© Borgis - Nowa Pediatria 3/2013, s. 124-127
Anna Małgorzata Jaroń, *Bożena Werner
Analiza postępowania leczniczego dziecka z kręczem szyi pochodzenia mięśniowego
Analysis of the treatment in a child with congenital muscular torticollis
Klinika Kardiologii Wieku Dziecięcego i Pediatrii Ogólnej, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Bożena Werner
Summary
Torticollis is a disorder, characterized by the abnormal, inclined towards one side position of the head with the rotation of the chin towards opposite site. We can distinguish three main types of stiff neck: congenital muscular, congenital osseous and acquired torticollis.
The authors describe 3.5 years old girl with left sided congenital muscular torticollis. Stiff neck coexisting with hip dysplasia was diagnosed at the age of two months. The following treatment was introduced: massages, Vojta method and sensory integration. With regard to the process of malformation the operation was performed.
After surgery the physiotherapy was continued to increase the range of motion and included laser therapy, massages, stretching of the affected sternocleidomastoid muscle, specific strength exercises and handling strategies.
The physiotherapy treatment was lasted for five months. The exercises were performed 3-4 times daily for 20-30 minutes. The good result of the combined treatment was achieved.
The authors emphasize the significance of physiotherapy of torticollis as the main therapeutic procedure that with proper application could eliminate necessity of surgical procedure and propose the selection of rehabilitation methods.
Wstęp
Kręcz szyi (torticollis – neologizm bez rodzaju, znaczący dosłownie „skręcona szyja”, caput obstipum – „krzywa głowa”) jest zniekształceniem wynikającym z przymusowego utrzymywania głowy i szyi w przechyleniu na bok, ku barkowi.
Wyróżniamy trzy główne rodzaje kręczu szyi:
– kręcz szyi wrodzony pochodzenia mięśniowego – jest spowodowany zmianami w mięśniu mostkowo-obojczykowo-sutkowym,
– kręcz szyi wrodzony pochodzenia kostnego – wynika z asymetrii w ukształtowaniu kręgów (kręg klinowy, mnogie zaburzenia kręgów, zespół Klippla-Feila),
– kręcz szyi nabyty – może występować z powodu różnych zmian chorobowych (1, 2).
Przedstawiamy proces leczenia kręczu szyi pochodzenia mięśniowego u 3,5-letniej dziewczynki, ze szczególnym uwzględnieniem fizjoterapii. Dziecko urodziło się o czasie, z prawidłową masą ciała, w wyniku porodu kleszczowego. Lewostronny kręcz szyi oraz ogólne wzmożone napięcie mięśniowe rozpoznano w drugim miesiącu życia dziecka. W celu zlikwidowania wady pacjentka była poddawana masażom. Zabiegi odbywały się 2 razy w tygodniu, przez okres jednego miesiąca, w przychodni rehabilitacyjnej. W tym czasie u dziecka zdiagnozowano dysplazję stawów biodrowych. W leczeniu zastosowano rozwórkę Koszli, na okres sześciu miesięcy. Kiedy dziewczynka miała cztery miesiące, zrezygnowano z masaży z powodu braku widocznych postępów i rozpoczęto rehabilitację metodą Vojty. Przed rozpoczęciem terapii dziecko zostało poddane badaniu diagnostycznemu, oceniono motorykę spontaniczną na podstawie „Siebner-Sindrome” oraz siedem reakcji ułożeniowych.
Rehabilitacja metodą Vojty była prowadzona codziennie, przez okres 15 miesięcy. Ćwiczenia odbywały się 3 lub 4 razy dziennie i trwały od 15 do 30 minut. Usprawnianie prowadził wykwalifikowany fizjoterapeuta oraz rodzice, którzy zostali nauczeni, jak należy prawidłowo ćwiczyć z dzieckiem. W wyniku zastosowanego postępowania wzmożone napięcie mięśniowe ustąpiło. Natomiast nie uzyskano pozytywnych rezultatów w przypadku kręczu szyi.
Trzy miesiące po zakończeniu rehabilitacji metodą Vojty rodzice zaobserwowali, że kręcz szyi się pogłębia i wzmaga się napięcie mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego.
Podjęto decyzję o zastosowaniu terapii zaburzeń rozwoju integracji sensorycznej (SI).
W czasie terapii SI dziewczynka zaczęła skarżyć się na bóle oczu. Rodzice zgłosili się do okulisty, który stwierdził, że bóle są wynikiem nieprawidłowego ustawienia głowy.
Dziewczynka w wieku 2 lata i 10 miesięcy została zakwalifikowana do zabiegu operacyjnego przecięcia przyczepów mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego.
Po operacji założono pacjentce kołnierz Campa i zalecono jego stosowanie 24 godziny na dobę. Kołnierz zdejmowano tylko na czas kąpieli. Po 10 dniach usunięto szwy i dziewczynkę skierowano do fizjoterapeuty.
Celem rehabilitacji było wzmocnienie mięśni szyi, rozluźnienie napiętej strony szyi oraz uelastycznienie blizn pooperacyjnych.
Fizjoterapeuta przedstawił rodzicom plan usprawniania:
– biostymulację laserową mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego (widmo światła czerwonego),
– masaż mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego,
– masaż rozluźniający mięśni szyi,
– masaż poprzeczny blizn pooperacyjnych,
– ćwiczenia redresyjne szyi,
– ćwiczenia rozciągające mięśnie szyi,
– ćwiczenia wzmacniające mięśnie szyi.
Rehabilitacja była prowadzona codziennie. Przez pierwsze 2 tygodnie ćwiczenia odbywały się 3 razy dziennie po 15 minut i były wykonywane przez fizjoterapeutę oraz rodziców. Po wypisaniu dziewczynki ze szpitala ćwiczenia były kontynuowane, przez kolejne 14 dni, w ten sam sposób, jedynie zwiększono ich liczbę powtórzeń (4 razy dziennie po 20 minut).
Po 4 tygodniach od operacji fizjoterapeuta przeprowadził ocenę:
– napięcia lewego mięśnia mostkowo-obojczykowo- -sutkowego – stwierdzając nieznaczne wzmożenie w porównaniu do prawego (zdrowego) mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego,
– symetrycznego ustawienia głowy – dziewczynka czynnie korygowała ustawienie głowy, ale jeszcze nie potrafiła podczas codziennych aktywności utrzymywać głowy w linii pośrodkowej,
– zakresu ruchów rotacyjnych głowy – poprzez wykonanie biernego ruchu skrętu w lewo, następnie w prawo fizjoterapeuta uzyskał prawidłowy zakres ruchów rotacyjnych głowy,
– wyglądu blizn pooperacyjnych – uległy one znacznemu uelastycznieniu.
Terapeuta ocenił wynik leczenia jako dobry. W celu uzyskania bezwarunkowego utrzymywania głowy symetrycznie oraz wyeliminowania kompensacji czynnych ruchów rotacji głowy w lewo, zalecono usprawnianie poprzez kontynuację tych samych ćwiczeń oraz noszenie kołnierza korekcyjnego Campa przez całą dobę (zdejmowanie go tylko do ćwiczeń oraz kąpieli).
Kolejne kontrolne wizyty przeprowadzono w odstępach miesięcznych. Po 3 miesiącach zaprzestano noszenia kołnierza korekcyjnego Campa, a po 5 miesiącach zakończono fizjoterapię, stwierdzając całkowite wyleczenie kręczu szyi.
Dyskusja
Opisana dziewczynka z lewostronnym kręczem szyi pochodzenia mięśniowego urodziła się z porodu kleszczowego. Przy rozpoznaniu u dziecka kręczu lekarz stwierdził, że poród mógł być jego przyczyną. Literatura podaje, że jedną z teorii powstawania kręczu są obrażenia okołoporodowe. Wśród innych przyczyn wymienia się: wewnątrzmaciczną wadliwą pozycję płodu, niedorozwój naczyń krwionośnych, wady kręgów szyjnych (3, 4). Michno i Grochowski wysuwają „teorię następstw wewnątrzmacicznego lub perinatalnego zespołu ciasnoty wewnątrzpowięziowej” (5). Twierdzą, że ułożenie głowy i szyi płodu podczas ciąży i porodu może spowodować selektywne uszkodzenie mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego. Uważają, że kręcz szyi nie powstaje z powodu naciągnięcia i skręcenia mięśnia, lecz w mechanizmie zlokalizowanego zmiażdżenia.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Szulc A, Senger A, Kotwicki T: Wrodzone wady kręgosłupa, klatki piersiowej i szyi. [W:] Marciniak W, Szulc A (red.): Wiktora Degi Ortopedia i Rehabilitacja. PZWL, Warszawa 2003; 2: 44-62. 2. Gaździk TS: Ortopedia i traumatologia. Podręcznik dla studentów medycyny. PZWL, Warszawa 2005. 3. Wendland J, Wojciechowski K: Nasze wyniki w leczeniu mięśniowego kręczu szyi u dzieci. Surg Childh Int 1998; 6(2): 452-455. 4. Aysenur CC: Congenital muscular torticollis. Elary and intensiva treatment is critical. A prospective study. Pediatr Int 2000; 42(5): 504-507. 5. Michno P, Grochowski J: Wrodzony kręcz szyi. Chirurg Dziec 2004; 1: 30-32. 6. Karski J, Gil L: Mięśniowy kręcz szyi, rozpoznanie wady u noworodków i niemowląt, zasady leczenia rotacyjno-ułożeniowego. Chir Narz Ruchu Ortop Pol 1996; 61(4b): 113-116. 7. Kim SN, Shin YB, Kim W et al.: Screening for the coexistence of congenital muscular torticollis and developmental dysplasia of hip. Ann Rehabil Med 2011; 35(4): 485-490. 8. Karski T: Kliniczne problemy okolic ciała. [W:] Piątkowski S (red.): Ortopedia, traumatologia i rehabilitacja narządów ruchu. PZWL, Warszawa 1990: 115-246. 9. Jankowska J: Choroby układu oddechowego – wady wrodzone i choroby w obrębie głowy, szyi, klatki piersiowej i płuc. [W:] Górnicki B, Dębiec B, Baszczyński J (red.): Pediatria. PZWL, Warszawa 2002; 2: 60-61. 10. Sönmez K: Congenital Muscular Torticollis In Children. ORL J Otorhinolaryngol Relat Spec 2005; 67(6): 344-347. 11. Das BK, Matin A, Hassan GZ et al.: Congenital muscular torticollis: experience of 14 cases. Mymensingh Med J 2010; 19(4): 555-560. 12. Nogi J: Wrodzony mięśniowy kręcz szyi. [W:] Pizzutillo PD (red.): Ortopedia dziecięca. The McGraw-Hill Companies, Pennsylvania 1997. 13. Do TT: Congenital muscular torticollis: current concepts and review of treatment. Curr Opin Pediatr 2006; 18(1): 26-34. 14. Kubicka K, Kawalec W: Pediatria. Podręcznik dla studentów. PZWL, Warszawa 2004. 15. Magiera L: Klasyczny masaż leczniczy. Wydawnictwo BIO-STYL, Kraków 1994. 16. Zborowski A: Masaż w wybranych jednostkach chorobowych. Wydawnictwo AZ, Kraków 1997: 4. 17. Chrostowska I: Zastosowanie metody Vojty w celu diagnostyki i rehabilitacji dzieci z biogennym kręczem szyi. Postepy Rehabil 2000; 14(3): 13-21. 18. Vojta V, Aufschnaiter DV, Wassermeyer D: Der geburtstraumatische Torticollis myogenes und seine krankengymnastische Behandlung nach Vojta. Krankengymnastik 1983; 35: 191-197. 19. Morrisom DL, Macewę GD: Congenital muscular torticollis. Observations regarding clinical findings, associated conditions and results of treatments. J Pediatr Orthop 1982; 2(5): 500. 20. Illing S, Spranger S: Pediatria. Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2001. 21. Dudkiewicz Z, Perner RT: O&P. Ortotyka i protetyka ortopedyczna człowieka. Wydawnictwo Medort S.A., Łódź 2003. 22. Borkowska M: Schorzenia najwcześniejszego okresu życia. [W:] Borkowska M (red.): ABC rehabilitacji dzieci. Najczęstsze schorzenia narządu ruchu. Wydawnictwo Pelikan, Warszawa 1989: 83-91. 23. Tomczyński J: Zastosowanie biostymulacji laserowej w schorzeniach narządu ruchu i oparzeniach u dzieci. Materiały ze szkolenia w zakresie zastosowania laserów biostymulacyjnych w rehabilitacji, Warszawa 2006. 24. Ohman A, Mardbrink EL, Stensby J, Beckung E: Evaluation of treatment strategies for muscle function in infants with congenital muscular torticollis. Physiother Theory Pract 2011; 27(7): 463-470. 25. Ohman A, Nilsson S, Beckung E: Stretching treatment for infants with congenital muscular torticollis: physiotherapist or parent? A randomized pilot study. PMR 2010; 2(12): 1073-1079. 26. Petronic I, Brdar R, Cirovic D et al.: Congenital muscular torticollis in children: distribution, treatment duration and outcome. Eur J Phys Rehabil Med 2010; 46(2): 153-157.
