© Borgis - Medycyna Rodzinna 4/2013, s. 143-148
Mariola Krukowska1, *Dominik Olejniczak2
Ocena wiedzy studentów na temat czynników ryzyka i profilaktyki nowotworów płuc
Assessment of students’ knowledge about risk factors and prevention of lung cancer
1Pracownia Endoskopii, Klinika Chirurgii, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, Warszawa
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Tadeusz Orłowski
2Katedra i Zakład Zdrowia Publicznego, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Janusz Ślusarczyk
Summary
Introduction. Lung cancer is the most common cause of deaths that are caused by cancer among both men and women. This is one of the most common cancers. The only effective preventive measure that reduces the risk is not to start smoking or quitting. Limitation of lung cancer depends on the self-awareness of the people and the deliberate and systematic health education.
Aim. Aim of this study is to provide information about students’ knowledge in the field of lung cancer, risk factors and prevention.
Material and methods. The study was conducted in February 2012 in Medical University of Warsaw. The research method was a diagnostic survey, conducted using proprietary questionnaire containing 18 questions. 150 questionnaires were distributed. Properly received back 136 completed questionnaires. Study group consisted of 136 persons. The study included students from the Medical University of Warsaw of the nursing bachelor’s degree part-time and fixed. Respondents with graduate was 70, while the undergraduate was 66 people.
Results. 73% of students graduate and 62% undergraduate students rated their knowledge about lung cancer as good and very good. Cigarette smoking as a major risk factor for lung cancer indicated 79% graduate students and 82% of undergraduate students.
Conclusions. It is expected that a satisfactory knowledge that students demonstrated on lung cancer in the future will be that they will spread the principles of health and prevention. It seems to be investing in programs designed to prepare students for future health professionals to effectively carry out educational tasks. Despite the good results obtained from the study is the need to improve the knowledge of students, as future educators in the field of lung cancer.
Wstęp
Rak płuc to najczęstsza przyczyna zgonów, które są spowodowane chorobą nowotworową wśród kobiet i mężczyzn. Jest to jeden z najczęściej występujących nowotworów złośliwych u ludzi (1).
Szacuje się, że ponad milion osób rocznie na świecie zapada na tę chorobę. Całkowita jej wyleczalność nie przekracza 15% zapadalności.
Największym czynnikiem ryzyka raka płuc jest palenie tytoniu i jest ono przyczyną ok. 90% przypadków zachorowania na ten nowotwór. Czynnikami ryzyka zachorowania na raka płuc są również palenie bierne, POCHP (Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc), ekspozycja na azbest i przebywanie w zanieczyszczonym środowisku (2).
Wciąż jedynym, skutecznym zapobiegawczym środkiem, który zmniejsza ryzyko zachorowania na raka płuc, jest nierozpoczynanie palenia tytoniu bądź zerwanie z nałogiem.
Bardzo ważną rolę w zapobieganiu nowotworów płuc pełnią lekarze rodzinni i pielęgniarki, którzy poprzez edukację zdrowotną udzielają informacji na temat czynników ryzyka oraz korzyści, jakie płyną z zaprzestania palenia tytoniu.
Ograniczenie zachorowania na raka płuc zależy od samoświadomości ludzi i od przemyślanej profilaktyki prowadzonej stale i systematycznie przez pracowników ochrony zdrowia.
Cel pracy
Celem pracy jest określenie stanu wiedzy studentów kierunku pielęgniarstwo na temat nowotworów płuc, czynników ryzyka i metod postępowania w profilaktyce.
Materiał i metody
Badanie przeprowadzono w lutym 2012 roku w Warszawskim Uniwersytecie Medycznym (WUM).
Grupę badaną stanowili studenci WUM z kierunku pielęgniarstwo magisterskie niestacjonarne (grupa I) i licencjat stacjonarny (grupa II). Liczba respondentów w grupie I wyniosła 70, natomiast w grupie II 66 osób.
Metodą badawczą był sondaż diagnostyczny, przeprowadzony przy użyciu autorskiego kwestionariusza ankiety zawierającego 15 pytań (w tym 13 zamkniętych i 2 otwarte).
Rozdano 150 ankiet do wypełnienia. Zwrotnie otrzymano 136 wypełnionych kwestionariuszy. Grupę badaną stanowiło zatem 136 osób.
Wyniki
W grupie I (pielęgniarstwo magisterskie) kobiety stanowiły 94% (66 osób), zdecydowanie mniejszą grupą byli mężczyźni – 6% (4 osoby). Natomiast w grupie II (pielęgniarstwo licencjat) kobiet było 88% (58 osób), a mężczyzn 12% (8 osób).
Studenci byli zróżnicowani pod względem wieku. W grupie I w przedziale wiekowym 20-24 lata było 13% ankietowanych (9 osób), 25-30 lat – 10% respondentów (7 osób), 31-40 lat – 39% badanych (27 osób), powyżej 41 roku życia – 38% ankietowanych (26 osób). Natomiast w grupie II w przedziale wiekowym 20-24 lata było 98% respondentów (65 osób), a w przedziale wiekowym powyżej 25-30 lat 1 osoba.
Pytanie pierwsze dotyczyło oceny poziomu swojej wiedzy na temat raka płuc; studenci studiów magisterskich najczęściej udzielali odpowiedzi „dobry” – 66% ankietowanych, „słaby” – 27% badanych, „bardzo dobry” – 7% respondentów. Natomiast w grupie studentów studiów licencjackich swoją wiedzę jako „dobrą” oceniło 57% ankietowanych, „słabą” – 37% respondentów, „bardzo dobrą” – 5%, a „bardzo słabą” – 1% ankietowanych. Można ocenić, iż wśród studentów kierunku pielęgniarstwo odsetek odpowiedzi „słaby” i „bardzo słaby” jest niepokojąco wysoki.
Pytanie drugie dotyczyło wiedzy ankietowanych na temat czynników, które w największym stopniu warunkują podwyższone ryzyko zachorowania na raka płuc. W grupie I 79% ankietowanych uważało, że największym czynnikiem ryzyka zachorowania na raka płuc jest palenie tytoniu, 14% ankietowanych odpowiedziało, że są to predyspozycje genetyczne, a 6% badanych stwierdziło, że jest to stres. W grupie II aż 82% badanych stwierdziło, że przyczyną powstania raka płuc w największym stopniu jest palenie tytoniu, 12% ankietowanych uważało, że za zachorowanie na raka płuc jest odpowiedzialny stres, a 6% respondentów – że są to predyspozycje genetyczne. Większość z ankietowanych wskazała poprawną odpowiedź, niemniej widoczne są pewne braki merytoryczne.
W pytaniu trzecim respondenci mieli stwierdzić, czy rak płuc to nowotwór złośliwy, ziarniak czy nowotwór łagodny. Grupa I w 89% odpowiedzi uznała, że jest to rak złośliwy, 4% respondentów, że jest to ziarniak, 7% ankietowanych – rak łagodny. Natomiast w grupie II 92% udzieliło odpowiedzi, że jest to rak złośliwy, a 6% ankietowanych – rak łagodny.
Pytanie czwarte dotyczyło oceny wiedzy respondentów na temat częstości występowania raka płuc w Polsce. Studenci studiów magisterskich (grupa I) w 90% uznali, że rak płuc jest najczęściej występującym rakiem w Polsce. 9% ankietowanych uważało, że występuje on rzadko. Natomiast grupa II w 84% uważała, że jest to najczęściej występujący rak w Polsce. 15% ankietowanych stwierdziło, że ten nowotwór w Polsce występuje rzadko. Analizując odpowiedzi na pytanie czwarte, można powiedzieć, że wiedza na temat powszechności występowania nowotworu płuc stanowi rudyment i powinna być opanowana przez wszystkich studentów.
Pytanie piąte odnosiło się do wiedzy na temat czynnika ryzyka wystąpienia nowotworu płuc, mianowicie ekspozycji na azbest i pyłowe zanieczyszczenie powietrza. Według 93% ankietowanych z grupy I azbest i pyłowe zanieczyszczenie powietrza są czynnikami rozwoju raka płuc. 6% badanych uważało, że te czynniki w niewielkim stopniu wpływają na wystąpienie raka płuc. W grupie II 85% ankietowanych również uważało, że narażenie na azbest i pyłowe zanieczyszczenie powietrza mają wpływ na rozwój raka płuc. Zdaniem 13% badanych te czynniki w niewielkim stopniu wpływają na rozwój raka płuc.
Pytanie szóste miało na celu sprawdzenie, czy respondenci zdają sobie sprawę ze szkodliwości składników zawartych w papierosach. Na pytanie o ilość trujących związków chemicznych zawartych w papierosie w grupie I 39% ankietowanych odpowiedziało, że trujących związków chemicznych znajduje się 2000, 33% stwierdziło, że 4000. 17% ankietowanych uważało, że w papierosie jest około 100 związków trujących, a 11%, że jest ich około 600. Natomiast w grupie II 54% stwierdziło, że trujących związków w papierosie jest około 2000, 30% badanych – około 4000, a 10% badanych – że jest ich około 100. Ten element wiedzy również powinien zostać bardziej upowszechniony.
Pytanie siódme dotyczyło zachorowań na raka płuc w kontekście płci. Studenci z grupy I w 92% wskazali, że na raka płuc częściej chorują mężczyźni. 7% ankietowanych uznało, że to kobiety. 1 osoba zaznaczyła odpowiedź „nie wiem”. Natomiast w grupie II 68% ankietowanych uznało, że na nowotwór płuc częściej chorują mężczyźni, 32% badanych – że kobiety. Można tu zaobserwować dużą rozbieżność odpowiedzi ze względu na stopień studiów.
Pytanie ósme brzmiało: „Czy palenie bierne może być przyczyną zachorowania na raka płuc?”. Studenci studiów magisterskich (grupa I) w 91% wskazali, że przez palenie bierne można zachorować na raka płuc, 7% ankietowanych udzieliło odpowiedzi, że nie wie, a 2% respondentów stwierdziło, że przez palenie bierne nie można zachorować na raka płuc. Natomiast w grupie badanej studentów licencjackich (grupa II) 94% respondentów uważało, że przez palenie bierne można zachorować na raka płuc, 6% ankietowanych – że nie. Strukturę odpowiedzi na pytanie ósme przestawia rycina 1.
Ryc. 1. Czy przez palenie bierne można zachorować na raka płuc? Źródło: badanie własne
Pytanie dziewiąte miało na celu określenie stopnia znajomości metod diagnostycznych stosowanych przy wykrywaniu nowotworu płuc. Na pytanie, jakie badania służą wczesnemu wykrywaniu raka płuc, studenci studiów magisterskich (grupa I) w 55% stwierdzili, że jest to badanie rentgenowskie płuc, 33% respondentów – tomografia komputerowa, 11% badanych – morfologia. W grupie II 52% badanych uważało, że wczesnym badaniem wykrywającym raka płuc jest badanie rentgenowskie płuc, 42% ankietowanych wskazało na tomografię komputerową, a 6% badanych stwierdziło, że jest to morfologia. Wyniki pokazują, iż badanie rentgenowskie jest przez respondentów niedoceniane. Strukturę odpowiedzi na pytanie dziewiąte przedstawia rycina 2.
Ryc. 2. Ocena wiedzy respondentów na temat badań służących wczesnemu wykrywaniu raka płuc. Źródło: badanie własne
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Rydryg R, Didkowska J, Wojciechowska U: Sytuacja epidemiologiczna w Wielkopolsce dotycząca nowotworów złośliwych płuca w latach 1975-2002. Pneumonologia i Alergologia Polska 2006; 2(74): 179-185. 2. Kozielski J: Przewlekła obturacyjna choroba płuc a rak płuca. Przewodnik lekarza 2010; 6(121): 17-20. 3. Krysiak L: Klucz do raka płuca. Gazeta lekarska 2011; 2: 59. 4. Jassem J, Krzakowski M: Nowotwory płuca i opłucnej. Wyd. Via Medica, Gdańsk 2008. 5. Juszko-Piekut M, Olczyk D: Palenie papierosów jako czynnik ryzyka w etiologii raka płuca wśród mieszkańców Górnego Śląska. Medycyna Środowiskowa 2003; 6(1): 25-30. 6. Jassem E, Szymanowska A, Siemińska A, Jassem J: Palenie tytoniu a rak płuca. Pneumonologia i Alergologia Polska 2009; 5(77): 469-473. 7. Kościańska B: Rak płuca nie odpuszcza. MEDICUS – Miesięcznik Lubelskiej Izby Lekarskiej 2009; 6/7: 6-7. 8. Kurpas D, Jasińska A, Wojtal M et al.: Palenie tytoniu wśród studentów Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej we Wrocławiu. Przegląd Lekarski 2007b; 64(10):795-796. 9. Batura-Gabryel H: Maski kliniczne i radiologiczne raka płuc. Family Medicine & Primary Care Review 2009; 3(11): 547-552.
