© Borgis - Nowa Stomatologia 3/2013, s. 103-108
Sara Shamsa1, *Anna Piróg2, Anna Turska-Szybka2, Dorota Olczak-Kowalczyk2
Skuteczność usuwania płytki nazębnej u dzieci z uzębieniem mlecznym, stałym i mieszanym
Efficacy of dental plaque removal in children with primary, permanent, and mixed dentition
1Studenckie Koło Naukowe, Zakład Stomatologii Dziecięcej, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Opiekun Koła Naukowego: lek. stom. Anna Turska-Szybka
2Zakład Stomatologii Dziecięcej, Instytut Stomatologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik Zakładu: dr hab. n. med. Dorota Olczak-Kowalczyk
Summary
Introduction: Dental plaque plays a crucial role in the development of carious lesions. Most common dental plaque stagnation areas are fissures, anatomical pits, and cervical surfaces.
Aim: The aim of the study was to evaluate the oral hygiene state and to determine areas predisposed to plaque retention depending on the type of dentition.
Material and methods: The study was performed in 60 otherwise healthy patients with age ranging from 3 to 16 (mean age 9 years). They were divided into 3 groups: 1 – with primary dentition (n = 20), 2 – mixed (n = 20), 3 – permanent (n = 20). Dental plaque level was assessed by means of OHI-S index. Most common plaque accumulation areas were identified using GC TriPlaque gel.
Results: Mean OHI-S in first group amounted to 1.23; in second group – 1.14; and third one – 1.12. Mature plaque deposits were observed in all children, in children with permanent dentition mainly on the interproximal surfaces, with primary dentition mainly on the smooth areas. The most plaque retention was observed on the surfaces along the gumline. The most plaque deposits were observed in first quadrant, the least in lower ones. Study revealed that patients who use scrub technique have more old plaque deposits than the others. Patients who rinse their mouth have less plaque retention on buccal surfaces. Only 32% brush their teeth under parent`s supervision. Study revealed that it is helpful in oral care improvement.
Conclusions: Mean OHI-S index (OHI-S > 0.6) showed fair oral hygiene in all study groups. Improvement in brushing skills and oral health education during check-up visits are necessary for both children and their parents.
Wstęp
Powierzchnia zębów jako jedyna z powierzchni ciała nie eliminuje drobnoustrojów, pozwalając im na współwystępowanie. Bakterie i ich produkty tworzą płytkę nazębną, obecną zarówno w stanie zdrowia, jak i choroby. Płytka nazębna jest trwałym nalotem bakteryjnym, tworzącym się na twardych powierzchniach tkanek jamy ustnej. Składa się z żywych, martwych i ginących bakterii, ich produktów oraz z produktów gospodarza, głównie pochodzących ze śliny.
Płytka nazębna odgrywa kluczową rolę w rozwoju procesu próchnicowego. Kwasy bakteryjne, powodując obniżenie pH, przyczyniają się do demineralizacji szkliwa zębów (1, 2). Proces ten może być początkowo odwracalny dzięki procesowi remineralizacji. Jeśli jednak proces postępuje, to dochodzi do powstania ubytku twardych tkanek zęba.
Miejscami retencji płytki nazębnej są przede wszystkim bruzdy i zagłębienia anatomiczne oraz okolica przyszyjkowa. Badania wykazały, że przede wszystkim narażone na akumulację płytki są zęby trzonowe w trakcie erupcji, do czasu, aż osiągną pełną funkcjonalność w zgryzie (3, 4). Innymi czynnikami sprzyjającymi retencji płytki są nieprawidłowa pozycja zębów w łuku zębowym, stłoczenia i niewłaściwa budowa anatomiczna zębów.
Istnieje bezpośredni związek między istnieniem płytki bakteryjnej a powstawaniem procesu próchnicowego. Badanie Thylstrup i wsp. wykazało, że przedłużone oddziaływanie płytki bakteryjnej bez jej mechanicznego usuwania skutkuje powstawaniem białych plam, czyli pierwszego stadium próchnicy (5).
Zostało udowodnione, że występowanie próchnicy u dzieci i młodzieży zależy od częstości i rodzaju spożywanych fermentujących węglowodanów. Częste spożywanie przekąsek między posiłkami może powodować stały atak kwasu na powierzchnię zęba, co zostało udowodnione przez wielu autorów (6-8).
Obecnie wiadomo, iż choroby jamy ustnej związane z płytką mogą modyfikować przebieg chorób ogólnoustrojowych. Jest to tzw. „teoria zakażeń ogniskowych”.
W przeciwdziałaniu procesowi próchnicowemu najważniejsze jest skuteczne usuwanie płytki nazębnej i zapobieganie jej odkładania. Jedynie właściwie wykonywane zabiegi higieniczne są w stanie zapobiegać retencji płytki i skutkom jej przedłużonego oddziaływania na twarde tkanki zębów. Płytki nazębnej nie można usunąć strumieniem samej wody, może być usunięta jedynie mechanicznie za pomocą szczoteczki do zębów, nici dentystycznych, płukanek lub innych narzędzi dentystycznych.
Szczotkowanie zębów jest najskuteczniejszym sposobem usuwania płytki nazębnej. Musi ono być jednak wykonywane regularnie, przynajmniej dwa razy dziennie, przy użyciu właściwej metody szczotkowania (9, 10). Metoda szorowania Fonesa polecana jest jedynie dla dzieci i osób upośledzonych. Metoda roll, czyli wymiatająca, wskazana jest u dorosłych i starszych dzieci. Pozostałe metody (Bassa, Stillmana i Chartersa) wskazane są u osób dorosłych, wymagają bowiem większych zdolności manualnych (11). Inne czynności higieniczne, jak stosowanie płukanki do zębów, nici dentystycznych czy irygatorów, również redukują ilość płytki nazębnej.
Pomoc rodziców podczas szczotkowania jest zalecana do momentu nabrania przez dzieci zdolności manualnych i opanowania przez nie właściwej techniki szczotkowania zębów, tj. przynajmniej do 6. roku życia. Potem rodzice powinni kontrolować dzieci, aż nauczą się skutecznie usuwać płytkę nazębną z powierzchni zębów (12).
Istnieje wiele metod sprawdzania jakości usunięcia złogów nazębnych. Poza profesjonalnym badaniem klinicznym przy użyciu lusterka i światła unitu są też metody domowe, np. stosowanie płukanki lub tabletek wybarwiających. W naszej pracy wykorzystano żel Tri Plaque firmy GC przeznaczony do stosowania w warunkach gabinetu stomatologicznego.
Cel pracy
Celem badania była ocena stanu higieny jamy ustnej oraz określenie miejsc predysponowanych do retencji płytki nazębnej w zależności od rodzaju uzębienia.
Materiał i metody
W badaniu wzięło udział 60 ogólnie zdrowych pacjentów (28 dziewczynek i 32 chłopców) w wieku od 3 do 16 lat (średni wiek 9 lat), którzy zgłosili się do Zakładu Stomatologii Dziecięcej IS WUM. Zostali podzieleni w zależności od rodzaju uzębienia na 3 grupy: 1 – z uzębieniem mlecznym (n = 20), 2 – z mieszanym (n = 20), 3 – ze stałym (n = 20). Charakterystykę badanych w zależności od rodzaju uzębienia przedstawiono w tabeli 1.
Tabela 1. Charakterystyka badanych w zależności od rodzaju uzębienia.
| Rodzaj uzębienia | Liczba chłopców | Liczba dziewczynek | Minimalny wiek | Maksymalny wiek | Średni wiek | Odchylenie standardowe |
| mleczne | 9 | 11 | 3 lata 6 mies. | 6 lat 3 mies. | 4 lata 11 mies. | 9 miesięcy |
| mieszane | 13 | 7 | 4 lata 3 mies. | 13 lat 4 mies. | 8 lat 5 mies. | 2 lata |
| stałe | 10 | 10 | 10 lat 10 mies. | 16 lat 6 mies. | 14 lat 2 mies. | 2 lata |
Wykonano ocenę stopnia zalegania płytki według OHI-S. Składa się on ze wskaźnika nalotu i wskaźnika kamienia. Kryteria oceny są takie same:
0 – brak nalotu, brak kamienia nazębnego;
1 – miękki osad lub kamień naddziąsłowy pokrywający nie więcej niż 1/3 powierzchni zębów;
2 – miękki osad lub kamień naddziąsłowy pokrywający nie więcej niż 2/3 powierzchni badanego zęba lub występowanie pojedynczych wysepek kamienia poddziąsłowego dookoła szyjki zęba;
3 – osad lub kamień naddziąsłowy pokrywający więcej niż 2/3 powierzchni zęba lub grube pasmo kamienia poddziąsłowego dookoła szyjki zęba.
Każdy ze wskaźników powinien być oceniany oddzielnie. Najczęściej stosuje się uproszczony wskaźnik OHI ograniczony do 6 zębów (zęby: 11, 16, 26, 36, 31, 46). W górnych zębach trzonowych ocenia się powierzchnie policzkowe, w dolnych językowe, a w siekaczach – powierzchnie wargowe. Wartość liczbowa wskaźnika OHI-S
może wynosić od 0 do 6 (13).
W grupie badanej, ze względu na brak kamienia nazębnego, oceniona została tylko obecność płytki nazębnej. Wartość liczbowa wskaźnika mogła wynosić od 0 do 3:
0 – bardzo dobra higiena jamy ustnej,
0,1-0,6 – dobra higiena jamy ustnej,
0,7-1,8 – dostateczna higiena jamy ustnej,
1,9-3,0 – słaba higiena jamy ustnej.
Odnotowano także lokalizację miejsc szczególnie predysponowanych do retencji płytki nazębnej przy użyciu żelu Tri Plaque firmy GC. W skład żelu wchodzą dwa pigmenty: niebieski i czerwony oraz sacharoza. Jeżeli płytka jest świeża, czyli biofilm bakteryjny w niej zawarty nie jest gęsty, to niebieski pigment jest łatwo wypłukiwany i pozostaje tylko czerwony – płytka wybarwia się na czerwono lub różowo. Gdy płytka jest dojrzała, ma powyżej 48 h, to biofilm jest gęstszy i oba pigmenty łączą się z płytką, co powoduje, że wybarwia się ona na fioletowo lub ciemnoniebiesko. Jeżeli w płytce są już bakterie produkujące kwasy, to sacharoza jest przez nie metabolizowana. Wtedy pH spada poniżej 4,5 i czerwony pigment zanika. Płytka wybarwia się na jasnoniebiesko. Jest to płytka wysokiego ryzyka (14).
Żel nakłada się na zęby za pomocą pędzelka lub microbrusha. Należy unikać ubytków próchnicowych i chemoutwardzalnych wypełnień. Po nałożeniu żelu dziecko płucze buzię wodą. Uzyskane wyniki umieszczono na schemacie.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Zaborskis A, Milčiuvien? S, Bendoraitien? E, Zaborskyt? A: Oral health behaviour of adolescents: a comparative study in 35 countries. Baltic Dent Maxillofac J 2005; 6(2): 44-50. 2. Beighton D: The complex oral microflora of highrisk individuals and groups and its role in the caries process. Community Dent Oral Epidemiol 2005; 33: 248-255. 3. Carvalho JC, Ekstrand KR, Thylstrup A: Dental plaque and caries on occlusal surfaces of first permanent molars in relation to stage of eruption. J Dent Res 1989; 68: 773-779. 4. Fukada H, Yanagisawa M, Araki Y et al.: Studies on the caries susceptibility of first molars. J Nihon Univ Sch Dent 1982; 24: 35-55. 5. Thylstrup A, Bruun C, Holmen L: In vivo caries models – mechanisms for caries initiation and arrestment. Adv Dent Res 1994; 8(2): 144-157. 6. Johansson I, Holgerson P L, Kressin NR et al.: Snacking Habits and Caries in Young Children. Caries Res 2010; 44: 421-430. 7. Iida H, Auinger P, Billings RJ, Weitzman M: Association between infant breastfeeding and early childhood caries in the United States. Pediatrics 2007; 120: 944-952. 8. Marshall TA: The roles of meal, snack, and daily total food and beverage exposures on caries experience in young children. J Public Health Dent 2005; 65: 166-173. 9. Davies RM, Davies GM, Ellwood RP: Prevention. Part 4: Toothbrushing: What advice should be given to patients? British Dental Journal 2003; 195: 135-141. 10. Lazarescu D, Boccaneala S, Illiescu A, De Boever JA: Efficacy of plaque removal and learning effect of a powered and a manual toothbrush. J Clin Periodontol 2003; 30: 726-731. 11. Sharma S, Yeluri R, Jain AA, Munshi AK: Effect of toothbrush grip on plaque removal during manual toothbrushing in children. Journal of Oral Science 2012; 54(2):183-190. 12. Choo A, Delac DM, Messer LB: Oral hygiene measures and promotion: Review and considerations. Australian Dental Journal 2001; 46:(3): 166-173. 13. Greene JC, Vermillion JR: The Simplified Oral Hygiene Index. J Am Dent Assoc 1964; 68: 7.
14. http://www.gceurope.com; GC Tri Plaque Gel; leaflet. 15. Pires dos Santos AP, Canano Sèllos M, Barbosa Ramos ME, Mendes Soviero V: Oral hygiene frequency and presence of visible biofilm in the primary dentition. Braz Oral Res 2007; 21(1): 64-69. 16. Habibian M, Roberts G, Lawson M et al.: Dietary habits and dental health over the first 18 months of life. Community Dent Oral Epidemiol 2001; 29(4): 239-246. 17. Jayaprakash K, Veeresha KL, Hiremath SS: A comparative study of two mouthrinses on plaque and gingivitis in school children in the age group of 13-16 years in Bangalore city. J Indian Soc Pedod Prev Dent 2007; 25: 126-129. 18. Kallar S, Pandit IK, Srivastava N, Gugnani N: Plaque removal efficacy of powered and manual toothbrushes under supervised and unsupervised conditions: A comparative clinical study. J Indian Soc Pedod Prev Dent 2011; 29: 235-238. 19. Prakash P, Subramaniam P, Durgesh BH, Konde S: Prevalence of early childhood caries and associated risk factors in preschool children of urban Bangalore, India: A cross-sectional study. European Journal of Dentistry 2012; 6: 141-152. 20. Das UM, Singhal P: Toothbrushing skills for the children aged
3-11 years. Journal of Indian Society of Pedodontics and Preventive Dentistry 2009; 27(2): 104-107. 21. Robinson E: A comparative evaluation of the Scrub and Bass Methods of toothbrushing with flossing as an adjunct (in fifth and sixth graders). American Journal of Public Health 1976 November; 66(11): 1078-1081. 22. Dilley GJ, Dilley DH, Machen JB: Prolonged nursing habit: a profile of patients and their families. ASDC J Dent Child 1980 March-Apr; 47(2): 102-108. 23. Chachra S, Dhawan P, Kaur T, Sharma AK: The most effective and essential way of improving the oral health status education. Journal of Indian Society of Pedodontics and Preventive Dentistry 2011; 29(3): 216-221.
