Podaż radiograficznego środka kontrastowego jodowego może wywołać indukowaną jodem nadczynność tarczycy, zwłaszcza u chorych z guzami autonomicznymi. Teoretycznie u wymienionych chorych każdy wzrost poziomu jodu w surowicy może prowadzić do zwiększonej syntezy hormonów tarczycy. Wykazano, że dożylna podaż kontrastu jodowego w badaniach angiograficznych, tomografii komputerowej czy urografii zwiększa w tej grupie ryzyko indukowanej jodem nadczynności tarczycy, a u osób bez patologii tarczycowej może prowadzić do przejściowego wzrostu stężenia TSH (1-3). Aplikacja endoskopowa kontrastu jodowego w czasie zabiegu ECPW także wiąże się z absorpcją kontrastu. Prowadzi do 90-100-krotnego wzrostu stężenia jodu w surowicy i zwiększonego wydalania jodu z moczem, ale nie pociąga za sobą zmian w stężeniach hormonów tarczycy i TSH u osób z niezmienioną tarczycą (4). Ocena jodochwytności tarczycy po zabiegu może mieć istotne znaczenie u chorych wymagających leczenia radiojodem zarówno nadczynności, jak i wola obojętnego znacznych rozmiarów. Interesujący jest także wpływ kontrastu podawanego w zabiegu ECPW na stężenia TSH i hormonów tarczycy u chorych z autoimmunizacyjną chorobą tarczycy i leczonych tyreostatykiem z powodu nadczynności tarczycy.

Celem pracy jest ocena jodochwytności tarczycy i stężeń TSH oraz wolnych hormonów tarczycy u chorych z patologią gruczołu tarczowego, u których wykonano zabieg ECPW.

Zbadano czterech chorych kwalifikowanych do zabiegu ECPW z powodu kamicy przewodowej. Materiał stanowili trzy kobiety i jeden mężczyzna w wieku 55-81 lat, wszyscy z towarzyszącą patologią tarczycową. W dwóch przypadkach rozpoznano wole guzowate nietoksyczne, w jednym przypadku wole guzowate nadczynne w fazie wyrównanej czynności tarczycy utrzymanej leczeniem tyreostatycznym i w jednym przypadku subkliniczną nieleczoną niedoczynność tarczycy w przebiegu autoimmunizacyjnego zapalenia tarczycy (tab. 1). Żaden z chorych nie odbył badania z użyciem kontrastu jodowego w ciągu ostatnich 12 miesięcy ani nie stosował preparatów zawierających jod. W czasie zabiegu ECPW niejonowy kontrast Ultravist 370 (Bayer Pharma) zawierający 370 mg jodu/ml podawano endoskopowo w ilości adekwatnej do wizualizacji dróg żółciowych i przewodu trzustkowego. Ilość podanego kontrastu wahała się od 12 do 26 ml, co odpowiada ilości podanego jodu wynoszącej odpowiednio 4,81-9,62 g. Żaden z badanych nie rozwinął po zabiegu zapalenia trzustki, charakteryzującego się bólem brzucha i hiperamylazemią.

U wszystkich chorych oceniono ultrasonograficznie gruczoł tarczowy aparatem Medison Sonoace 9900 wyposażonym w głowicę liniową 3-12 MHz.

Krew do badania pobierano przed zabiegiem oraz po 4 i 21-28 dniach po zabiegu. U wszystkich oznaczano TSH, fT3, fT4, p/ciała TPO, p/c TG metodą chemiluminescencji na aparacie Advia Centaur, Liaison XL lub Architekt iSR 2000. Oceniano jodochwytność tarczycy przy użyciu gamma kamery do badań planarnych tarczycy po 24 godzinach od podania znacznika 80-100μCi ¹³¹I przed zabiegiem i w 5. dobie po zabiegu z uwzględnieniem jodochwytności resztkowej (5).