© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 11/2013, s. 784-788
*Wojciech Stefan Zgliczyński1, Jacek Imiela2, Wojciech Zgliczyński3
Lekarze specjalizujący się w zakresie chorób wewnętrznych – motywy wyboru specjalizacji, problemy związane z przebiegiem kształcenia oraz plany zawodowe po uzyskaniu specjalizacji
Physicians specializing in general medicine – factors affecting choice of specialization, problems encountered during specialization and future career plans
1Zakład Organizacji Opieki Zdrowotnej i Orzecznictwa Lekarskiego, Szkoła Zdrowia Publicznego,
Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Warszawa
Kierownik Zakładu: dr med. Jarosław Pinkas
2Konsultant krajowy w zakresie chorób wewnętrznych
3Klinika Endokrynologii, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Szpital Bielański, Warszawa
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Wojciech Zgliczyński
Streszczenie
Wstęp. Informacje na temat czynników motywujących do wyboru specjalizacji, sytuacji zawodowej i planów zawodowych oraz problemów w trakcie odbywania specjalizacji przez lekarzy specjalizujących się w zakresie chorób wewnętrznych w Polsce mogą się przyczynić do lepszego monitorowania stanu zasobów kadrowych i poprawy samego procesu kształcenia.
Cel pracy. Celem pracy było określenie i analiza opinii lekarzy specjalizujących się w zakresie chorób wewnętrznych na temat czynników mających wpływ na wybór specjalizacji, problemów, na jakie napotykają w trakcie kształcenia oraz planów zawodowych po uzyskaniu specjalizacji.
Materiał i metody. Materiał stanowiły dane ze 170 ankiet, które zostały przeprowadzone na kursach dla lekarzy specjalizujących się w chorobach wewnętrznych prowadzonych przez Klinikę Endokrynologii Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w latach 2012 i 2013. Analiza materiału miała charakter ilościowy. Analizę danych przeprowadzono przy zastosowaniu programu SPSS.
Wyniki. Respondenci byli grupą stosunkowo jednorodną – zarówno pod względem wieku, motywacji do podjęcia specjalizacji w zakresie chorób wewnętrznych, jak i planów zawodowych po uzyskaniu specjalizacji. Wyniki badania wskazują na niepokojąco częste występowanie problemów w trakcie specjalizacji. Problemy w największym stopniu dotyczą realizacji staży i kursów specjalizacyjnych, czyli fundamentów kształcenia specjalizacyjnego.
Wnioski. Poważnym problemem jest malejące zainteresowanie lekarzy pracą jako specjaliści chorób wewnętrznych.
Summary
Introduction. Information on factors affecting choice of specialization, employment situation, future career plans and problems encountered during specialization by physicians specializing in internal medicine in Poland can contribute to better monitoring of human resources and improvement of the specialization process.
Aim. The aim of this study was to identify and analyze the opinion of doctors specializing in internal medicine on the factors affecting the choice of specialization, the problems encountered during specialization and future career plans after the specialization.
Material and methods. The material consisted of data from 170 surveys that were conducted on courses for physicians specializing in general medicine conducted by the Clinic of Endocrinology CMKP in 2012 and 2013. Analysis of the material was quantitative, and was performed using the SPSS.
Results. Respondents were relatively homogeneous group – both in terms of age, motivation to take specialization in general medicine and career plans after the specialization. The results show an alarmingly high incidence of problems during specialization process, especially with internships and courses, which are the foundation of specialization training.
Conclusions. A serious problem is the declining interest of doctors to work in primary care.
WSTĘP
Specjalizacja w zakresie chorób wewnętrznych jest jedną z podstawowych specjalności lekarskich. Zgodnie z programem specjalizacji celem kształcenia specjalizacyjnego w zakresie chorób wewnętrznych jest poszerzenie wiedzy teoretycznej i praktycznej w profilaktyce, diagnozowaniu i leczeniu chorób na poziomie umożliwiającym samodzielne prowadzenie usług leczniczych według najwyższych standardów (1).
Specjaliści chorób wewnętrznych zapewniający wszechstronną diagnostykę i leczenie chorego stanowią niejako fundament opieki medycznej. Specjalizacja z zakresu chorób wewnętrznych jest niezbędna do dalszego rozwoju zawodowego w wąskich dziedzinach medycyny. Uzyskanie tytułu specjalisty chorób wewnętrznych umożliwia kształcenie w blisko 20 specjalizacjach szczegółowych. Według programu specjalizacji modułowych, który ma obowiązywać lekarzy rozpoczynających specjalizację w 2014 r., choroby wewnętrzne stanowią moduł podstawowy dla 21 specjalizacji. Współcześnie w krajach rozwiniętych obserwuje się tendencję do integrowania opieki medycznej, ma to szczególne znaczenie ze względu na starzenie się społeczeństwa. W Polsce występuje jednak tendencja odwrotna, tzn. powstawanie coraz większej ilości nowych specjalności, dla których naturalną bazą kadrową są specjaliści chorób wewnętrznych. W efekcie liczba internistów w Polsce zmniejsza się, a wprowadzony system specjalizacji modułowych może pogłębić spadek chętnych do tej specjalizacji (2).
Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Zdrowia, jednym z zasadniczych działań w zakresie zapewnienia kadr dla ochrony zdrowia jest monitorowanie zasobów kadrowych i wypracowanie narzędzi do oceny uczestniczących w systemie ochrony zdrowia lekarzy specjalistów (3). Wydaje się, że w zakres tego monitoringu powinien zostać włączony system kształcenia specjalizacyjnego. Obecnie brakuje informacji na temat m.in. czynników mających wpływ na wybór specjalizacji w zakresie chorób wewnętrznych przez lekarzy, sytuacji zawodowej lekarzy w trakcie kształcenia specjalizacyjnego, w tym obciążenia pracą, zadowolenia z wykonywanej pracy, planów zawodowych, a także problemów, na jakie napotykają w trakcie kształcenia specjalizacyjnego. Badania prowadzone w Polsce w ostatnich latach podejmowały kwestie możliwości i barier rozwoju zawodowego lekarzy (4). Nie dotyczą one jednak ściśle kształcenia specjalizacyjnego i odnoszą się do lekarzy w ogólności, bez diagnozy sytuacji w poszczególnych specjalnościach lekarskich. Wiedza na te tematy mogłaby pozwolić lepiej rozumieć sytuację osób starających się o uzyskanie specjalizacji w zakresie chorób wewnętrznych oraz pomóc w kształtowaniu polityki planowania zasobów kadrowych i kształcenia.
CEL PRACY
Celem pracy było określenie i analiza opinii lekarzy specjalizujących się w zakresie chorób wewnętrznych na temat czynników mających wpływ na wybór specjalizacji, problemów, jakie napotykają w trakcie kształcenia, oraz planów zawodowych po uzyskaniu specjalizacji.
MATERIAŁ I METODY
Materiał stanowiły wyniki badań przeprowadzonych wśród 170 lekarzy specjalizujących się w zakresie chorób wewnętrznych, biorących udział w obowiązkowych kursach specjalizacyjnych „Wprowadzenie do specjalizacji w chorobach wewnętrznych” (65 osób) oraz „Postępy w chorobach wewnętrznych” (105 osób) prowadzonych przez Klinikę Endokrynologii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie, odpowiednio we wrześniu 2012 oraz w lutym 2013 roku. Narzędziem badawczym była ankieta składająca się z 63 pytań. Badanie prowadzone techniką ankiety audytoryjnej było anonimowe i dobrowolne. W badaniu podjęto zagadnienie trudności związanych z odbywaniem specjalizacji oraz czynników, które mają znaczenie przy podejmowaniu decyzji o wyborze specjalizacji z interny. Ponadto podjęto próbę charakterystyki grupy osób specjalizujących się w zakresie chorób wewnętrznych pod kątem m.in. planów zawodowych, satysfakcji zawodowej, oceny sytuacji finansowej i obciążenia pracą.
Zebrane dane zostały poddane analizie ilościowej przy użyciu programu SPSS. Ze względu na dużą ilość odpowiedzi oraz obowiązkowy charakter kursów, uzyskane wyniki można uznać za reprezentatywne nie tylko dla lekarzy biorących udział w tych kursach, ale dla całej populacji lekarzy odbywających specjalizację w zakresie chorób wewnętrznych. W efekcie uzyskane dane mogą być traktowane jako głos środowiska lekarzy.
WYNIKI
W badaniu wzięło udział 170 osób (65,7% kobiet) w wieku od 31 do 52 lat (średnia – 33,14; mediana – 33; SD – 3,03).
Staż pracy w zawodzie lekarza ankietowanych osób zawierał się w przedziale od 1 roku do 26 lat, ale przeciętnie nie przekraczał 6 lat (średnia – 5,4431; mediana – 5,0; SD – 2,98713).
Wśród lekarzy biorących udział w badaniu znaleźli się absolwenci 11 działających w Polsce uczelni medycznych. Największą grupę stanowiły osoby, które uzyskały dyplomy w Łodzi (16,6%), Lublinie (13%), Warszawie (11,8%) i Gdańsku (11,2), ponadto wśród ankietowanych dwie osoby ukończyły studia medyczne poza Polską.
Podstawowym miejscem pracy ankietowanych lekarzy były najczęściej szpital publiczny (54,2%) oraz szpital kliniczny (33,9%). Ponadto co dziesiąta osoba (8,3%) wskazywała szpital niepubliczny. Wyraźnie mniej osób wskazywało przychodnię publiczną (1,2%), przychodnię niepubliczną (0,6%) i inne podmioty (1,8%).
Blisko połowa lekarzy pracowała w tylko jednym miejscu (45%). Co trzeci ankietowany (34,3%) miał jedno dodatkowe miejsce pracy, co piąty (17,2%) pracował dodatkowo w dwóch miejscach, a 3,6% pracowało w trzech lub więcej dodatkowych miejscach. Jako dodatkowe miejsce pracy najczęściej wskazywano przychodnię niepubliczną (20%) i przychodnię publiczną (19,3%). Ponadto wskazywano prywatną praktykę lekarską (15,2%), szpital publiczny (13,1%), pogotowie ratunkowe (11%), szpital kliniczny (6,2%), szpital niepubliczny (4,1%) oraz inne podmioty (11%).
Lokalizacja podstawowego miejsca pracy to najczęściej duże miasta powyżej 500 tys. mieszkańców (40,8%) oraz miasta liczące 201-500 tys. mieszkańców (21,3%). Co piąty ankietowany (21,9%) pracował w mieście o liczbie mieszkańców między 51-200 tys., a co dziesiąty (16%) – w mieście poniżej 50 tys. mieszkańców. Żaden ankietowany nie pracował na wsi.
Dla zdecydowanej większości respondentów (95,9%) specjalizacja z chorób wewnętrznych była pierwszą podjętą specjalizacją. Dwie trzecie lekarzy biorących udział w badaniu odbywało kształcenie w ramach rezydentury (68,9%), co piąty w ramach umowy o pracę (20,4%), a co dziesiąty (7,8%) w ramach umowy cywilno-prawnej. Pojedyncze osoby odbywały specjalizację w ramach studiów doktoranckich (2 osoby, tj. 1,2%), w ramach płatnego urlopu szkoleniowego (1 osoba – 0,6%) oraz w innych formach (2 osoby – 1,2%).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Program specjalizacji w chorobach wewnętrznych dla lekarzy po stażu podyplomowym (bez żadnej specjalizacji). Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Warszawa 2005.
2. Imiela J: Opracowanie przygotowane w ramach programu Ministerstwa Zdrowia. Specjalizacje lekarskie w Polsce. Stan obecny, perspektywy rozwoju w latach 2010-2015, http://www.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/8_choroby_wewnetrzne_13072011.pdf [dostęp 20 października 2013 r.].
3. Specjalizacje lekarskie w Polsce. Stan obecny, perspektywy rozwoju w latach 2010-2015, http://www.mz.gov.pl/wwwmz/index?mr=b2&ms=670&ml=pl&mi=670&mx=0&mt=&my=668&ma=017888 [dostęp 20 października 2013 r.].
4. Możliwości i bariery rozwoju zawodowego lekarzy i lekarzy dentystów. Polska Akademia Nauk, Instytut Filozofii i Socjologii, Ośrodek Studiów i Analiz, Naczelna Izba Lekarska, Warszawa 2012, http://www.nil.org.pl/__data/assets/pdf_file/0009/46728/Raport-opis.pdf [dostęp 20 października 2013 r.].
5. Węgrzyn Z, Markowska H, Dąbrowska T, Grudziąż-Sękowska J: Kształcenie podyplomowe kadr medycznych. Stan aktualny uwagi i opinie. [W:] Opolski J (red.): Metodologia planowania kadr w specjalizacjach medycznych. Raport z badań. Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Warszawa 2007: 136.
