© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 12/2014, s. 843-846
*Elżbieta Karpińska-Gasztoł, Małgorzata Gutowska, Piotr Zdunowski, Wojciech Zgliczyński
Zaczerwienienie twarzy – problem interdyscyplinarny. Nietolerancja histaminy w przebiegu niedoboru diaminooksydazy
Plethoric facies – multidisciplinary problem. Histamine intolerance secondary to reduced diamine oxydase activity
Klinika Endokrynologii, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Warszawa
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Wojciech Zgliczyński
Streszczenie
70-letnia kobieta ze stale występującymi: zaczerwienieniem twarzy, uczuciem parzenia policzków, diagnozowana była przed kilkoma laty w Klinice Endokrynologii z podejrzeniem rakowiaka. Okresowo występowały również bóle głowy, dolegliwości żołądkowe i bóle stawów. Z uwagi na niespecyficzny charakter dolegliwości pacjentka diagnozowana dermatologicznie, reumatologicznie i alergologicznie. W leczeniu stosowano wiele leków, m.in. sterydy, leki antyhistaminowe, antybiotykoterapię, kolchicynę, benzodiazepiny. Podjęto również próbę leczenia krótko działającym analogiem somatostatyny. Pomimo wielokierunkowych badań nie zidentyfikowano podłoża dolegliwości, a stosowane leczenie, często empiryczne, było nieskuteczne. Po kilkunastu latach u pacjentki wykonano oznaczenie poziomu histaminy we krwi, uzyskując istotnie podwyższony poziom. Poszukując przyczyny nadmiaru histaminy, wykonano oznaczenie diaminooksydazy (DAO) – enzymu rozkładającego tę aminę – i stwierdzono obniżoną jego aktywność. Rozpoznano nietolerancję histaminy i zastosowano dietę z ograniczeniem spożycia histaminy z dobrym efektem klinicznym.
Nietolerancja histaminy powinna być brana pod uwagę przy diagnostyce niespecyficznych dolegliwości takich jak zaczerwienienie i pieczenie twarzy. W diagnostyce pomocne jest stwierdzenie obniżonej aktywności DAO we krwi.
Summary
A 70-year-old woman with plethoric and burning cheeks was diagnosed in Department of Endocrinology with suspicion of carcinoid syndrome a few years ago. From time to time she had headache, stomach ache and arthralgia. Because of non-specific symptoms she was diagnosed by dermatologists, rheumatologists and allergologists. She was treated with steroids, antihistamines, antibiotics, colchicine, benzodiazepines and for a short-acting somatostatin. In spite of multidisciplinary tests and treatments the etiology of symptoms remained unknown. Medicines used to treat, often empiric was unsuccessful. After few years she conducted blood tests in histamine level and it was elevated. The diamine oxidase (DAO) was marked to examine histamine excess. DAO is the main enzyme for the metabolism of ingested histamine and it was undetectable in her blood test. She was diagnosed with histamine intolerance. Low-histamine diet was prescribed with good clinical effects.
People with plethoric and burning cheeks should be diagnosed with histamine intolerance. The DAO activity was helpful in histamine intolerance diagnosis.
Opis przypadku
70-letnia kobieta została skierowana do Kliniki Endokrynologii z podejrzeniem rakowiaka. Pacjentka skarżyła się na utrzymujące się od kilkunastu lat zaczerwienienie i uczucie parzenia policzków. Dolegliwości o znacznym nasileniu występowały stale. Pacjentka unikała ciepłych posiłków i wysiłku fizycznego powodujących nasilenie dolegliwości. Dobrze tolerowała tylko dość niską temperaturę otoczenia (w mieszkaniu ok. 10°C), co utrudniło funkcjonowanie w rodzinie czy spotkania towarzyskie.
Okresowo odczucie pieczenia dotyczyło całego ciała. Skarżyła się również na pieczenie w klatce piersiowej i nadbrzuszu, bóle głowy, bóle stawów rąk, stawu barkowego prawego oraz stawów kolanowych.
Pacjentka diagnozowana i leczona dermatologicznie. Początkowo rozpoznano trądzik różowaty – leczona miejscowo maścią ze sterydem, z metronidazolem, doustnymi preparatami cetyryzyny. Stosowano witaminę PP oraz witaminę E.
Z powodu braku efektów dotychczas stosowanego leczenia zadecydowano o terapii odczulającej wspomaganej nadal maścią ze sterydem, doustnymi preparatami loratydyny i wapnia – terapia dała przejściową ulgę. U pacjentki stosowano również wiele preparatów kosmetycznych, m.in. wodę wapienną i olej lniany. Korzystała ona z zabiegów jonoforezy z kwasem mlekowym i glikolowym mających przyspieszać regenerację naskórka, zalecaną m.in. w trądziku różowatym. Stosowane zabiegi kosmetyczne nie pomagały, a czasem wręcz wzmacniały odczuwane dolegliwości i powodowały nasilenie zmian skórnych (m.in. zmianę charakteru zmian skórnych na wysypkę pęcherzową czy grudkowo-krwotoczną).
Z uwagi na brak efektów leczenia pacjentkę kilkukrotnie hospitalizowano na oddziale dermatologicznym. Rozpoznawano erytromelalgię, zaburzenia autonomiczne skóry i atopowe zapalenie skóry.
W wykonanej biopsji skóry: naskórek ścieńczały, pokryty warstwą ortokeratyny, bez cech zwyrodnienia wodniczkowego warstwy podstawnej, z wygładzeniem granicy naskórkowo-skórnej. Skóra właściwa wolna od nacieków zapalnych z cechami solar elastosis.
W leczeniu stosowano m.in. doustnie metronidazol i teracykliny, maść ze sterydem, naświetlania twarzy solluxem, arechinę, laseroterapię, preparaty o działaniu immunosupresyjnym: pimekrolimus w kremie, talfas 180; leczenie przynosiło jedynie przejściową ulgę lub pozostawało bez efektów. Stosowanie Isotretinoinum jeszcze bardziej nasiliło zmiany.
Pacjentkę konsultowano psychiatrycznie i neurologicznie. Rozpoznano zespół nerwicowy z komponentą wegetatywną. Stosowała preparaty uspokajające, sedatywne, antydepresyjne i neuroleptyki oraz karbamazepinę.
W wywiadach: jaskra, zespół suchego oka, stan po usunięciu narządu rodnego z powodu mięśniaków. Znajduje się pod opieką poradni hematologicznej z powodu leukopenii i trombocytopenii nieznacznego stopnia.
Pacjentka korzystała z zabiegów akupunktury, pomocy bioenergoterapeuty, zabiegów refleksologii stóp, zabiegów zamykania naczyń włosowatych – bez efektów.
Równocześnie poszerzono diagnostykę o badania endokrynologiczne w kierunku rakowiaka oraz diagnostykę reumatologiczną w kierunku chorób tkanki łącznej.
W diagnostyce endokrynologicznej uwagę zwracało kilkukrotnie stwierdzane podwyższenie poziomu kwasu 5-HIAA w DZM (20,7... 18,9... 49,5 mg/24 h; norma – 4,5-12,1) przy prawidłowym poziomie chromograniny A. W scyntygrafii receptorów somatostatynowych – bez ognisk patologicznego wychwytu. W badaniu CT jamy brzusznej – poza torbielą w wątrobie bez istotnych odchyleń.
Z uwagi na zgłaszane dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego wykonano badania endoskopowe: kolonoskopia – bez zmian, w gastroskopii – nadżerkowe zapalenie błony śluzowej żołądka oraz przepuklina rozworu przełykowego. Uwzględniając podwyższony poziom metabolitów serotoniny (kwas 5-HIAA), pomimo braku lokalizacji zmiany podjęto próbę leczenia krótko działającym analogiem somatostatyny, nie uzyskując zadowalającego efektu klinicznego. Biorąc pod uwagę niecharakterystyczny obraz kliniczny i brak poprawy po leczeniu analogiem somatostatyny, uznano, że nadmierna produkcja serotoniny jako przyczyna zgłaszanych dolegliwości jest mało prawdopodobna.
Dodatkowo u pacjentki stwierdzono autoimmunologiczne zapalenie tarczycy w okresie eutyreozy oraz hiperprolaktynemię czynnościową.
Również diagnostyka reumatologiczna nie potwierdziła obecności choroby tkanki łącznej, w tym tocznia rumieniowatego. Zbadano wiele z przeciwciał mogących wskazywać na reumatyczne tło dolegliwości, m.in. czynnik reumatoidalny (RF), przeciwciała cytrulinowe, anty-dsDNA, SS-A/Ro, SS-B/La, Sm, Sm/RNP, Jo-1, Scl-70, histony, rybosomalne białko P.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Maintz L, Novak N: Histamine and histamine intolerance. Am J Clin Nutr 2007; 85; 1185-1196.
2. Schmidt WU, Sattler J, Hesterberg R et al.: Human intestinal diamine oxidasis (DAO) activity in Crohn’s disease. A new marker for disease assessment? Agents Actions 1990; 30; 267-270.
3. Brown DD, Tomchick R, Axelrod J: The distribution and properties of a histamine-methylating enzyme. J Biol Chem 1959; 234: 2948-2950.
4. Klocker J, Mätzler SA, Huetz GN et al.: Expression of histamine degrading enzymes in porcine tissues. Inflamm Res 2005; 54 (suppl.): S54-57.
5. Kufner MA, Ulrich P, Raithel M, Schwelberger HG: Determination of histamine degradation capacity in extremely small human colon samples. Inflamm Res 2001; 50 (suppl.): S96-97.
6. Brink B, Damink C, Joosten HM, Huis in 't Veld JH: Occurrence and formation of biologically active amines in foods. Int J Food Microbiol 1990; 11: 73-84.
7. Wantke F, Proud D, Siekierski E, Kagey-Sobotka A: Daily variations of serum diamine oxidase and the influence of H1 and H2 blockers: a critical approach to routine diamine oxidase assessment. Inflamm Res 1998; 47: 396-400.
8. Fleckenstein AE, Lookingland KJ, Moore KE: Histaminergic neurons mediate restraint stress-induced activation of central 5-hydroxytryptaminergic neurons in the rat. Eur J Pharmacol 1994; 24; 264(2): 163-167.
9. Schwörer H, Reimann A, Ramadori G, Rackè K: Characterization of histamine H3 receptors inhibiting 5-HT release from porcine enterochromaffin cells: further evidence for H3 receptor heterogeneity. Naunyn Schmiedebergs Arch Pharmacol 1994; 350(4): 375-379.
10. Schwörer H, Katsoulis S, Rackè K: Histamine inhibits 5-hydroxytryptamine release from the porcine small intestine: involvement of H3 receptors. Gastroenterology 1992; 102(6): 1906-1912.
11. Palma-Carlos AG, Palma-Carlos ML: Chronic urticaria and thyroid auto-immunity. Eur Ann Allergy Clin Immunol 2005; 37(4): 143-146.
12. Musilli C, De Siena G, Manni ME et al.: Histamine mediates behavioural and metabolic effects of 3-iodothyroacetic acid, an endogenous end product of thyroid hormone metabolism. Br J Pharmacol 2014; 171(14): 3476-3484.
13. Manninger R, Kusche J, Streffer C, Krakamp B: Diamine oxidase activities in the large bowel mucosa of ulcerative colitis patients. Agents Actions 1990; 30; 264-266.
