© Borgis - Nowa Stomatologia 1/2014, s. 41-45
Krzysztof Kukuła1, *Monika Jodko1, Szymon Frank1, Małgorzata Kubicka-Pertkiewicz2, Andrzej Wojtowicz1
Diagnostyka i postępowanie chirurgiczne z torbielą przewodu nosowo-podniebiennego
Diagnosis and surgical management of nasopalatine duct cyst
1Zakład Chirurgii Stomatologicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Andrzej Wojtowicz
2Katedra i Zakład Patomorfologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Barbara Górnicka
Summary
Nasopalatine duct cyst (NPDC) is classified according to the WHO classification to a group of epithelial, developmental non-odontogenic cyst. It is considered the most common of all non-odontogenic cysts occurring in the oral cavity and affects about 1% of the population. Nasopalatine duct cyst develops in the anterior part of the jaw from the residual epithelial of nasopalatine duct. In many cases, the growth of the cyst is asymptomatic and detected on routine radiological images. Sometimes, the nasopalatine duct cyst is incorrectly diagnosed as radicular cyst, which result that healthy, vital teeth are treated endodontically. The treatment of choice in the case of NPDC is surgical removal of the lesion. In this paper a two cases of clinical diagnosis and treatment of NPDC were presented.
Wstęp
Torbiel przewodu nosowo-podniebiennego (cystis ductus nasopalatini) znana również pod nazwą torbieli kanału przysiecznego, zaliczana jest wg klasyfikacji Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization) do grupy nabłonkowych, rozwojowych torbieli niezębopochodnych (1). Zmiana po raz pierwszy została opisana przez Meyera w 1914 roku (2). Uważana jest za najczęstszą ze wszystkich niezębopochodnych torbieli występujących w obrębie jamy ustnej i dotyczy ok. 1% populacji (3-5). Niemniej jednak jest jednostką chorobową rzadko diagnozowaną, potrafiącą rozwijać się latami bez towarzyszących objawów. Torbiel przewodu nosowo-podniebiennego rozwija się śródkostnie w linii pośrodkowej podniebienia (4, 6).
Ustalenie przyczyny wzrostu torbieli było przedmiotem badań przez wiele lat (7). Współcześnie szeroko akceptowany jest pogląd, iż torbiel powstaje z pozostałości nabłonka przewodu nosowo-podniebiennego (1, 8-10). W niezakłóconym rozwoju przewód nosowo-podniebienny zostaje przekształcony w kanał przysieczny, w wyniku czego nabłonek zanika. Jego pozostałości mogą stać się przyczyna wzrostu torbieli. Jednakże same czynniki etiologiczne i dokładna patogeneza proliferacji nie zostały do końca poznane (7). Uważa się, że przyczyną rozwoju torbieli mogą być czynniki drażniące takie jak urazy, infekcje (3, 7). Możliwa jest również samoistna proliferacja komórek nabłonkowych (7, 11). Rodzaj nabłonka wyściełającego torbiel zależy od tego, z której części kanału torbiel powstała (podniebiennej lub nosowej). Histologicznie zazwyczaj obserwowany jest nabłonek wielowarstwowy płaski, natomiast rzęskowy nabłonek oddechowy może występować w przypadkach nosowo umiejscowionych torbieli (12).
Zasadnicza większość przypadków torbieli przewodu nosowo-podniebiennego rozwija się bezobjawowo i wykrywana jest w rutynowych badaniach radiologicznych w postaci dobrze odgraniczonego przejaśnienia o okrągłym, owalnym bądź sercowatym kształcie. Przyczyną ostatniego jest rzutowanie na obraz torbieli kolca nosowego przedniego (4).
Wzrost torbieli zazwyczaj jest powolny i utajony, aczkolwiek u 13-50% pacjentów występują objawy, przeważnie w postaci usytuowanego podniebiennie lub wargowo obrzmienia tkanek, a także przetoki (3, 7). Dolegliwości bólowe mogą pojawić się na skutek ucisku nerwu nosowo-podniebiennego lub wtórnej infekcji. Przyczyną ich wystąpienia może być również ucisk tkanek wywierany przez protezy stomatologiczne. W przypadku rozpoznania torbieli przewodu nosowo-podniebiennego leczeniem z wyboru jest jej chirurgiczne wyłuszczenie. Materiał tkankowy powinien zostać przesłany do badania histopatologicznego, którego wynik ostatecznie ustala rozpoznanie.
PRZYPADEK 1
67-letnia pacjentka została skierowana przez lekarza stomatologa do Zakładu Chirurgii Stomatologicznej WUM z powodu bólu i obrzmienia tkanek w rzucie korzeni zębów 11 i 21 od strony podniebiennej. Przed wizytą pacjentka przyjmowała Duomox (Amoxilcillinum) w dawce 500 mg, co 8 godzin przez 6 dni, co spowodowało ustąpienie dolegliwości bólowych. W wywiadzie odnotowano przebyty zabieg chirurgicznego wyłuszczenia torbieli korzeniowej oraz resekcję wierzchołka korzenia zęba 21 w roku 1963. W badaniu klinicznym stwierdzono reakcję bólową na opukiwanie zębów 11 i 21. Nie zarejestrowano obrzmienia tkanek okolicznych (ryc. 1). Na skanach tomografii wolumetrycznej (CBCT) względem płaszczyzny czołowej, w linii pośrodkowej przedniej części podniebienia uwidoczniło się przejaśnienie o sercowatym kształcie, względem płaszczyzny czołowej (ryc. 2). Średnica zmiany wynosiła 16 mm. Blaszka podniebienna w okolicy otworu przysiecznego uległa znacznej resorpcji (ryc. 2). Korzenie zębów 11 oraz 21 leczone endodontycznie oddzielone były od jamy torbieli tkanką kostną (ryc. 2). Postawiono wstępne rozpoznanie torbieli przewodu nosowo-podniebiennego i zdecydowano o chirurgicznym usunięciu zmiany (z dojścia podniebiennego). W znieczuleniu nasiękowym 2% lignokainą z noradrenaliną nacięto i odwarstwiono płat śluzówkowo-okostnowy w zakresie obejmującym zęby 14-24. Po odreparowaniu płata uwidoczniono zniszczenie tkanki kostnej blaszki podniebiennej w linii pośrodkowej w okolicy otworu przysiecznego (ryc. 3). Zmianę o charakterze torbieli wyłuszczono w całości i oddano do badania histopatologicznego (ryc. 3). Ranę zszyto szwami pojedynczymi Dexon 3,0. W siódmej dobie po zabiegu stwierdzono prawidłowe gojenie się tkanek i zdjęto szwy. Badanie mikroskopowe ujawniło włóknistą ścianę torbieli pokrytą warstwą nabłonka wielowarstwowego płaskiego, zawierającą drobne naczynia krwionośne i nerwy. Wynik badania histopatologicznego potwierdziło wstępne rozpoznanie torbieli przewodu nosowo-podniebiennego.
Ryc. 1. Widok wewnątrzustny w dniu zgłoszenia się pacjentki.
Ryc. 2. Badanie za pomocą tomografii stożkowej (CBCT). W linii środkowej przedniej części podniebienia widoczne przejaśnienie o sercowatym kształcie względem płaszczyzny czołowej. Widoczna znaczna resorpcja blaszki podniebiennej w okolicy otworu przysiecznego.
Ryc. 3. Widok śródoperacyjny. Płat śluzówkowo-okostnowy odwarstwiony od strony podniebiennej w zakresie obejmującym zęby 14-24. Znaczne zniszczenie tkanki kostnej blaszki podniebiennej. Wyłuszczona zmiana o charakterze torbieli.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Kramer IR, Pindborg JJ, Shear M: Histological Typing of Odontogenic Tumours. World Health Organization. International Histological Classification of Tumours. Second edition. Springer-Verlag. Berlin, Heidelberg 1992: 39. 2. Meyer AW: A unique supernumerary paranasal sinus directly above the superior incisors. J Anat 1914; 48: 118-129. 3. Elliott KA, Franzese CB, Pitman KT: Diagnosis and surgical management of nasopaltine duct cysts. The Laryngoscope 2004; 114: 1336-1340. 4. Francoli JE, Marques NA, Aytes LB, Escoda CG: Nasopalatine duct cyst: Report of 22 cases and review of literature. Med Oral Patol Oral Cir Bucal 2008; 13: 438-443. 5. Allard RH, van der Kwast WA, van der Waal I: Nasopalatine duct cyst: Review of the literature and report of 22 cases. Int J Oral Surg 1981; 10: 447. 6. Hegde RJ, Shetty R: Nasopalatine duct cyst. J Indian Soc Pedod Prev Dent 2006; 24: 31-32. 7. Suter VG, Sendi P, Reichart PA, Bornstein MM: The nasopalatine duct cyst: an analysis of the relation between clinical symptoms, cyst dimensions, and involvement of neighboring anatomical structures using cone beam computed tomography. J Oral Maxillofac Surg 2011; 10(69): 2595-2603. 8. Vasconcelos RF, Aguiar MCF, Castro WH et al.: Retrospective analysis of 31 cases of nasopalatine duct cyst. Oral Dis 1999; 5: 325-328. 9. Norte CJ, Wood RE: The radiologic features of the nasopalatine duct cyst. An analysis of 46 cases. Dentomaxillofac Radiol 1988; 17: 129-133. 10. Mermer RW, Rider CA, Cleveland DB: (Letter to the Editor). Nasopalatine canal cyst: a rare sequelae of surgical rapid palatal expansion. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1995; 80: 620. 11. Shear M, Speight P: Nasopalatine duct (incisive canal) cyst, [in:] Shear M, Speight P (eds): Cysts of the Oral and Maxillofacial Region (ed 4). Blackwell Publishing, Oxford 2007: 108-118. 12. Swanson KS, Kaugars GE, Gunsolley JC: Nasopalatine duct cyst: an analysis of 334 cases. J Oral Maxillofac Surg 1991; 3(49): 268-271. 13. Krzyżostaniak J, Surdecka A: Rozwój i zastosowanie tomografii wolumetrycznej CBCT w diagnostyce stomatologicznej – przegląd piśmiennictwa. Dental Forum 2010; 2: 83-88. 14. Różyło K, Różyło-Kalinowska I: Radiologia stomatologiczna, PZWL, Warszawa 2007: 203. 15. Panaś M: Torbiele Chirurgia szczękowo-twarzowa. (red.) Bartkowski SB, Collegium Medicum UJ Ages, Kraków 1996: 155-168. 16. Takagi R, Ohashi Y, Suzuki M: Squamous cell carcinoma in the maxilla probably originating from a nasopalatine duct cyst: report of case. J Oral Maxillofac Surg 1996; 1(54): 112-115. 17. Takeda Y: Intra-osseous squamous cell carcinoma of the maxilla: probably arisen from non-odontogenic epithelium. Br J Oral Maxillofac Surg 1991; 6(29): 392-394. 18. Szubert P, Sokalski J, Krauze A et al.: Nasopalatine duct cysts – case reports. Dent Med Prob 2010; 4(47): 508-512. 19. Tanaka S, Iida S, Murakami S et al: Extensive nasopalatine duct cyst causing nasolabial protrusion. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2008; 106: 46.
