W XXI wieku pacjent przebywający zarówno w publicznej, jak i niepublicznej placówce opieki zdrowotnej jest chroniony przez międzynarodowe i krajowe akty prawne (1-3). Akty prawne zapewniają każdemu choremu dostęp do świadczeń medycznych odpowiadających aktualnej wiedzy medycznej, a lekarz ma obowiązek wykonywać swoją pracę z należytą starannością (1-4). Jest to jedno z najważniejszych praw pacjenta (2-5).

W artykule opisano przypadek 75-letniego pacjenta z rakiem płaskonabłonkowym skóry nosa, u którego wykonano operację „łapu-capu”. Po miesiącu od wspomnianej operacji u chorego wystąpiła wznowa raka.

W niniejszej pracy autor przedstawił konsekwencje prawne mogące grozić lekarzowi udzielającemu pacjentowi świadczeń medycznych z nienależytą starannością.

75-letni mężczyzna rasy kaukaskiej został przyjęty do Oddziału Chirurgii Onkologicznej Szpitala Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z Warmińsko-Mazurskim Centrum Onkologii w Olsztynie z powodu wznowy raka płaskonabłonkowego skóry nosa. W wywiadzie chory cztery tygodnie wcześniej miał wycinany guz skóry w poradni chirurgicznej. Zabieg był wykonywany przez lekarza posiadającego specjalizację z chirurgii onkologicznej. Z badania histopatologicznego wynikało, że guz miał średnicę 10 milimetrów, a linia cięcia przechodziła przez guz (ryc. 1). W badaniu histopatologicznym stwierdzono raka płaskonabłonkowego G3.

Pacjent zgłosił się do poradni Chirurgii Onkologicznej Szpitala MSW z W-MCO w Olsztynie celem kontroli rany pooperacyjnej. W badaniu palpacyjnym stwierdzono wznowę procesu nowotworowego (ryc. 2-4). Pobrany wycinek z guza skóry nosa potwierdził wznowę raka płaskonabłonkowego. Wznowa raka skóry była ruchoma, średnicy około 25 milimetrów.

Pacjenta zakwalifikowano do ponownego zabiegu operacyjnego. Wykonano szerokie wycięcie guza wraz z marginesami tkanek zdrowych. Ubytek powstały po wycięciu guza nowotworowego pokryto uszypułowanym płatem z sąsiedztwa. Czas trwania zabiegu operacyjnego wynosił 60 minut. Materiał przesłano do rutynowego badania histopatologicznego.

Po zabiegu operacyjnym chory czuł się dobrze, nie zgłaszał dolegliwości bólowych. Przebieg pooperacyjny niepowikłany. Efekt kosmetyczny zabiegu był dla chorego w pełni satysfakcjonujący. Pacjent w trzeciej dobie po operacji został wypisany do domu w stanie ogólnym dobrym. Obecnie pacjent znajduje się pod opieką Poradni Chirurgii Onkologicznej w SP ZOZ MSW z W-MCO w Olsztynie.

W XXI wieku każdy pacjent leczony na terenie Rzeczypospolitej Polskiej ma zagwarantowany dostęp do świadczeń medycznych odpowiadających aktualnej wiedzy medycznej. W artykule 6 ust. 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta zapisano, iż: „Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej”. Od lekarza udzielającego świadczenie medyczne wymaga się dołożenia należytej staranności. Mówi o tym artykuł 8 z tej samej ustawy: „Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych udzielanych z należytą starannością przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych w warunkach odpowiadających określonym w odrębnych przepisach wymaganiom fachowym i sanitarnym. Przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych osoby wykonujące zawód medyczny kierują się zasadami etyki zawodowej określonymi przez właściwe samorządy zawodów medycznych”.

W Kodeksie Etyki Lekarskiej znajdują się także przepisy mówiące o konieczności udzielania świadczeń zdrowotnych z należytą starannością. Należy jednak pamiętać o tym, że Kodeks Etyki Lekarskiej zawiera jedynie spis zasad etycznych, jakimi powinien kierować się lekarz wykonujący swój zawód. Kodeks Etyki Lekarskiej nie jest zbiorem aktów prawnych. Jednakże w artykule 8 znajduje się zapis mówiący o ty, że: „Lekarz powinien przeprowadzać wszelkie postępowanie diagnostyczne, lecznicze i zapobiegawcze z należytą starannością, poświęcając im niezbędny czas”. Jeżeli lekarzowi brakuje czasu lub umiejętności do wykonania zabiegu doszczętnego wycięcia raka skóry, nie powinien z punktu etycznego wykonywać tej procedury. O możliwości odstąpienia od wykonania procedury medycznej przez lekarza w przypadku braku umiejętności mówi artykuł 10 ust. 2: „Jeżeli zakres tych czynności przewyższa umiejętności lekarza, wówczas winien się zwrócić do bardziej kompetentnego kolegi. Nie dotyczy to nagłych wypadków i ciężkich zachorowań, gdy zwłoka może zagrażać zdrowiu lub życiu chorego”. W artykule 10 ust. 1 Kodeksu Etyki Lekarskiej zwraca się uwagę, że: „Lekarz nie powinien wykraczać poza swoje umiejętności zawodowe przy wykonywaniu czynności diagnostycznych, zapobiegawczych, leczniczych i orzeczniczych”.