© Borgis - Medycyna Rodzinna 1/2004, s. 42-44
Andrzej Czernikiewicz
Co lekarz rodzinny powinien wiedzieć o bulimii psychicznej?
What GPs should know on bulimia nervosa?
z Kliniki Psychiatrii Akademii Medycznej w Białymstoku
Kierownik Kliniki: dr hab. med. Andrzej Czernikiewicz
Summary
Patients with eating disorders display a broad range of symptoms that frequently occur along a continuum between those of anorexia nervosa and bulimia nervosa. The care of patients with eating disorders involves a comprehensive array of approaches. In this paper main guidelines of diagnosing and treatment of bulimia nervosa are presented.
W drugiej części artykułu zamieszczam podstawowe informacje dla lekarzy rodzinnych na temat dwóch głównych, innych niż anoreksja, zaburzeń odżywiania się, czyli bulimii psychicznej i bulimii atypowej, zwanej również kompulsywnym objadaniem się.
Co to jest bulimia psychiczna (bulimia nervosa)? Tłumacząc dosłownie z łaciny jest to „wilczy głód” na podłożu psychicznym. Jest to zaburzenie odżywiania się, nie będące wcale lustrzanym odbiciem anoreksji, charakteryzujące się:
Powtarzającymi się epizodami niekontrolowanego objadania się (termin z j. ang. binge).
Próbami natychmiastowego, po objedzeniu się, powrotu do poprzedniej wagi (prowokowanie wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających, głodówek, intensywnych ćwiczeń fizycznych).
Nadmiernym zainteresowaniem swoim wyglądem, sylwetką, lub wagą.
Waga ciała osób cierpiących na bulimię jest zwykle normalna.
Według skali MINI kryteria bulimii to:
N. Bulimia nervosa. F.50.2.
N | 1 | W czasie ostatnich 3 miesięcy badany miał okresy objadania się,
gdy zjadał duże ilości jedzenia, w okresie nie dłuższym niż 2 godziny | nie | tak |
2 | W ciągu ostatnich 3 miesięcy zdarzyły mu się co najmniej raz dwa tego typu objadania w ciągu tygodnia... | nie | tak |
3 | W czasie objadania, chęć do jedzenia była poza jego kontrolą... | nie | tak |
4 | Stosował różne metody aby nie przytyć | nie | tak |
5 | Uważa, że jego waga i sylwetka wpływają wyraźnie na jego samopoczucie... | nie | tak |
Jeśli pacjent spełnia jednocześnie kryterium anorexia nervosa to: |
| 6 | Okresy objadania występowały tylko, gdy był niedożywiony | nie | tak |
Jeśli tak na N1, 2, 3, 4, 5 i nie na N6 to rozpoznanie -
bulimia nervosa | nie | tak |
Jakie zachowania mogą wskazywać na bulimię?
Oczywiście epizody objadania się, najczęściej w samotności, często z „podkradaniem jedzenia” („znowu pusta lodówka”), zwykle przekraczającym 1500 kalorii na jeden posiłek
Nadmierne zainteresowanie jedzeniem lub swoją wagą
Unikanie restauracji, barów, planowanych posiłków
Obwinianie się po objedzeniu
Korzystanie z łazienki lub toalety zaraz po jedzeniu, zagłuszanie wymiotów przez głośne puszczanie wody
Używanie środków przeczyszczających
Narzucanie sobie głodówek
Kilkugodzinne, codzienne ćwiczenia fizyczne
Poczucie braku kontroli nad jedzeniem, wymiotami, ćwiczeniami fizycznymi
Obawa przed przytyciem
Jakie są fizyczne (somatyczne) objawy bulimii? Najczęstsze to:
Obrzęk ślinianek („przewlekła świnka”), pękające naczynia krwionośne pod oczami
Skargi na palenie w gardle
Uczucie zmęczenia, kurcze łydek
Szybko rozwijająca się próchnica, nalot na zębach, uszkodzenie szkliwa
Duże wahania wagi ciała
Odwodnienie
Niski poziom sodu i potasu we krwi (hipokaliemia, hiponatremia)
Objawy uszkodzenia nerek i wątroby
Zaparcia
Zrogowacenia, rany, które się nie goją na opuszkach palców (wskazujący i środkowy)
Wymioty z domieszką krwi
Kołatanie serca, zaburzenia rytmu serca (objawy hipokaliemii)
Śmierć jest tutaj rzadsza niż w przebiegu anoreksji, ale zdarza się dużo częściej, niż w innych zaburzeniach przewodu pokarmowego u młodych osób.
Jakie zaburzenia emocjonalne prezentują osoby z bulimią? Obraz psychiczny osób z bulimią różni się dosyć znacznie w porównaniu z cechami psychicznymi osób chorujących na anoreksję. Często u osób z bulimią obserwuje się:
Depresję, przygnębienie, poczucie winy
Nadmierny samokrytycyzm
Potrzebę ciągłej aprobaty
Uzależnienie samopoczucia od aktualnej wagi
Duże wahania nastroju
Silne emocjonalnie, ale krótkie związki z innymi ludźmi
Częstsze są próby samouszkodzeniowe, a nawet samobójcze
Czy można mieć jednocześnie bulimię i anoreksję? Nie, w danym momencie objawy któregoś zaburzenia wyraźnie przeważają. Natomiast w ciągu życia np. ok. połowy osób z anoreksją przechodzi wyraźne epizody bulimii.
Jak często ludzie chorują na bulimię? Na 10 osób chorujących na bulimię 9 to kobiety. Typowy wiek zachorowania to okres pomiędzy późnym dojrzewaniem a dorosłością (17-21 lat). Ocenia się, że u kobiet w tym wieku ryzyko zachorowania na bulimię wynosi ok. 5% (co 20 kobieta). Jednocześnie w szczególnych grupach społecznych, np. u studentek mieszkających poza domem rodzinnym (akademiki, stancje) ryzyko to wzrasta do ok.15% (co 6 osoba).
Na czym polega terapia bulimii? Leczenie jest tu zwykle ambulatoryjne, w ramach uczestnictwa w grupach terapeutycznych. Hospitalizacja na oddziałach terapii zaburzeń jedzenia (odżywiania) jest potrzebna w sytuacjach, gdy u pacjentki występują poważne zagrożenia somatyczne (np. hipokaliemia, krwawienie z przewodu pokarmowego) lub gdy w pobliżu miejsca zamieszkania nie ma warunków do uczestnictwa w grupie terapeutycznej. Celami psychoterapii grupowej, indywidualnej i rodzinnej jest tutaj zaprzestanie objadania się, zniesienie zachowań patologicznych związanych z jedzeniem (ciągła kontrola wagi, prowokowanie wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających, czy intensywnych ćwiczeń fizycznych), poprawa własnego wizerunku, powrót do normalnego jedzenia, zapobieganie nawrotom bulimii.
Czy są leki, które leczą bulimię? Są tylko leki, które pomagają w terapii, blokując tendencję do objadania się i poprawiając nastrój. Są to leki przeciwdepresyjne, wpływające na neuromediator mózgowy – serotoninę. Większość lekarzy wie o nich i stosuje je u osób z bulimią, nie mogą one być jednak jedyną metodą terapii i nie zastąpią oddziaływań psychoterapeutycznych. Leczenie biologiczne, szczególnie leki antydepresyjne, są używane w terapii bulimii psychicznej, szczególnie w redukcji zaburzonych wzorców odżywiania się, takich jak objadanie się i prowokowanie wymiotów. Lekiem pierwszego wyboru wydają się być leki antydepresyjne z grupy SSRI, przy czym największe pozytywne doświadczenia dotyczą fluoksetyny, stosowanej w wysokich dawkach (40-60-80 mg dziennie). Dodatkowo farmakoterapia jest stosowana w sytuacji zaburzeń psychicznych towarzyszących bulimii, takich jak depresja, zaburzenia lękowe, czy natręctwa.
Co robić w sytuacji nawrotu bulimii lub anoreksji po okresie normalnego funkcjonowania? Nawrót bulimii czy anoreksji jest możliwy, szczególnie w ciągu pierwszych dwóch lat od uzyskania poprawy po pierwszej terapii. Pierwszym zaleceniem jest zgłoszenie się do terapeuty, najlepiej tego, który prowadził poprzednią terapię. Formami samopomocy w takiej sytuacji są również:
Próba znalezienia innego sposobu rozładowania napięcia psychicznego, innego niż najedzenie się lub narzucenie sobie głodówki
Utrzymywanie dotychczasowego poziomu aktywności (praca, nauka)
Rozmowa o swoim problemie z kimś, kto nie jest terapeutą, ale jest to ktoś komu się wierzy
Utrzymywanie reżimu trzech posiłków dziennie
Ważenie się nie częściej niż raz w tygodniu
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. American Psychiatric Association (1994): DSM-IV. APPI, Washington. 2. Feetam C. (2002): Eating disorders – anorexia nervosa. W: Taylor D., Paton C. (red.): Case studies in psychopharmacology: The use of drugs in psychopharmacology. Martin Dunitz, London. 3. Sheehan D. Lecrubier Y (1995).: M.I.N.I. 4.0., Geneva. 4. Yaeger J et al.: (2000), Practice Guideline for the Treatment of Patients With Eating Disorders., APA.