© Borgis - Medycyna Rodzinna 1/2007, s. 2-6
*Zbigniew Plewa, Remigiusz Żebrowski
Leczenie rozległych odmrożeń II i III stopnia z zastosowaniem sulodeksydu – opis przypadków
Treatment of extesively forbites 2 and 3 degree with appiliance of sulodexide – cases reports
Oddział Chirurgii Ogólnej I Szpitala Wojskowego SP ZOZ w Lublinie
Kierownik Oddziału: lek. med. Marek Wojcieszek
Summary
Since antique times frostbites have become a big danger for the former as well as contemporary forces. Not only soldiers get frostbites.
Even nowadays, when the temperature of enclosing falls to a few degrees above zero, people, who are not prepared for this kind of weather conditions, are exposed for extensive forbites or even death from chill, especially people from (so called) social margin. In the indirect mechanism of tissue damage, evoked by a low temperature, a very important role is played by the encyclical cramp of blood utensils which causes tissue ischaemia and the increase of blood viscosity, acidosis and the emerge of thrombuses.
The article attempts to estimate the influence of the application of Sulodeksyd in associated treatment – limitation area of irreversible tissue damage and prevention from generation of repercussions of late II an III degree frostbites (1, 2).
Wstęp
ODMROŻENIE
Jest to czasowe lub nieodwracalne uszkodzenie tkanek powstałe w wyniku działania temperatury niższej od zera stopni Celsjusza, chociaż w przypadku obecności czynników zwiększających ryzyko (wymienionych poniżej), do odmrożenia może dojść również w temperaturze kilku stopni powyżej zera. W czasie działania obniżonej temperatury dochodzi do zatrzymania przepływu krwi w naczyniach krwionośnych zaopatrujących w krew skórę, tkankę podskórną i mięśnie. Dochodzi do przejściowego uszkodzenia lub całkowitego obumarcia oziębionych części ciała. Obszarami najczęściej wystawionymi na zimno i w związku z tym najczęściej ulegającymi odmrożeniu są stopy i ręce (szczególnie palce), oraz twarz.
Stopnie odmrożeń
Rozróżniamy cztery stopnie odmrożeń: (2)
– stopień I – charakteryzuje się zaczerwienieniem, obrzękiem oraz uczuciem pieczenia i drętwienia,
– stopień II – cechuje znacznie większe zasinienie i obrzęk, dodatkowo pojawiają się pęcherze wypełnione płynem surowiczym lub surowiczo-krwistym, zaburzenia czucia powierzchownego.
– stopień III – występuje martwica skóry, która przyjmuje sinawo-purpurowe zabarwienie, powstają krwotoczne pęcherze, które po około dwóch tygodniach tworzą czarny strup; zaburzenia czucia głębokiego.
– całkowita martwica i ubytki tkanek.
W literaturze spotykamy także czterostopniowy podział odmrożeń, ostatnio coraz częściej zastępowany dwustopniowym, wyróżniającym odmrożenia powierzchowne, wywołujące zniszczenie warstw skóry, z tworzeniem pęcherzy i małych ubytków oraz głębokie, dotyczące mięśni i kości (2, 3).
Czynniki sprzyjające zachorowaniu:
Zwiększone ryzyko odmrożenia wiąże się z:
1. Wcześniejszym spożywaniem alkoholu lub narkotyków, co prowadzi do osłabienia naturalnych mechanizmów utrzymywania stałej temperatury ciała, a także upośledza czucie i zdolność reagowania na zimno.
2. Wiatrem, który dodatkowo nasila działanie niskiej temperatury.
3. Wilgotnym lub mokrym ubraniem.
4 Podeszłym wiekiem, kiedy dochodzi do pogorszenia wydolności układu krążenia i osłabienia mechanizmów termoregulacji.
5. Cukrzycą.
6. Chorobami naczyń krwionośnych, na przykład zespołem Raynauda.
7. Neuropatią obwodową (uszkodzeniem drobnych nerwów, na przykład w przebiegu cukrzycy, miażdżycy, niedoborów witaminowych).
8. Paleniem tytoniu.
Najczęstsze dolegliwości i objawy:
Objawy odmrożenia wynikają z przedstawionego powyżej uszkodzenia tkanek. Stopień i rozległość objawów są zależne od temperatury i czasu wystawienia na działanie zimna.
1. W czasie działania niskiej temperatury chory odczuwa narastające mrowienie, a następnie odrętwienie i zesztywnienie odmrożonej okolicy, która stopniowo blednie. W przypadku bardzo znacznego uszkodzenia skóry na jej powierzchni pojawiają się pęcherze wypełnione jasnym, czasem nieco krwistym, przejrzystym płynem.
2. Podczas ogrzewania odmrożonych części ciała pojawia się nieprzyjemne mrowienie i pieczenie (czasem bardzo bolesne), wyraźnie zmienia się zabarwienie skóry – od bladego poprzez czerwony, aż do sinego, dochodzi do zaburzeń czucia powierzchownego i głębokiego.
3. W patofizjologii uszkodzenia tkanek w wyniku działania niskiej temperatury główną rolę odgrywają:
– tworzenie się kryształków lodu w tkankach,
– zaburzenia w mikrokrążeniu,
– uwolnienie mediatorów zapalnych.
W pośrednim mechanizmie uszkodzenia tkanek, wywołanych niską temperaturą, znaczącą rolę odgrywa obwodowy kurcz naczyń krwionośnych, powodujących niedokrwienie tkanek oraz wzrost lepkości krwi, kwasicę i powstawanie zakrzepów.
Zastosowanie leków zmniejszających lepkość krwi oraz działających ochronnie na śródbłonek naczyń, powinno w sposób znaczący przyczynić się do znacznego ograniczenia rozległości i stopnia uszkodzenia tkanek (4, 5).
Sulodeksyd
Sulodeksyd jest wysoko oczyszczonym glikozoaminoglikanem składającym się w 80% z drobnocząsteczkowej heparyny i w 20% z siarczanu dermatanu, ma duże powinowactwo do antytrombiny III i kofaktora II heparyny (6-10). Sulodeksyd hamuje zarówno czynnik Xa, jak i trombinę, pobudza fibrynolizę zależną od tkankowego aktywatora plazminogenu i zmniejsza stężenie fibrynogenu (6, 7). Substancja ta jest aktywna u ludzi zarówno po podaniu pozajelitowym, jak i doustnym, a badania farmakokinetyczne z lekiem znakowanym izotopem (11) wykazały dobre wchłanianie po podaniu doustnym.
Opis przypadków
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Murphy J.V., et al.: Forstbite: pathogenesis and treatment. Trauma., 2000; 48: 171. 2. Ozyazgan I., et al.: Eicosanoids and inflammatory cells in frostbitten tissue: prostacyclin, thromboxane, polymorphonuclear leucocytes, and mast cells. Plast. Reconst. Surg., 1998; 101: 1881. 3. Murphy J.V., et al.: J. Trauma, 2000; 48: 171, na podstawie: McCauley R.L., et al.: J. Trauma,1983; 23: 143. 4. Bickel K.D.: Current surgical therapy. 6th ed., St Louis, Mosby. 5. Britt L.D., et al.: New horizons in management of hypothermia and frosbite injury. Clin. Noth Am., 1991; 71: 345. 6. Cospite M., et al.: Suylodexide and the microcirculatory component in microphlebopathies. Cur. Med. Res. Opin., 1992, 13, 56. 7. Czech A., i wsp.: Niskocząsteczkowe heparynoidy /sulodeksyd/ w leczeniu zespołu stopy cukrzycowej. Med. Metabol. 1/98, t. II, 12-17. 8. Emerg. Med. Clin. North Am., 2003, Nov; 21(4): 1165-78. Surgical management and strategies in the treatment of hypothermia and cold injury. Petrone P., Kuncir E.J., Asensio J.A. 9. Emerg. Nurse. 2003 Dec-2004 Jan; 11(8): 22-3. Oxpentifylline: an advance in the treatment of frostbite. Probst F., Cox N., Anderson M. Charing Cross Hospital, London. 10. Gaddi A., et al.: Meta-analysis of some results of clinical trials on Sulodexide therapy in peripheral occlusive arteral disease. The Jour. of Int. Med. Research 1996, 24, 389-406. 11. Hugh G.B., et al.: Classification and Grading of Chronic Venous Disease in the Lower Limbs. A Consensus Statement. Eur. J. Vasc. Endovasc. Surg., 12, 487-492, 1996. 12. Ann Plast Surg., 2005 Oct; 55(4): 437-8. Frostbite injury due to improper usage of an ice pack. Keskin M., Tosun Z., Duymaz A., Savaci N. 13. Aviat Space Environ Med. 2005 Dec; 76(12): 1119-22. Resistance Index of Frostbite as a predictor of cold injury in arctic operations. Daanen H.A., van der Struijs N.R. 14. Aviat Space Environ Med., 2003 May; 74(5): 564-70. Epidemiology of U.S. Army cold weather injuries, 1980-1999. DeGroot D.W., Castellani J.W., Williams J.O., Amoroso P.J. U.S. Army Research Institute of Environmental Medicine, Thermal and Mountain Medicine Division, Natick, MA 01760-5007, USA. david.degroot@na.amedd.army.mil. 15. Burns.: 2005 Sep; 31(6): 792-4. Marjolin´s ulcer on frostbite. Uysal A., Kocer U., Sungur N., Cologlu H., Kankaya Y., Ulusoy M.G., Tiftikcioglu Y.O., Yalta T. Ankara Training and Research Hospital, Plastic and Reconstructive Surgery Clinic, Ankara, Turkiye. 16. Bonanno G., et al.: Sulodexide in the teratment of atherosclerosis: controlled clinical trial. Acta. Ther., 1985, 11, 87. 17. Bounameaux H., et al.: Seasonal variation of deep vein thrombosis. Br. Med. Journal 1996; 312; 284-5. 18. Brandjes D., et al.: Randomised trial of effect of copression stockings in patients with symptomatic proximal-vein thrombosis. Lancet 1997; 349: 759-62. 19. Calabro A., et al.: Hemorheological effect of Sulodexide. XIIIth Int. Congress of Gerontology, New York, July 12-15, 1985, 168. 20. Chir. Narzadów Ruchu Ortop Pol., 2002; 67(3): 317-21. [Reconstruction of plantar regions with free radial forearm flaps after frostbite of both feet–case report and literature review] Molski M. Klinika Chirurgii Plastycznej, Centrum Medyczne Ksztalcenia Podyplomowego w Warszawie. 21. Ginsberg J., et al.: Critical decisions in thrombosis and hemostasis. B.C. Decker, Ontario, Canada 1998. 22. Harenberg J.: Przegląd właściwości farmakodynamicznych, farmakokinetycznych i leczniczych sulodeksydu. Med. Res. Rev., 18, No 1, 1-20, 1998. 23. J.R. Army Med. Corps., 2005 Dec; 151(4): 218-22. Cold still kills: cold-related illnesses in military practice freezing and non-freezing cold injury. Imray C.H., Oakley E.H. University Hospital Coventry, Coventry CV2 2DX. 24. J. Emerg. Nurs. 2005 Oct; 31(5): 500-2. Frostbite: case report, practical summary of ED treatment. McGillion R. Ortho/Trauma, Oregon Health & Science University, Portland 97239-3098, USA. 25. J. Trauma. 2005 Dec; 59(6): 1350-4; discussion 1354-5. An open-label study to evaluate the safety and efficacy of tissue plasminogen activator in treatment of severe frostbite. Twomey J.A., Peltier G.L., Zera R.T. Department of Surgery, Hennepin County Medical Center, Minneapolis, Minnesota. 26. J. Trauma. 2004 Dec; 57(6): 1315-20. Frostbite injuries treated in the Helsinki area from 1995 to 2002. Koljonen V., Andersson K., Mikkonen K., Vuola J. Department of Plastic Surgery, Helsinki University Hospital, Helsinki, Finland. virve.koljonen@hus.fi. 27. Murray R.K., et al.: Biochemia Harpera, Wyd. III, Wyd. PZWL, Warszawa 1994. 28. Tatoń J.: Skuteczność preparatu glikozaminoglikanów – sulodeksydu – w leczeniu zespołów naczyniowych powodowanych przez miażdżycę i mikroangiopatię cukrzycową. Medycyna Metaboliczna 2001, T.5, No 2, 61-68.
