Rekombinowany czynnik VIIa (rFVIIa; NovoSeven, Novo Nordisk, Norwegia) jest preparatem aktywowanego czynnika VII otrzymywanym na drodze rekombinacji genetycznej DNA. Przyspiesza on krzepnięcie krwi poprzez zewnątrzpochodny układ krzepnięcia z udziałem czynnika tkankowego [1]. Efektem tego jest miejscowa hemostaza. Teoretycznie preparat ten nie powoduje ogólnej aktywacji krzepnięcia. Zmniejsza ryzyko wystąpienia wewnątrznaczyniowego wykrzepiania oraz zaburzeń zakrzepowo-zatorowych [2]. Średni czas pozostawania w organizmie i czas biologicznego półtrwania (t_1/2) czynnika VII po podaniu preparatu NovoSeven wynosi u chorych niekrwawiących odpowiednio 3,44 i 2,89 godziny, natomiast u chorych krwawiących odpowiednio 2,70 i 2,40 godziny [3]. Wprowadzono go do leczenia krwawień i zabezpieczenia hemostazy podczas zabiegów chirurgicznych chorych na hemofilię A i B z nieobecnymi lub obecnymi inhibitorami czynnika VIII i IX [4,5,6,7]. Po raz pierwszy zastosowano NovoSeven w 1988 r. podczas zabiegu chirurgicznego wycięcia błony maziowej u chorego na ciężką postać hemofilii A z inhibitorem czynnika VIII, uzyskując bardzo dobrą hemostazę bez konieczności podawania innych leków hemostatycznych [8]. Rekombinowany czynnik VIIa był później udostępniany nieodpłatnie do leczenia setek przypadków krwawień nie reagujących na inne leczenie [9].

Dużym problemem medycznym szczególnie u chorych leczonych w oddziałach intensywnej terapii są następstwa masywnych krwawień śródoperacyjnych, będące przyczyną zwiększenia ilości zgonów okołooperacyjnych. Podczas zabiegu chirurgicznego zawsze dochodzi do mniej lub bardziej nasilonego krwawienia. Prawidłowa i wnikliwa ocena przyczyny masywnego krwawienia śródoperacyjnego, pozwala na podjęcie właściwej decyzji terapeutycznej. Jeżeli krwawienie ma przyczynę chirurgiczną konieczne jest szybkie chirurgiczne zabezpieczenie hemostazy. Jeżeli natomiast utrata krwi jest skutkiem zaburzeń krzepnięcia w organizmie pacjenta, należy dążyć do farmakologicznego leczenia układu hemostazy. Niestety często obie przyczyny występują jednocześnie, a masywna chirurgiczna utrata krwi powoduje występowanie wtórnych zaburzeń krzepnięcia wskutek niedoboru czynników krzepnięcia lub patologicznego, niekontrolowanego pobudzenia układu hemostazy. Stosowane rutynowo leczenie środkami przeciwkrwotocznymi, przetaczaniem świeżo mrożonego osocza (FFP), krioprecypitatu i koncentratu krwinek czerwonych (KKCZ) nie zawsze przynosi zadawalające efekty.

Opisywane są pojedyncze przypadki zastosowania NovoSeven w leczeniu krwotoków pooperacyjnych u chorych z wyjściowo prawidłowym układem krzepnięcia.

Praca przedstawia pierwsze własne doświadczenia w zastosowaniu preparatu NovoSeven po zabiegu chirurgicznym, powikłanym masywnym krwawieniem śród- i pooperacyjnym.

54-letnia chora z terminalną niewydolnością nerek została zakwalifikowana do przeszczepu nerki w Klinikce Chirurgii Transplantacyjnej PAM. Zabieg przeprowadzono w anestezji ogólnej bez powikłań. Chorą przekazano do oddziału chirurgicznego, gdzie po 6 godzinach wystąpiły objawy ostrego niedokrwienia prawej kończyny dolnej. Badaniem dopplerowskim stwierdzono brak przepływu w prawej tętnicy biodrowej zewnętrznej i prawej tętnicy udowej, przy prawidłowym przepływie w tętnicy nerkowej przeszczepionej nerki. W trakcie próby udrożnienia prawej tętnicy biodrowej cewnikiem Fogarthy´ego doszło do rozerwania jej ściany z masywnym krwawieniem z uszkodzonego miejsca. W trybie pilnym wykonano by-pass biodrowo-dwuudowy, którego proksymalny koniec wszczepiono do prawej tętnicy biodrowej wspólnej. W trakcie tego zabiegu ponownie doszło do masywnego krwawienia tętniczego i spadku ciśnienia tętniczego krwi. Sródoperacyjnie uzupełniano łożysko naczyniowe przetoczeniami świeżo mrożonego osocza, koncentratu krwinek czerwonych, krioprecypitatu, roztworów żelatyny i hydroksyetylowanej skrobi.

Po zabiegu chorą przekazano do OIT. W chwili przyjęcia chora była w głębokim wstrząsie krwotocznym; RR 80/50 mm Hg (10,7/6,7 kPa), tętno 145/min.; krążenie podtrzymywano ciągłym wlewem amin katecholowych (dopamina 5 mcg kg min^-1, dobutamina 4 mcg kg min^-1).