© Borgis - Nowa Pediatria 3/2013, s. 106-110
*Maria Dymkowska-Malesa1, Agnieszka Szparaga2
Ocena spożycia wybranych witamin i składników mineralnych w przedszkolnych racjach pokarmowych dzieci z terenu Koszalina
Evaluation of intake of selected vitamins and minerals in the diets of preschool children from Koszalin
1Katedra Procesów i Urządzeń Przemysłu Spożywczego, Politechnika Koszalińska
Kierownik Katedry: prof. dr hab. inż. Jarosław Diakun
2Katedra Biochemii i Biotechnologii, Politechnika Koszalińska
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Jerzy Lewos
Summary
Introduction. Children aged 4-6 years consume about 75% of the daily food ration in kindergarten. This is a place where young people acquire nutritional habits which influence at large extent on acquisition of knowledge, physical activity, health and mood in adulthood. Aim. The aim of the investigations was to evaluate standards on selected vitamins and minerals in kindergarten meals in the city of Koszalin.
Material and methods. Decade menus from spring and summer seasons of 2013, from the kindergarten located in Koszalin were analyzed. The investigated food rations included three meals, in which the content of vitamins A, D, C and B group (B1, B2, B12) and minerals (calcium, magnesium, iron) were evaluated. The calculations were based on diet calculator „Alliant” and MS Office Excel.
Results. Very high deficient of intake in relation to the standards were observed for vitamin D, calcium and iron. However, in the case of vitamins A, C, B and magnesium in the diet of the children, there was a significant excess of the standards (up to 240%).
Conclusions. The results indicate the need for nutrition education among workers of kindergartens.
WSTĘP
W okresie wczesnego dzieciństwa istotną rolę odgrywa sposób żywienia, to właśnie wtedy człowiek wyrabia pewne nawyki żywieniowe. W istocie sposób żywienia to jeden z czynników, który decyduje o odpowiednim rozwoju psychicznym i emocjonalnym, wpływa również w dużym stopniu na zdolność uczenia się, aktywność ruchową i samopoczucie (1-3).
Wiedza żywieniowa rodziców lub opiekunów pełni podstawową rolę w utrzymaniu zdrowia dziecka oraz chroni go przed chorobami dietozależnymi (4-7).
Wyniki doniesień naukowych wskazują także, iż zwyczaje żywieniowe ukształtowane w okresie dziecięcym mają decydujący wpływ na sposób żywienia w okresie dorosłym (6, 8-10).
W rozwoju dziecka szczególne znaczenie mają, oprócz podstawowych składników odżywczych jak białka, tłuszcze czy węglowodany, również witaminy i składniki mineralne (3, 11, 12).
Dieta przedszkolaka powinna dostarczać wszystkich niezbędnych składników odżywczych w odpowiednich ilościach i proporcjach. Zarówno nadmiar, jak i ich niedobór w racjach pokarmowych może doprowadzić do wystąpienia różnego rodzaju zaburzeń w funkcjonowaniu rozwijającego się organizmu, stąd też konieczne jest bilansowanie diet przedszkolnych pod względem zawartości składników mineralnych i witamin (6). W przedszkolu dzieciom podaje się najczęściej trzy posiłki, które stanowią około 70% całodziennej racji pokarmowej (CRP), określającej ilość produktów spożywczych dostarczających energii i składników pokarmowych zgodnie z dziennym zapotrzebowaniem organizmu. W związku z tym rodzice powinni stale kontrolować ilość i jakość posiłków oferowanych ich dzieciom w przedszkolach, aby we właściwy sposób móc uzupełniać niedobory lub niwelować nadmierną podaż określonych składników poprzez posiłki podawane w domach rodzinnych (13).
CEL PRACY
Celem niniejszej pracy była ocena pokrycia normy na wybrane witaminy i składniki mineralne w racjach pokarmowych dzieci w wybranym przedszkolu na terenie miasta Koszalina. Cel zrealizowano poprzez ocenę jadłospisów dekadowych dostępnych w badanym przedszkolu.
MATERIAŁ I METODY
Analizie poddano jadłospisy dekadowe z sezonu wiosenno-letniego 2013 roku (bez wliczonych sobót oraz niedziel), pochodzące z przedszkola znajdującego się na terenie Koszalina. Materiał do badań stanowiło menu udostępniane rodzicom na tablicy ogłoszeń z wyszczególnieniem produktów oraz ich gramaturą. Analizowane racje pokarmowe obejmowały trzy posiłki: pierwsze i drugie śniadanie oraz obiad składający się z zupy i dania głównego. Podwieczorek oraz kolację dzieci spożywały w domu, tym samym te posiłki nie podlegały ocenie. Racje pokarmowe analizowano pod względem zawartości witamin A, D, C i z grupy B (B1, B2, B12) oraz składników mineralnych (wapń, magnez, żelazo). Zawartość poszczególnych składników odżywczych w racjach pokarmowych obliczono z wykorzystaniem kalkulatora dietetycznego „Aliant”.
Wyniki analizowano statystycznie, przy zastosowaniu pakietu MS Office-Excel, podając średnią, odchylenie standardowe (SD), współczynnik zmienności (CV) oraz procentowe pokrycie zapotrzebowania według określonych norm na te składniki (tab. 1).
Tabela 1. Sposób postępowania przy wyznaczaniu udziału witamin i składników mineralnych w przedszkolnych racjach pokarmowych.
| Składnik odżywczy | Norma/Zalecenia dziennego spożycia | 70% RDA |
| Wit. A (μg równoważnika retinolu) | 450,00 | 315,00 |
| Wit. B1 (mg) | 0,60 | 0,42 |
| Wit. B2 (mg) | 0,60 | 0,42 |
| Wit. B12 (μg) | 1,20 | 0,84 |
| Wit. C (mg) | 50,00 | 35,00 |
| Wit. D (μg cholekalcyferolu) | 15,00 | 10,50 |
| Ca (mg) | 1000,00 | 700,00 |
| Mg (mg) | 130,00 | 91,00 |
| Fe (mg) | 10,00 | 7,00 |
Uzyskane dane odniesiono do obowiązujących norm dla dzieci w wieku 4-6 lat (masa ciała 19 kg, wzrost 110 cm) dla wszystkich składników na poziomie zalecanego dziennego spożycia (RDA).
W pracy przyjęto założenie, iż racja przedszkolna powinna stanowić ok. 70% normy dobowej, natomiast pozostałe procenty powinny stanowić rację domową. Na tej podstawie wyliczono, iż posiłki spożywane w przedszkolu powinny dostarczać około 315 μg równoważnika retinolu (70% z 450 μg równoważnika retinolu). Podobnie wyliczono ilość pozostałych witamin i składników mineralnych, przyjmując ich udział na poziomie 70% RDA.
WYNIKI
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Leszczyńska T, Sikora E, Kręcina K, Pysz K: Udział posiłków przedszkolnych w całkowitym pokryciu zapotrzebowania na energię i składniki odżywcze na przykładzie wybranej stołówki. Żywność Nauka Technologia Jakość 2007; 3(55): 327-334. 2. Sochacka-Tatara E, Jacek R, Sowa A, Musiał A: Ocena sposobu żywienia dzieci w wieku przedszkolnym. Probl Hig Epidemiol 2008; 89(3): 389-394. 3. Socha J, Socha P, Weker H, Neuhoff-Murawska J: Żywienie dzieci a zdrowie wczoraj, dziś i jutro. Pediatria Współczesna. Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka 2010; 12(1): 34-37. 4. Merkiel S, Chalcarz W: Wiedza żywieniowa rodziców dzieci przedszkolnych z Nowego Sącza i okolic. I. Wiedza ogólna o żywieniu dzieci. Żyw Człow Metab 2009; 36(2): 385-389. 5. Chalcarz W, Merkiel S: Wiedza żywieniowa rodziców dzieci przedszkolnych z Nowego Sącza i okolic. II. Żywienie w profilaktyce chorób dietozależnych. Żyw Człow Metab 2009; 36(2): 390-395. 6. Merkiel S, Chalcarz W: Wiedza żywieniowa rodziców dzieci przedszkolnych z Nowego Sącza i okolic. III. Bogate źródła składników mineralnych i witamin. Nowa Pediatria 2010; 1: 15-20. 7. Łoś-Rycharska E, Niecławska A: Analiza wybranych cech diety dzieci w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym w zależności od sposobu sprawowania opieki nad dzieckiem. Pediatria Polska 2010; 85(5): 462-470. 8. Merkiel S, Chalcarz W: Nutrition in preschool age. Part 1. Importance, reference values, methods of research and their application. Review. New Med (Wars) 2007; 11(3): 68-73. 9. Waksmańska W, Woś H, Babiaczyk B: Analiza BMI (Body Mass Index) 4- i 5-letnich dzieci uczęszczających do przedszkola w odniesieniu do normy rozwojowej regionalnej i globalnej oraz ocena wpływu warunków socjoekonomicznych na stan odżywienia. Nowa Pediatria 2009; 3: 70-76. 10. Kardasz M, Pawłowska D: Wpływ otyłości w dzieciństwie na przyszłe życie człowieka dorosłego. Nowa Pediatria 2008; 2: 35-40. 11. Nicklas TA, Hayes D: American Dietetic Association: Position of the American Dietetic Association: nutrition guidance for healthy children ages 2 to 11 years. J Am Diet Assos 2008; 108(6): 1038-1044, 1046-1047. 12. Książyk J: Witamina D, osteopenia, krzywica i osteoporoza. Nowa Pediatria 2004; 1: 41-44. 13. Dymkowska--Malesa M, Walczak Z, Skibniewska KA: Ocena wartości energetycznej i wybranych składników odżywczych obiadów przygotowywanych w koszalińskich przedszkolach. Bromat Chem Toksykol 2013; 46(2): 178-185. 14. Jarosz M: Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja 2012. http://mail.izz.waw.pl/~it/NORMY/NormyZywieniaNowelizacjaIZZ2012.pdf (dostęp z dnia: 18.07.2013). 15. Górnicka M, Frąckiewicz J, Trela I: Zawartość wybranych witamin w racjach pokarmowych przedszkoli na terenie Warszawy i okolic. Roczn PZH 2011; 62(2): 205-208. 16. Charzewska J, Chwojnowska Z: Rola witamin i składników mineralnych w żywieniu dzieci i młodzieży. [W:] Jarosz M: Zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży oraz wskazówki dotyczące zdrowego stylu życia. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2008: 53-77. 17. Charzewska J, Weker H: Ogólnopolskie badanie nad zawartością wapnia i witaminy D w dietach dzieci w wieku 4 lat. Pediatria Współczesna. Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka 2006; 8(2): 107-109. 18. Karalus J, Chlebna-Sokół D: Optymalne stężenie witaminy D jako ważny czynnik rozwoju i utrzymania prawidłowej masy kostnej dzieci i młodzieży. Endo Ped 2008; 2(23): 75-82. 19. Kucharska A, Sińska B, Dobrowolska E: Ocena jakości żywienia i stanu odżywienia dzieci w wybranym przedszkolu miejskim i wiejskim. Fizjologiczne uwarunkowania postępowania dietetycznego. SGGW, Warszawa 2004; 2: 599-602. 20. Grajeta H, Ilow R, Prescha A et al.: Ocena wartości energetycznej i odżywczej posiłków przedszkolnych. Rocznik Państwowego Zakładu Higieny 2003; 54(4): 417-425. 21. Klemarczyk W, Strucińska M, Weker, Więch M: Ocena sposobu żywienia dzieci w przedszkolu wegetariańskim. Pediatria Współczesna. Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka 2006; 7(3): 246. 22. Sadowska J, Krzymuska A: Ocena uzupełniania przedszkolnej racji pokarmowej przez rodziców u dzieci w wieku przedszkolnym. Bromat Chem Toksykol 2010; 52(2): 203-211. 23. Śląski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny: Żywienie na Wagę Zdrowia. Broszura, 2012: http://www.wsse.katowice.pl/pliki/ip/konf_6.03.2012/broszura.pdf (dostęp z dnia: 18.07.2013). 24. Zaręba D, Trebnio E, Ziarno M: Składniki mineralne mleka i jego przetworów. Przem Spoż 2012; 66: 30-33. 25. Charzewska J (red.): Rekomendacje dla realizatorów żywienia z zakresu zasad prawidłowego żywienia dzieci w przedszkolach. Instytut Żywności i Żywienia 2011; 40-43. 26. Szponar L, Ołtarzewski M: Żywieniowe czynniki ryzyka zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej. Stand Med 2007; 4(3): 322-329. 27. Jakubik N, Krzych-Fałta E, Samoliński B et al.: Ocena jadłospisów dzieci w wieku szkolnym pod kątem zapotrzebowania na składniki mineralne i witaminy. Pielęg Pol 2006; 1: 32-36.
