© Borgis - Medycyna Rodzinna 4/2005, s. 117-119
Leszek Gajda1, Sanjeev Juneja2, Andrzej Krupienicz3
Ostre wysiękowe zapalenie osierdzia jako dominujący objaw tocznia rumieniowatego układowego. Opis przypadku
Acute pericarditis as a primary symptom in systemic lupus erythematosus: a case report
1 z Oddziału Chorób Wewnętrznych Szpitala w Brodnicy
Ordynator Oddziału: lek.med. Leszek Gajda 2 z Praktyki Medycyny Rodzinnej Sobienie Jeziory 3 z Zakładu Podstaw Pielęgniarstwa Akademii Medycznej w Warszawie
Summary
A case of a 34-years old female patient with cardiac tamponade as a first symptom of systemic lupus erythematosus is presented. Prompt diagnosis of the underlying disease led to the institution of intravenous corticosteroids with good clinical response.
Wstęp
Toczeń rumieniowaty układowy (TRU) jest przewlekłą lub nawracającą chorobą zapalną tkanki łącznej o nieznanej etiologii. Patofizjologia tej choroby, mimo iż wciąż nie do końca wyjaśniona, wiąże się prawdopodobnie z odkładaniem w wielu narządach kompleksów antygen-przeciwciało, krążących w krwioobiegu, a także aktywacją układu dopełniacza, co prowadzi do wystąpienia reakcji odpornościowych o typie humoralnym i komórkowym (1, 2).
Częstość występowania choroby waha się od 4-250 zachorowań na 100 tys. osób; występuje trzy razy częściej u osób rasy czarnej niż białej. Chorują głównie (10:1) kobiety (1).
TRU jest chorobą obejmującą wiele narządów, głównie zaś układ mięśniowo-szkieletowy, błony śluzowe, skórę oraz układ sercowo-naczyniowy. Najistotniejszymi objawami ze strony układu sercowo-naczyniowego związanymi z TRU są wady zastawkowe, zapalenie osierdzia, zapalenie mięśnia sercowego, choroba wieńcowa, zaburzenia rytmu i/lub przewodzenia, zakrzepica tętnicza lub żylna oraz systemowa choroba zakrzepowo-zatorowa (4, 5, 6).
Odkładanie się kompleksów immunologicznych i aktywacja dopełniacza wywołują ostre, przewlekłe lub nawracające zapalenie śródbłonka naczyń krwionośnych, osierdzia, mięśnia sercowego, wsierdzia, układu bodźco-przewodzącego lub płatków zastawek (4, 5).
Udowodniono, że obecność przeciwciał antyfosfolipidowych w surowicy chorych na TRU jest czynnikiem ryzyka wystąpienia zmian chorobowych w sercu (1, 8). Przeciwciała fosfolipidowe obserwuje się u około 30-50% chorych z TRU (7).
Objawowe zapalenie osierdzia stwierdza się w okresach zaostrzeń tocznia. W większości przypadków rozpoznaje się je podczas badania echokardiograficznego na podstawie przypadkowego wykrycia małego wysięku lub pogrubienia osierdzia. W sporadycznych jedynie przypadkach dochodzi do dużego wysięku do worka osierdziowego (8).
Przedstawiamy przypadek ostrego zapalenia osierdzia o dramatycznym przebiegu u młodej kobiety, które było pierwszym objawem klinicznym TRU.
Opis przypadku
34-letnia kobieta (M.G., historia choroby nr 6875) została przyjęta do oddziału chorób wewnętrznych z powodu narastającego od kilku dni silnego bólu w okolicy zamostkowej, promieniującego do szyi i żuchwy, duszności spoczynkowej, gorączki do 40 stopni C., oraz ogólnego złego samopoczucia, kołatania serca, bolesnego obrzęku i zaczerwienienia lewego nadgarstka, bólu stawu barkowego lewego. Miesiąc wcześniej u chorej wystąpiły bóle w klatce piersiowej, bóle mięśniowo-stawowe oraz stany podgorączkowe – jednak po zastosowanej antybiotykoterapii (doxycyklina) po trzech dniach ustąpiły.
Od około 16 roku życia u chorej występują napadowe bolesne „blednięcia” palców dłoni. W czasie ciąży w 1994 roku wystąpiła EPH – gestoza, a białkomocz utrzymywał się 3 miesiące po porodzie. W 1998 roku przebyła zabieg laseroterapii z powodu leukoplakii policzka lewego.
Przy przyjęciu do szpitala u chorej stwierdzono nieznaczną duszność spoczynkową, RR 90/60 mmHg, tętno 120/min, temperatura ciała 38,7°C; skóra rąk sinoczerwona; ściszony szmer pęcherzykowy u podstawy płuca lewego; na postawie serca słyszalne tarcie osierdzia, tony serca nieco ściszone. Badania laboratoryjne: Ht – 32,3%; Hb – 11,0 g%; E – 3480000/mm3; L – 12000/ mm3; płytki krwi – 294000/mm3; MCV – 92 u3; OB – 120/h.; Wzór krwinek białych: podzielone – 67%, kwasochłonne – 2%, limfocyty – 31%. Badania biochemiczne były w normie. Badanie ogólne moczu - prawidłowe. Białko całkowite – 8,3 g% z hipergammaglobulinemią – 2,77g%. RTG klatki piersiowej (P-A i boczne) z kontrastem wykazało powiększenie prawego przedsionka i prawej komory z nieco wzmożonym rysunkiem naczyniowym płuc; zmian zapalnych w obrębie miąższu płucnego nie stwierdzono. W EKG wyjściowym: normogram, rytm zatokowy miarowy 120/min, położenie serca pośrednie, zawęźlenia na szczycie zał. P w odprowadzeniach II, III, aVF, V2-V6, dwufazowy załamek P w V1.
W wykonanym w dniu przyjęcia badaniu echokardiograficznym nie stwierdzono powiększenia jam serca; uwidoczniono pogrubiałe nici ścięgniste mięśnia brodawkowatego tylno-przyśrodkowego w lewej komorze, śladową falę zwrotną mitralną; płyn w worku osierdziowym i separację osierdzia do 2,5 cm.; zaburzeń kurczliwości nie obserwowano.
W surowicy krwi wykryto przeciwciała przeciwjądrowe o mianie 1:640, przeciwciała przeciwjądrowe ANA o typie świecenia ziarnistym i mianie 2560 (badanie wykonano pośrednią metodą immunofluorescencji). Metodą immunodyfuzji wobec antygenów grasicy z grupy ENA wykryto przeciwciała RNP.
Postawiono rozpoznanie: toczeń rumieniowaty układowy; ostre wysiękowe toczniowe zapalenie osierdzia.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Crawford A.: Kardiologia, PZWL, 1997, 544. 2.Mackiewicz S., Zimmermann-Górska I.: Reumatologia, PZWL, 1995, 125. 3.Bahl VK., et al.: Prevalence of cardiac abnormalities early in the course of systematic lupus erythematosus. Am. J. Cardiology, 1991, 68, 1540. 4.Lamour A., et al.: Relevance of antinuclear antibodies to the diagnosis and monitoring of connective tissue disease, EULAR Bull., 1992, 21, 8-11. 5. Tan E.M., et al.: The 1982 revised criteria for classification of systematic lupus erythematosus. Arthritis Rheum., 1982, 25, 1271. 6.Vaarala O., et al.: Anticardiolipin antibodies and risk of myocardial infraction in a prospective cohort of middle-aged men. Circulation, 1995, 91, 23, 7. 7.Crozier J.G.: Cardiac involvement in systemic lupus erythematosus detected by echocardiography. Am. J. Cardiol. 1990. 65:1145. 8.Ozbek S., i wsp.: Delay in the diagnosis of SLE: The importance of arthritis/arthralgia as the initial symptom. Acta Med. Okayama, 2003, 57, 4, 187-190. 9. Chwalińska-Sadowska H.: Reumatologia kliniczna, 1985. 10.Kahl L.E.: The spectrum of pericardial tamponade in systemic lupus erythematosus. Report of ten patients. Arthritis Rheum. 1992, 35:1343. 11.Kabukcu M., i wsp.: Pericardial tamponade and large pericardial effusions. Tex. Heart Inst. J. 2004; 31, 398-403. 12.Grenader T., Shavit, L.: Intravenous immunoglobulin in treatment of cardiac tamponade in a patient with systemic lupus erythematosus. Clin Rheumatol; 2004, 23, 530-532. 13.Bakuła S., Wojtowicz A.: Trudności rozpoznawcze tocznia układowego – zjawisko LE w wysięku osierdziowym jako pierwszoplanowy objaw choroby. Wiad Lek; 1989, 42, 22-24.
