W okresie rozwojowym dziecka pomiędzy 2.-3. rokiem życia często dochodzi do urazów zębów mlecznych (1-3). Jak wynika z piśmiennictwa, urazowi ulegają najczęściej przyśrodkowe siekacze, częściej w szczęce niż w żuchwie (1, 2, 4). Zwykle następstwem urazu w uzębieniu mlecznym jest zwichnięcie częściowe, które stanowi 21-81% wszystkich uszkodzeń zębów mlecznych (2, 5, 6). Przyczyny uszkodzeń zębów są różne i zależą od: wieku pacjenta, siły urazu, miejsca jego działania i wytrzymałości tkanek. U małych dzieci przyczyną jest głównie upadek podczas zabawy (7). Postępowanie lecznicze w uzębieniu mlecznym jest różne w zależności od urazu, jaki wystąpił. Ponadto należy pamiętać, że niewłaściwe leczenie po urazie może spowodować większe szkody niż sam uraz. W związku z powyższym wybór procedury leczniczej jest ważny i zależy od okresu rozwojowego zęba, jego przydatności do okluzji i współpracy dziecka. Celem leczenia jest przede wszystkim zmniejszenie ryzyka uszkodzenia zawiązka zęba stałego lub dalszego jego uszkodzenia po urazie. Przed wyborem właściwej metody leczenia należy przeprowadzić dokładny wywiad, badanie kliniczne i zdjęcie radiologiczne. Wnikliwe przebadanie pacjenta pozwoli na prawidłowe rozpoznanie, wybranie odpowiedniej procedury leczenia i osiągnięcie pozytywnego wyniku leczenia.

Celem pracy jest omówienie trzech przypadków, w których doszło do całkowitego wbicia centralnych siekaczy górnych w uzębieniu mlecznym.

W dniu 23 stycznia 2013 roku do Zakładu Stomatologii Wieku Rozwojowego UM w Łodzi zgłosił się pacjent w wieku 2,5 roku po urazie zębów mlecznych, który miał miejsce w domu. Podczas zabawy pacjent spadł z kanapy i uderzył głową o podłogę. W wyniku upadku doszło do całkowitego wbicia zęba 51, częściowego wbicia 61, a ząb 52 został częściowo zwichnięty. Pierwszej pomocy udzielono w Szpitalu im. J. Korczaka, gdzie zaopatrzono rany w obrębie wargi górnej, a na dalsze leczenie skierowano do naszego Zakładu. Dziecko w dniu przyjęcia było ogólnie zdrowe.

Z wywiadu wynika, że uraz miał miejsce dzień wcześniej, po urazie nie doszło do utraty przytomności ani do zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego. W szpitalu pacjentowi zlecono antybiotyk Dalacin C. Badaniem przedmiotowym zaobserwowano obrzęk i krwiak w obrębie wargi górnej, zaczerwienienie i obrzęk dziąsła nad zębami po urazie. Ząb 51 był wbity całkowicie, ząb 61 wbity na 1 mm, a ząb 52 rozchwiany (II stopień). Pacjenta skierowano na zdjęcie RTG, które wykazało brak złamania w obrębie korzeni zębów oraz przemieszczenie korzenia wbitego zęba 51 w kierunku wargowym. Dziecko skierowano również na konsultację chirurgiczną. Po przeprowadzonych konsultacjach przyjęto postawę wyczekującą, pozwalającą na ponowne wyrzynanie się zębów. Zalecono pacjentowi papkowaty pokarm przez 2 tygodnie oraz picie naparów z rumianku i szałwii lub przemywanie dziąseł naparem.

Wizytę kontrolną ustalono na za tydzień. Zaobserwowano wtedy niewielką ruchomość zębów 61 i 52, ząb 51 pozostawał nadal w kości szczęki niewidoczny w jamie ustnej. Dziąsła były w stanie zapalnym w okolicy zębów badanych. Poinformowano rodziców dziecka o ewentualnej ekstrakcji zębów w razie powikłań ze strony ozębnej. Zalecono ponownie przemywanie dziąseł rumiankiem i dokładne szczotkowanie zębów. Kolejna wizyta miała miejsce po 3 tygodniach od urazu. Badania kliniczne wykazały stopniową reerupcję zęba 51. Pacjent nie zgłaszał żadnych dolegliwości bólowych. Po 2 miesiącach po urazie ponownie przeprowadzono kontrolę zębów. Pacjent nie zgłaszał dolegliwości bólowych zębów. Zaobserwowano dalsze wyrzynanie się zęba 51, ząb 61 osiągnął pozycję sprzed urazu, a ząb 52 ustabilizował się w zębodole. Nie stwierdzono żadnych objawów zapalenia dziąseł zębów ani objawów patologicznych świadczących o obumarciu miazgi. Zalecono dalszą obserwację. Pacjent zgłosił się na kolejną wizytę po 5 miesiącach. Przeprowadzono wówczas badania kliniczne zębów. Stwierdzono dalszą reerupcję zęba 51 bez zmian zapalnych. Pozostałe zęby po urazie były bez dolegliwości bólowych i stanów zapalnych dziąseł. Skierowano dziecko na zdjęcie RTG zębów po urazie. Nie wykazało ono stanu zapalnego tkanek okołokorzeniowych zęba. Po kolejnych 4 miesiącach zbadano pacjenta. Ustalono, że wyrzynanie zęba zatrzymało się na pewnym poziomie i nie następuje dalej. Ząb reagował na chlorek etylu. Zalecono wizytę za 3 miesiące. Badanie po 1,5 roku od urazu wykazało, że proces reerupcji zatrzymał się w stosunku do poprzednich badań, a ząb był krótszy o 2 mm od zęba sąsiedniego 61. Ząb nie dawał dolegliwości bólowych i nie doszło do zmiany barwy korony zęba. Zdjęcie RTG nie ujawniło zmian w obrębie korzenia zęba 51. Pacjent jest pod stałą opieką stomatologiczną i zalecana jest dalsza obserwacja (ryc. 1A-1F).