościowe percepcji smaku. Za normę progu identyfikacji smaku przyjęto następujące stężenia roztworów: glukozy – 5%, chlorku sodu – 2,5%, kwasu cytrynowego – 1%, i metronidazolu – 0,1% (7, 9).
WYNIKI
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. MacGregor GA, Kaplan NM: Nadciśnienie tętnicze. Medical Press 2001; 1-9: 38-55. 2. Habbab KM, Moles DR, Porter SR: Potential oral manifestations of cardiovascular drugs. Oral Dis 2010 Nov; 16(8): 769-773. 3. Konturek SJ: Fizjologia człowieka. Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2007; 959-962. 4. Sokołowska-Pituchowa J: Anatomia Człowieka. PZWL, Warszawa 2000; 830-831. 5. Górska R (red.): Diagnostyka i leczenie chorób błony śluzowej jamy ustnej. Med Tour Pres International, wyd. 1, Otwock 2011. 6. Wojtaszek B, Korzeniowska K, Jabłecka A: Działania niepożądane leków hipotensyjnych zarejestrowane przez Regionalny Ośrodek Monitorowania Działań Niepożądanych Leków w Poznaniu. Farmacja Współczesna 2009; 2: 10-23. 7. Dżaman K, Jadczak M, Syryło A et al.: Zaburzenia smaku u pacjentów ze schorzeniami laryngologicznymi. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska 2005; vol. LX (suppl. XVI): 94. 8. Dżaman K: Współczesne metody badania węchu i smaku. Otorynolaryngologia 2008; 7(4): 173-177. 9. Klimacka-Nawrot E, Suchocka W: Metody badań wrażliwości smakowej. Wiadomości Lekarskie 2008; LXI: 7-9. 10. Bałczewska E, Nowak A: Zaburzenia smakowe – dysgeusia. Nowa Stomatologia 2000; 1-2: 3-8. 11. Konopka W, Dobosz P, Kochanowicz J: Zaburzenia smaku w otolaryngologii. Otorynolaryngologia 2003; 2(4): 145-149. 12. Briggs ER: Taste disturbances related to medication use. Consult Pharm 2009 Jul; 24(7): 538-543. 13. Janczewki G: Otorynolaryngologia praktyczna – podręcznik dla studentów i lekarzy. Wydawnictwo Via Media, wyd. 2, Gdańsk 2005. 14. Kaźmierczak E, Jabłecka A, Korzeniowska K: Leczenie nadciśnienia tętniczego – część 2. Farmacja współczesna 2009; 2: 197-204. 15. Suliburska J, Duda G, Pupek-Musialik D: The influence of hypotensive drugs on the taste sensitivity in patients with primary hypertension. Acta Pol Pharm 2012 Jan-Feb; 69(1): 121-127. 16. Doty RL, Shah M, Bromley SM: Drug-induced taste disorders. Drug Saf 2008; 31(3): 199-215.
