W ostatnich latach w naukach medycznych istnieje tendencja do prowadzenia badań z pogranicza różnych specjalizacji. Pozwala to na całościowe ujęcie problemów medycznych i jednocześnie na zindywidualizowane (spersonalizowane) podejście do pacjenta.

Zagadnienie zespołu psychoendokrynnego nie jest tematem nowym. Na początku XX wieku francuski psychiatra Paul-Marie Laignel-Lavastine po raz pierwszy użył terminu „psychiatria endokrynologiczna”. Nowa dziedzina miała obejmować badania nad powiązaniami pomiędzy osobowością a układem endokrynnym, który w ówczesnym czasie był dogłębnie analizowany (1). W latach 20. XX wieku Zygmunt Freud zasugerował możliwość istnienia zależności pomiędzy występowaniem nerwicy a nadmiarem lub niedoborem substancji biologicznie czynnych produkowanych w organizmie lub dostarczanych z zewnątrz. Freud odniósł się również do wpływu tych hipotetycznych w owych czasach substancji na zaburzenia właściwości chemicznych organizmu (2). Kontynuatorem badań nad zespołem psychoendokrynnym był szwajcarski lekarz psychiatra Manfred Bleurer, który w latach 50. XX wieku stworzył szkołę psychoendokrynologii. Głównym obszarem zainteresowania Bleurera były: zespół psychoendokrynny oraz ocena zaburzeń psychopatologicznych w chorobach o podłożu endokrynologicznym, w tym w akromegalii, chorobie Cushinga, chorobie Addisona czy w chorobie Gravesa (3).

Obecnie dzięki postępowi nauk podstawowych możliwe jest dogłębne poznanie podstaw biologicznych objawów psychicznych oraz mechanizmów odpowiadających za powstawanie zaburzeń endokrynnych. Pomimo postępu medycyny doświadczalnej wzajemne, nadal nie wyjaśniono całkowicie złożonych relacji pomiędzy ośrodkowym układem nerwowym a układem endokrynnym. Tym niemniej na podstawie obserwacji klinicznych niezaprzeczalny jest fakt, że objawy psychiczne często towarzyszą endokrynopatiom (4, 5). Uznaje się, że triada objawów towarzysząca zaburzeniom układu dokrewnego, charakterystyczna dla zespołu psychoendokrynnego, to:

– zaburzenia nastroju,

– zaburzenia napędu psychomotorycznego,

– zaburzenia popędów (łaknienia, pragnienia, snu, popędu płciowego).

Najczęściej obserwuje się zaburzenie nastroju (3). W niektórych schorzeniach endokrynologicznych odsetek chorych z nasiloną depresją sięga nawet 60% (jak ma to miejsce w hiperkortyzolemii endogennej) (6).

Objawy psychiczne w chorobach układu dokrewnego mogą być wynikiem hiper- lub hiposekrecji hormonów i peptydów. W niektórych przypadkach nie można wykluczyć roli procesów patologicznych prowadzących jednocześnie do powstania zaburzeń endokrynnych, jak i psychicznych. Przykładem takich interakcji jest proces autoimmunologiczny, który jednocześnie może dotyczyć gruczołów wydzielania dokrewnego i ośrodkowego układu nerwowego. Do ujawnienia się zaburzeń psychicznych dochodzić może także w przebiegu leczenia chorób układu endokrynnego z zastosowaniem farmakoterapii oraz radioterapii czy też operacji, szczególnie w obrębie OUN.