© Borgis - Nowa Medycyna 2/2014, s. 73-76
*Marcin Ciszewski, Tomasz Czekaj
Grzybicze zakażenia szpitalne – narastające zagrożenie
Healthcare-associated fungal infections – a rising threat
Zakład Mikrobiologii Farmaceutycznej i Diagnostyki Mikrobiologicznej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Eligia M. Szewczyk
Summary
Healthcare-associated infections (HAI) have always been inevitably lined with medicine. They are usually caused by bacteria, viruses or fungi. The frequency of HAI reaches a few percent among hospitalized patients and is relatively stable. However, in the past few years, the percentage of fungal infections has increased remarkably. Some of these infections are exogenous, caused by insufficient application of sanitary and aseptic procedures, but most of them are endogenous. They are caused by physiological fungal flora, notably Candida albicans. In case of immunodeficiency or impaired balance between bacteria and fungi in patient’s gastrointestinal system, which in turn is often caused by a wide-spectrum antibacterial therapy, fungi obtain an opportunity for an aggressive expansion. Invasive candidiasis leads to many serious complications and has a mortality rate of about 40%. Treatment is usually conducted according to already published and shown in this paper, guidelines. Although a complete elimination of healthcare-associated infections doesn’t seem feasible, it is essential to minimize the risk of fungal HAI. Some of ways of achieving that involve a reasonable antibacterial therapy as well as a thoughtful usage of antifungal drugs, in order to avoid selection of multiresistant strains, extremely difficult to cure in medical practice.
Zakażenie szpitalne to każde zakażenie drobnoustrojem, które nastąpiło w szpitalu i ujawniło się w okresie pobytu w szpitalu lub po jego opuszczeniu, a zostało spowodowane przez udokumentowany czynnik chorobotwórczy, pochodzący od innego chorego lub pracowników szpitala, lub przez endogenny czynnik mikrobiologiczny (1) – to najbardziej popularna definicja tego pojęcia. Pokrywa się ona w znacznej części z definicją ustawową zawartą w Ustawie z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (2). Zakażenia szpitalne, mimo iż niosą poważne zagrożenie dla pacjentów najczęściej obarczonych równolegle innymi schorzeniami, są zjawiskiem w zasadzie niemożliwym do wyeliminowania – można jedynie redukować ryzyko ich wystąpienia.
Statystyki pokazują, iż w warunkach polskich co najmniej 5-10% pacjentów jest narażonych na zakażenia szpitalne o różnej etiologii, a roczny koszt leczenia tych zakażeń wynosi blisko 800 mln zł (3). Podobny odsetek notowany jest w państwach Unii Europejskiej (ok. 7%) (4) czy w USA (ok. 5%) (5).Wśród czynników etiologicznych tego typu zakażeń wciąż dominują bakterie (m.in. gronkowce złociste, gronkowce koagulazoujemne, pałeczki ropy błękitnej), ale z roku na rok coraz większy odsetek stanowią zakażenia grzybicze. W wielu krajach Europy, grzyby z gatunku Candida albicans wyprzedziły bakterie Escherichia coli i wiodą prym wśród czynników wywołujących szpitalne zakażenia dróg moczowych (4, 6). Wśród grzybiczych zakażeń egzogennych (gdy źródło drobnoustrojów znajduje się poza organizmem pacjenta) dominują zakażenia kropidlakami z gatunków Aspergillus flavus i Aspergillus fumigatus, a wśród zakażeń endogennych, wspomniane już Candida albicans. Liczne publikacje naukowe odnotowują znaczny wzrost częstości zakażeń C. albicans, a także coraz większy udział gatunków rodzaju Candida innych niż C. albicans (7-9). Porównanie wyników w skali Europy na podstawie Raportów Epidemiologicznych ECDC jest jednak trudne ze względu na zmienną na przestrzeni lat metodologię badań, a także liczbę państw biorących udział w badaniu. Wieloletni trend dobrze obrazuje ryc. 1, prezentująca zmieniającą się z czasem liczbę przypadków zakażenia krwi drożdżakami Candida spp. w szpitalu uniwersyteckim w Madrycie.
Ryc. 1. Liczba przypadków kandydemii w latach 1985-2007 w szpitalu Gregorio Marañón w Madrycie (10).
Kiedy omawiany jest temat zakażeń pacjentów w warunkach szpitalnych, najczęściej kojarzone jest to z sytuacją, kiedy drobnoustroje chorobotwórcze atakujące pacjenta pochodzą od innego pacjenta albo ze środowiska szpitalnego z powodu np. niedostatecznego zachowania zasad higieny. W przypadku zakażeń grzybiczych taka droga też występuje (dotyczy to głównie zakażeń grzybami pleśniowymi, m.in. z rodzajów Aspergillus czy Fusarium), niemniej jednak największe znaczenie mają zakażenia endogenne, a więc takie, gdzie grzyby chorobotwórcze pochodzą z organizmu pacjenta. Dotyczy to zdecydowanie najczęściej grzybów z rodzaju Candida, a zwłaszcza Candida albicans. Rzadziej występujące w Europie, choć nie mniej istotne, to m.in. C. krusei, C. glabrata, C. tropicalis (1, 11). Szacuje się, że grzyby C. albicans stanowią składnik flory fizjologicznej jelita grubego u ponad 50% ludzi i w warunkach prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego, a także niezaburzonej bakteryjnej flory fizjologicznej, nie stanowią dla człowieka zagrożenia (12).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Zaremba ML: Mikrobiologia lekarska. 3rd ed. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2004: 659-705. 2. Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Dz.U. 2008; 234 poz 1570. 3. Krysiak L: Stop zakażeniom szpitalnym. Gazeta Lekarska 2011; 248: 42-43. 4. Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC): Roczny raport epidemiologiczny 2012. 5. Centers for Disease Control and Prevention. Healthcare-associated infections (HAIs) [Internet]. [cited 2014 May 05]. Available from: http://www.cdc.gov/hai/burden.html. 6. Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC): Roczny raport epidemiologiczny 2013. 7. Juyal D, Sharma M, Pal S et al.: Emergence of non-albicans Candida species in neonatal candidemia. N Am J Med Sci 2013; 5: 541-545. 8. Quindós G: Epidemiology of candidaemia and invasive candidiasis. A changing face. Rev Iberoam Micol 2013; [cited 2014 May 05]; Epub. Available from: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24270071. 9. Scudeller L, Viscoli C, Menichetti F et al.: An Italian consensus for invasive candidiasis management. Infection 2013 [cited 2014 May 05]; Epub. Available from: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24272916. 10. Bouza E, Muñoz P: Epidemiology of candidemia in intensive care units. Int J Antimicrob Agents 2008; 32: 87-91. 11. Dzierżanowska D: Zakażenia szpitalne. A-Medica Press, Bielsko-Biała, 2008. 12. McManus BA, Coleman DC: Molecular epidemiology, phylogeny and evolution of Candida albicans. Infect Genet Evol 2013; 21: 166-178. 13. Richet H, Roux P, Des Champs C et al.: Candidemia in French hospitals: incidence rates and characteristics. Clin Microbiol Infect 2002; 8: 405-412. 14. Rogalski P: Kandydoza przewodu pokarmowego – fakty i mity. Gastroenterol Klin 2010; 2: 87-97. 15. Cuèllar-Cruz M, López-Romero E, Villagómez-Castro JC, Ruiz-Baca E: Candida species: new insights into biofilm formation. Future Microbiol 2012; 7: 755-771. 16. Pappas PG, Kauffman CA, Andes D et al.: Clinical practice guidelines for the management of candidiasis: 2009 update by the Infectious Diseases Society of America. Clin Infect Dis 2009; 48: 503-535. 17. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie listy czynników alarmowych, rejestrów zakażeń szpitalnych i czynników alarmowych oraz raportów o bieżącej sytuacji epidemiologicznej szpitala. Dz. U. 2011; 294 poz 1741. 18. Hryniewicz W, Ozorowski T: Szpitalna lista antybiotyków Propozycja kierowana do szpitali. Narodowy Program Ochrony Antybiotyków. Narodowy Instytut Leków, Warszawa, 2011. 19. Hryniewicz W, Ozorowski T: Szpitalna Polityka Antybiotykowa Propozycje dla polskich szpitali. Narodowy Program Ochrony Antybiotyków. Narodowy Instytut Leków, Warszawa, 2011.
