© Borgis - Nowa Stomatologia 3/2014, s. 127-130
*Halszka Boguszewska-Gutenbaum, Jadwiga Janicha, Piotr Sobiech, Dorota Olczak-Kowalczyk
Symptomy ogólne i miejscowe związane z wyrzynaniem zębów mlecznych
Systemic and local symptoms of teeething
Zakład Stomatologii Dziecięcej, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Dorota Olczak-Kowalczyk
Summary
Eruption of dentition appears as a compound process which is dependent on genetic, paragenetic and environmental factors. This process incorporates long-term and dynamic changes undergoing before the tooth appears in oral cavity and when the tooth is present in oral cavity. While considering the process of primary teething attention should be paid to terms of eruption of particular teeth and sequence of it and the location of eruption, the condition of the surrounding gingiva and mucosa of oral cavity. Moreover general health condition of the child ought to be monitored focusing on the presence of systemic symptoms which may arise during the process of teething. Mentioned local and systemic symptoms appearing while teeth eruption may manifest as increased drooling, mouthing, irritability, loss of appetite and sleep disturbances and exceptionally diarrhoea and increased body temperature. It is believed that the temperature reaching 38.5°C is not relevant to teething. Also local abnormalities occurring during eruption of milk dentition are observed e.g. gingivitis eruptiva. Mentioned symptoms might be alleviated by medicines and non-pharmacological remedies witch should always be used with great caution and after consultation with pedodontist. In case of severe systemic symptoms pediatric consultations is necessary due to verification of associated systematic diseases.
WPROWADZENIE
Proces wyrzynania zębów jest niezwykle złożony, uzależniony od czynników genetycznych, paragenetycznych i środowiskowych. Uważa się, że geny są odpowiedzialne w ponad 70% za przebieg erupcji zębów. Hughes i wsp. udowodnili znaczenie roli kodu genetycznego w wyrzynaniu zębów siecznych mlecznych, uznając rolę czynników środowiskowych za znikomą (1). Erupcja zębów uważana jest za zjawisko fizjologiczne. Jednak niekiedy zaburzenia ząbkowania mogą być pierwszym uchwytnym klinicznie objawem patologii ogólnoustrojowej. Z tego względu istotna i konieczna jest obserwacja procesu ząbkowania u dziecka zarówno przez lekarzy pediatrów, jak i stomatologów dziecięcych. Proces erupcji obejmuje długotrwałe, dynamiczne zmiany zachodzących przed ukazaniem i po ukazaniu się zęba w jamie ustnej, które dotyczą samego zęba, jak i tkanek otaczających (2). Z punktu widzenia przebiegu ząbkowania wyodrębnia się trzy etapy: etap wewnątrzkostny – przed ukazaniem się zęba w jamie ustnej, etap penetracji błony śluzowej – gdy ząb jest wyczuwalny przez błonę śluzową, oraz etap nadkostny – po ukazaniu się zęba w jamie ustnej (3).
Proces pierwszego ząbkowania jest uznanym miernikiem rozwoju fizycznego dziecka. W ocenie przebiegu pierwszego ząbkowania szczególną uwagę zwraca się na: terminy pojawiania się zębów w jamie ustnej, kolejność wyrzynania zębów, miejsce wyrzynania, stan dziąseł w okolicy wyrzynającego się zęba, stan błony śluzowej jamy ustnej, zwłaszcza warg i języka, oraz stan ogólny dziecka w aspekcie objawów towarzyszących ząbkowaniu. Od wielu lat prowadzone są badania oceniające aktualne terminy i kolejność wyrzynania zębów. W Zakładzie Stomatologii Dziecięcej WUM przeprowadzono badania dotyczące okresów wyrzynania zębów mlecznych u dzieci warszawskich. Uwagę zwracał długi czas wyrzynania się poszczególnych grup zębów. Czas od ukazania się pierwszego zęba w jamie ustnej do ostatniego wynosił od 17,5 do 25 miesięcy (4). Analiza wyników badań polskich autorów wykazała utrzymywanie się terminów wyrzynania zębów mlecznych na tym samym poziomie, na przestrzeni 20-30 lat (4-6). Biorąc pod uwagę termin wyrzynania się pierwszego zęba, Szpringer-Nodzak wyróżniła tzw. grupy ząbkowania: ząbkowanie przedwczesne (zęby wrodzone i noworodkowe), wczesne (2.-4. miesiąc), o czasie (5.-8. miesiąc), opóźnione (9.-12.), późne – powyżej 12. miesiąca życia (7). Z punktu widzenia patologii ogólnej lub miejscowej, za najważniejsze uważa się grupy skrajne, czyli ząbkowanie przedwczesne oraz późne. Kwestią dyskusyjną pozostaje, czy należy uznać za patologię zmianę kolejności wyrzynania zębów mlecznych. Z badań wynika, że istnieje około kilkudziesięciu wzorów wyrzynania się zębów mlecznych. Jeśli jednak odchylenie połączone jest z zaburzeniem czasu wyrzynania lub nieprawidłowym umiejscowieniem zęba w łuku, wskazuje to na istnienie nieprawidłowości (4, 8-10). Ząbkowaniu, które jest procesem fizjologicznym, towarzyszą niekiedy objawy ogólne i miejscowe.
OBJAWY OGÓLNE
Objawy ogólne występujące w czasie pierwszego ząbkowania były od dawna przedmiotem zainteresowań lekarzy pediatrów i pedodontów. Do objawów tych zaliczano: niepokój dziecka, drgawki, podwyższoną ciepłotę ciała, zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (biegunki, zaparcia), choroby górnych dróg oddechowych, zmiany skórne, nadmierne ślinienie, infekcje uszu, brak apetytu, spadek wagi ciała, wymioty (11-19).
Badania przeprowadzone w Zakładzie Stomatologii Dziecięcej w Warszawie wykazały, że procesowi pierwszego ząbkowania towarzyszyły jedynie takie symptomy jak: gryzienie twardych przedmiotów (86% badanych), obfite ślinienie (66%), niepokój dziecka (46%), zaburzenia snu (43%) oraz brak łaknienia (33%), będące przede wszystkim skutkami dolegliwości bólowych. Objawy te najsilniej manifestowały się podczas wyrzynania siekaczy i pierwszych zębów trzonowych, erupcji kłów towarzyszyły głównie niepokój i zaburzenia snu (17, 20). W badaniach Peretza i wsp. przeprowadzonych w grupie 585 dzieci w wieku od 4 do 36 miesięcy stwierdzono występowanie ślinienia (15%), biegunek (13%), ślinienia się i biegunek (8%), gorączki lub gorączki z biegunką (8%). Biegunka występowała częściej u chłopców (21). Plutzer i wsp. na podstawie obserwacji 428 ząbkujących dzieci stwierdzili, że najczęstszym symptomem towarzyszącym pierwszej dentycji było ślinienie się (71,7%), gryzienie twardych przedmiotów (58,6%), niepokój (52,3%) i zaburzenia snu (47%) (22). Objawy ogólnoustrojowe najczęściej towarzyszyły wyrzynaniu się zębów siecznych (21, 22). Wake i wsp., w grupie 21 ząbkujących dzieci w wieku od 6 do 24 miesięcy zaobserwowali występowanie jedynie luźnych stolców u badanych pacjentów (15). Macknin i wsp. po przebadaniu 125 dzieci w wieku od 4 do 12 miesięcy i obserwacji 18 potencjalnych objawów towarzyszących ząbkowaniu stwierdzili, że znaczące nasilenie symptomów występowało 4 dni przed wyrznięciem zęba, w trakcie erupcji i 3 dni po ukazaniu się zęba w jamie ustnej. Żaden z tych objawów nie występował częściej niż u 35% ząbkujących pacjentów, natomiast różnica w częstości występowania objawów w grupach ząbkującej i nieząbkującej nie przekroczyła 20% (16).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Hughes TE, Bockmann MR, Seow K et al.: Strong Genetic Control of Emergence of Human Primary Incisors. J Dent Res 2007; 86(12): 1160-1165. 2. Marks SC Jr, Gorski JP, Wise GE: The mechanisms and mediators of tooth eruption – models for developmental biologists. Int J Dev Biol 1995; 39: 223-230. 3. Baradaschia-Correa V, Massa LF, Arana-Chavez VE: Effects of alendronate on tooth eruption and molar root formation in young growing rats. Cell Tissue Res 2007; 330: 375-485. 4. Szpringer-Nodzak M, Czarnocka K, Janicha J: Zagadnienie pierwszego ząbkowania u dzieci. Analiza terminów wyrzynania zębów mlecznych u dzieci w żłobkach na terenie miasta stołecznego Warszawy. Czas Stomatol 1979; 32: 1145-1149. 5. Filipińska-Skąpska R, Proc P, Wochna-Sobańska M: Terminy i kolejność wyrzynania zębów mlecznych u dzieci łódzkich. Czas Stomat 2005; 58: 182-187. 6. Szpringer M, Czarnocka K, Janicha J: Zagadnienie pierwszego ząbkowania u dzieci. Część I. Terminy wyrzynania zębów mlecznych u dzieci w Warszawie. Czas Stomatol 1979; 32: 435-442. 7. Szpringer-Nodzak M: Wybrane zagadnienia początku pierwszego ząbkowania u dzieci w świetle badań klinicznych i doświadczalnych. Praca habilitacyjna, Akademia Medyczna, Warszawa 1979: 7-14. 8. Biedziak B: Występowanie wad zgryzu u pacjentów z oligodoncją. Dent Med Probl 2004; 41(3): 483-488. 9. Olczak--Kowalczyk D, Janicha J: Wyrzynanie zębów. [W:] Olczak-Kowalczyk D, Wagner L: Wprowadzenie do stomatologii dziecięcej. Oficyna Wydawnicza WUM, Warszawa 2012: 51-65. 10. Olczak-Kowalczyk D, Boguszewska-Gutenbaum H, Janicha J, Turska-Szybka A: Wybrane zagadnienia związane z wyrzynaniem zębów mlecznych. Nowa Stomatol 2011; 2: 73-76. 11. Sarrell EM, Horev Z, Cohen Z, Cohen HA: Patients’ and medical personels’ beliefs about infant teething. Patien Educ Couns 2005; 57(1): 122-125. 12. Tsang AKL: Teething, teething pain and teething remedies. International Dentistry SA 2000; 12: 48-61. 13. Tighe M, Roe MFE: Does a teething child Reed serious illness excluding? Arch Dis Child 2007; 92: 266-273. 14. Wake M, Hesketh K, Allen M: Parent beliefs about infant teething: a survey of Australian parents. J Paediatr Child Health 1999; 35: 446-449. 15. Wake M, Hesketh K, Lucas J: Teething and tooth eruption in infants: A cohort Study. Pediatrics 2000; 106: 1374-1379. 16. Macknin M, Piedmonte MM, Jacobs J, Skibinski C: Symptoms associated with infant teething: A prospective study. Pediatrics 2000; 105: 747-753. 17. Rowecka-Trzebicka K, Milewska-Bobula B, Sinicyn A et al.: Długotrwałe obserwacje kliniczne nad procesem pierwszego ząbkowania u dzieci. Prz Pediatr 1991; 21: 102-106. 18. McIntyre GT, McIntyre GM: Teething troubles? Br Dent J 2002; 192(5): 251-255. 19. Ispas RS, Mahoney EK, Whyman RA: Teething signs and symptoms: persisting misconceptions among health professionals in New Zealand. N Z Dent J 2013; 109(1): 2-5. 20. Szpringer-Nodzak M, Janicha J, Falkowski T et al.: Badania nad występowaniem objawów ogólnoustrojowych w przebiegu pierwszego ząbkowania u dzieci. Czas Stomatol 1990; XLIII(3): 128-133. 21. Peretz B, Ram D, Hermida L, Otero MM: Systemic manifestations during eruption of primary teeth in infants. J Dent Child 2003 May-Aug; 70(2): 170-173. 22. Plutzer K, Spencer AJ, Keirse M: How first-time mothers perceive and deal with teething symptoms: a randomized controlled trial. Child Care Health Dev 2012; 34(2): 292-299. 23. Jaber L, Cohen J, Mor A: Fever associated with teething. Arch Dis Child 1992; 67: 233-234. 24. Olczak-Kowalczyk D, Janicha J: Ząbkowanie. Med Prakt Pediatr 2011; 5: 94-105. 25. Smosarska H: Choroby błony śluzowej jamy ustnej. PZWL, Warszawa 1975: 18-19. 26. Shapira J, Berenstein-Ajzman G, Engelhard D et al.: Cytokine levels in gingival crevicular fluid of erupting primary teeth correlated with systemic disturbances accompanying teething. Pediatr Dent 2003; 25: 441-448. 27. Hulland SA, Lucas JO, Wake MA, Hesketh KD: Eruption of primary dentition in human infants: a prospective study. Ped Dent 2000; 22: 415-421. 28. Jordan L: Could homeopathic medicine be utilised as a treatment for teething? Aust J Holist Nurs 2005; 12(1): 35-39. 29. Bong CL, Hilliard J, Seefelder C: Severe methemoglobinemia from topical benzocaine 7.5% (Baby Orajel) use for teething pain in a toddler. Clin Pediatr 2009; 48(2): 209-211.
