© Borgis - Postępy Fitoterapii 2/2015, s. 96-101
*Adam Klimowicz1, Joanna Zielonka2, Marcelina Turek2, Anna Nowak1
Substancje pochodzenia naturalnego stosowane w terapii cellulitu
The agents of natural origin applied in cellulite treatment
1Zakład Farmakoterapii Dermatologicznej, Katedra Chorób Skórnych i Wenerycznych, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Adam Klimowicz
2Studenckie Koło Naukowe, Zakład Farmakoterapii Dermatologicznej, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Opiekunowie Koła: dr Anna Nowak, prof. dr hab. Adam Klimowicz
Summary
Cellulite is a common aesthetic problem. It is assumed that it may be present in more than eighty percent of postpubertal females. Cellulite, also known as lipodystrophy, is a oedema-fibromatous connective tissue alteration, characterized by irregular skin topography and subcutaneous fat accumulation. The most affected areas are the buttock and thighs. In the predisposed areas skin dimpling and nodularity occur, frequently defined as orange peel skin. The aim of applied anticellulite therapy is to decrease the unesthetic skin architecture as well as body mass loss and to improve body contouring. The active agents used for this purpose should improve lipid cellular fat metabolism, should stimulate toxins elimination from the tissue, prevent water accumulation, for instance in the form of edema. Moreover, they should improve skin structure, feeding, hydration and microcirculation. Four groups of substances are applied for this purpose. First group includes components improving blood microcirculation and blood vessels tightness, the second – the substances enhancing lymphatic drainage, the third – the compounds helping to restore rigid, hydrated and smoothed skin as well as the substances aiding fat metabolism and the fourth group includes substances protecting against free radicals formation. Based on the literature data the certain, most frequently applied anticellulite agents of natural origin including algae, caffeine (and the plants applied as a source of this compound), Ginkgo biloba, common ivy, Arnica montana, Centella asiatica as well as a few essential oils helpful in cellulite treatment, have been described.
Cellulit jest dość powszechnym problemem estetycznym. Szacuje się, że dotyka on nawet ponad 80-90% kobiet na świecie po okresie przekwitania (1, 2), w niewielkim stopniu dotyczy mężczyzn, głównie w sytuacji niedoboru androgenów (3). Nie zaobserwowano wpływu nadwagi na tę chorobę, bowiem może ona występować również u osób szczupłych (4-6). W związku z kultem szczupłej sylwetki, jaki panuje w dzisiejszych czasach, problem ten stanowi wyzwanie dla współczesnej kosmetologii i dermatologii estetycznej.
Cellulit, nazywany inaczej lipodystrofią, jest zwyrodnieniem tkanki łącznej o charakterze obrzękowo-włókniejącym, które objawia się nierównomiernym ukształtowaniem skóry i nagromadzeniem tkanki tłuszczowej. W wyniku tego, w okolicach predysponowanych, pojawiają się nieregularne zgrubienia i guzki, określane często mianem skórki pomarańczowej (2). Występowanie cellulitu można przypisywać zmianom strukturalnym i biochemicznym tkanek podskórnych (5, 7-10).
Cellulit częściej występuje u kobiet i lokalizuje się w miejscach o zwiększonej liczbie receptorów promujących lipogenezę, w typowych obszarach odkładania się tłuszczu u płci żeńskiej – w okolicach bioder, pośladków i brzucha (10). Zmiany cellulitowe występują najczęściej u kobiet w ciąży, przyjmujących leki antykoncepcyjne czy hormonalne, w okresie menopauzy, w okresie dojrzewania, a także u osób szczególnie narażonych na stres (1).
Mechanizm powstawania cellulitu opiera się na zaburzeniu przepuszczalności drobnych naczyń włosowatych, powstawaniu obrzęków i zwiększaniu objętości adipocytów. W wyniku takich zmian, w tkankach tworzą się mikrowylewy i mikrozatory, zachodzi również proces tworzenia tkanki łącznej między naczyniami krwionośnymi i komórkami tłuszczowymi. Powstają twardniejące mikroguzki, które zaniedbane przekształcają się w większe zmiany widoczne gołym okiem (10, 11).
Rozwój cellulitu ma charakter etapowy. Biorąc pod uwagę nasilenie zmian, możemy wyróżnić, według różnych autorów, 3 lub 4 stadia cellulitu, przy czym w najlżejszym stadium skóra wykazuje niewielkie pobruzdowanie jedynie przy ściśnięciu jej w fałd, natomiast w stadium najbardziej zaawansowanym obecne są już wyraźnie widoczne guzki, zagłębienia, nierówny zarys konturów ciała, a nawet bolesność zmian (5, 10, 12).
Problem ten dotyka coraz większą liczbę osób z uwagi na tryb życia, jaki prowadzi współczesny człowiek. Do rozwoju lipodystrofii przyczyniają się:
– nieprawidłowości w krążeniu krwi i limfy, prowadzące do powstawania obrzęków i niedostatecznego odżywienia tkanek,
– zaburzenia gospodarki hormonalnej, w szczególności nadmiar estrogenów i niedobór progesteronu, co wyjaśnia częstsze występowanie tej dolegliwości u kobiet,
– czynniki genetyczne, w tym płeć żeńska, rasa biała (częściej niż rasa żółta czy czarna), skłonność do nieprawidłowego rozkładu tkanki tłuszczowej w miejscach predylekcyjnych,
– nieprawidłowe nawyki żywieniowe, w tym głównie dieta wysokowęglowodanowa, obfita w sól.
Dodatkowo na powstawanie lipodystrofii znacząco wpływa ograniczenie aktywności fizycznej, siedzący tryb życia, używki – tytoń, alkohol, noszenie nieprawidłowej, nadmiernie uciskającej odzieży oraz butów na wysokim obcasie, jak również płaskostopie czy zażywanie gorących kąpieli (9, 11-13). Należy dodać, że na rozwój cellulitu mogą mieć także wpływ współistniejące choroby układu krążenia, ginekologiczne, nefrologiczne, i co za tym idzie, stosowanie w ich leczeniu niektórych leków (3).
Metody terapii
Aby nie dopuścić do powstawania i pogłębiania się zmian cellulitowych, niezwykle ważne jest unikanie powyższych czynników, przyczyniających się do rozwoju lipodystrofii. Badania wykazały, że można częściowo uchronić się przed konsekwencjami omawianej choroby poprzez stosowanie zasad profilaktyki pierwotnej i wtórnej (9). Jeśli już powstaną zmiany obrzękowo-włókniejące w tkankach, istotne jest leczenie kompleksowe. W gabinetach kosmetycznych stosowane są metody fizyczne i mechaniczne, w tym na przykład endermologia, masaż pneumatyczny, fale radiowe, ultradźwięki czy drenaż manualny. Dodatkowo ważne jest wspomaganie terapii masażami oraz właściwą pielęgnacją skóry, z wykorzystaniem preparatów roślinnych, które wspomagają rozluźnienie zbitej tkanki tłuszczowej i sprzyjają wydalaniu toksycznych substancji z organizmu (10-12).
Celem terapii zapobiegającej powstawaniu cellulitu jest przede wszystkim zmniejszenie nieestetycznych zmian skórnych (tzw. pomarańczowej skórki) oraz wyszczuplenie i wymodelowanie sylwetki. Aby efekt ten był zauważalny, leczenie ma wpływać na usprawnienie przemian lipidów w komórkach, pobudzać mechanizmy eliminacji toksyn z tkanek, zapobiegać gromadzeniu nadmiaru wody, np. w postaci obrzęków, a także wpływać na ogólny stan skóry, poprzez poprawę jej struktury, odżywienia, nawilżenia i mikrokrążenia (1).
Terapia i zapobieganie powstawaniu cellulitu powinna mieć charakter kompleksowy i wielokierunkowy. Niezwykle istotna jest systematyczność. Gruntowna pielęgnacja powinna polegać na przestrzeganiu odpowiedniej, niskowęglowodanowej diety, zwiększeniu aktywności fizycznej oraz stosowaniu odpowiednich preparatów kosmetycznych. Można ją dodatkowo wesprzeć suplementami diety (5, 7, 10, 12). Udowodniono, że niektóre substancje podawane doustnie korzystnie wpływają na stan skóry. Zawierają one pierwiastki ważne dla struktury i wyglądu skóry, wpływające na równowagę kwasowo-zasadową, gospodarkę hormonalną i wodno-elektrolitową. Pomocne w zwalczaniu cellulitu mogą okazać się:
– wapń, który wspomaga prawidłową pracę mięśni, trawienie tłuszczów poprzez zmniejszanie ich wchłaniania w jelicie, ponadto uczestniczy w reakcjach enzymatycznych ważnych w procesach metabolizmu – jest aktywatorem lipazy i ATP-azy,
– magnez bierze udział w tworzeniu oraz rozpadzie związków wysokoenergetycznych, których dostępność wpływa na tempo procesów lipolitycznych w tkance podskórnej,
– cynk, który pomaga w usuwaniu skutków stresu oksydacyjnego, wchodzi w skład enzymatycznych przeciwutleniaczy, bierze udział w metabolizmie kwasów tłuszczowych, usprawnia odnowę skóry oraz wzmacnia jej strukturę,
– krzem będący jednym z budulców szkieletu strukturalnego tkanki łącznej,
– chrom, pierwiastek niezbędny w metabolizmie lipidów, węglowodanów i białek, który wpływa również na działanie insuliny – regulatora lipogenezy i lipolizy (1).
Grupy substancji stosowanych w terapii cellulitu
Na podstawie danych z piśmiennictwa, można przyjąć, że miejscowa terapia cellulitu poprawia mikrokrążenie skórne, wspomaga lipolizę i wspiera procesy naprawcze w skórze (7). Producenci dostępnych na rynku preparatów zwykle zapewniają o skuteczności wytwarzanych przez siebie produktów przeciwcellulitowych. Mimo braku odpowiednich badań klinicznych, które mogłyby to potwierdzić, niektóre składniki tych preparatów wykazują działanie zmniejszające objawy cellulitu (10). Substancje te można zaklasyfikować do przedstawionych poniżej grup.
Składniki poprawiające krążenie krwi oraz uszczelniające naczynia krwionośne
Grupa ta obejmuje substancje oraz surowce roślinne powszechnie wykorzystywane w kosmetykach przeciwcellulitowych, które między innymi zmniejszają krzepliwość krwi, hamują czynnik aktywujący płytki oraz uszczelniają naczynia krwionośne, prowadząc do poprawy mikrokrążenia (14). Ich działanie polega na zapobieganiu obrzękom, pobudzaniu tkanki skórnej i leżących pod nią powierzchownych naczyń krwionośnych oraz wzmacnianiu ścian naczyń. Do tej grupy zaliczymy składniki bogate we flawonoidy, saponiny i taniny, na przykład wyciągi z kasztanowca zwyczajnego (Aesculus hippocastanum), arniki górskiej (Arnica montana), bluszczu pospolitego (Hedera helix), miłorzębu japońskiego (Ginkgo biloba) i nostrzyka żółtego (Melilotus officinalis) (10, 11, 15).
Składniki usprawniające przepływ chłonki, które mają zapobiegać zastojom limfy w tkankach
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
29 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
69 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
129 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Tomaszewicz V, Chrzanowska M, Klawe JJ. Wybrane składniki mineralne w żywności o istotnym znaczeniu dla terapii antycellulitowych. Pol J Cosmetol 2014; 17:179-84. 2. Al-Bader T, Byrne A, Gillbro J i wsp. Effect of cosmetic ingredients as anticellulite agents: synergistic action of actives with in vitro and in vivo efficacy. J Cosmet Dermatol 2012; 11:17-26. 3. Arct J, Pytkowska K, Kawalec S. Substancje przeciwcellulitowe. Pol J Cosmetol 2014; 17:185-91. 4. Gold MH. Cellulite – an overview of non-invasive therapy with energy-based systems. J Dtsch Dermatol Ges 2012; 10:553-8. 5. Rawlings AV. Cellulite and its treatment. Int J Cosmet Sci 2006; 28:175-90. 6. Pavicic T, Borelli C, Korting HC. Cellulite – das gröβte Hautproblem des Gesunden? Eine Annäherung. J Dtsch Dermatol Ges 2006, 4:861-70. 7. Jakubiak I. W walce z cellulitem. Panacea 2012; 4:20-2. 8. Khan MH, Victor F, Rao B i wsp. Treatment of cellulite: Part I. Pathophysiology. J Am Acad Dermatol 2010; 62:361-70. 9. Załęska-Żyłka I. Cellulit jako problem medyczny. Probl Hig Epidemiol 2008; 89:487-91. 10. Ciupińska M, Noszczyk M. Lipodystrofia – cellulit. [W:] Noszczyk M (red.). Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska. Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 2010; 192. 11. Kowalczyk B. Surowce roślinne przeciwko cellulitowi. Panacea 2007; 2:20-2. 12. Sobańska K, Głuszek S. Wybrane zabiegi chirurgiczne i kosmetyczne stosowane w leczeniu otyłości i cellulitu. Studia Med 2010; 19:7-11. 13. Rossi AB, Vernanini AL. Cellulite: a review. J Eur Acad Dermatol Venerol 2000; 14:251-61. 14. Hexsel D, Orlandi C, Zechmeister de Prodo D. Botanical extracts used in the treatment of cellulite. Dermatol Surg 2005; 31:866-73. 15. Hexsel D, Soirefmann M. Cosmeceuticals for cellulite. Semin Cutan Med Surg 2011; 30:167-70. 16. Lesser T, Rivo E, Moy LS i wsp. Modification of subcutaneous adipose tissue by a methylxanthine formulation: a double-blind controlled study. Dermatol Surg 1999; 25:455-62. 17. Dias M, Farinha A, Fausyino E i wsp. Topical delivery of caffeine from some commercial formulations. Int J Pharm 1999; 182:41-7. 18. Jakubiak I. Talasoterapia i skarby z morskich głębin. Panacea 2012; 3:13-5. 19. Ratz-Łyko A. Surowce pochodzenia morskiego jako składniki kosmetyków. Cosmetol Today: Patents Inventions 2013; 4:3-7. 20. Godlewska K, Michalak T, Chojnacka K. Glony na zdrowie. Wiad Chem 2014; 68:833-52. 21. Czerpak R, Jabłońska-Trypuć A, Pietryczuk A. Znaczenie terapeutyczne, kosmetyczne i dietetyczne niektórych glonów. Post Fitoter 2009; 3:168-74. 22. Nowak G. Surowce roślinne stosowane w chorobach układu krążenia i serca. Herba Pol 2009; 55:100-20. 23. Bodalski T, Karłowicz-Bodalska K. Ginkgo biloba L. – miłorząb dwuklapowy (chemizm i działanie biologiczne). Post Fitoter 2006; 4:195-205. 24. Nartowska J. Bluszcz pospolity – pnącze lecznicze i ozdobne. Panacea 2013; 1:5-7. 25. Dweck AC. Natural solutions to cellulite. Soap Perf Cosm 1995; 68:45-9. 26. Kołodziejska J, Mundzik E, Godlewska M i wsp. Receptura kosmetyku o działaniu antycellulitowym z ekstraktem z bluszczu. Pol J Cosmetol 2014; 17:225-30. 27. Hamishekhar H, Shokri J, Fallahi S i wsp. Histopathological evaluation of caffeine-loaded solid lipid nanoparticles in efficient treatment of cellulite. Drug Dev Ind Pharm 2014 (doi: 10.3109/03639045.2014.980426). 28. Bojarowicz H, Przygoda M. Kofeina. Część II. Kofeina a ciąża. Możliwość uzależnienia oraz toksyczność. Zastosowanie kofeiny w farmacji i kosmetologii. Probl Hig Epidemiol 2012; 93:14-20. 29. Molski M. Nowoczesne składniki kosmetyków. Kosmoprof, Poznań – Opatówek 2013; 130:153-4. 30. Jakubiak I. Herbata – naturalny strażnik czasu. Panacea 2013; 4:12-3. 31. Gruenwald J. Novel botanical ingredients for beverages. Clin Dermatol 2009; 27:210-6. 32. Bylka W, Znajdek-Awiżeń P, Studzińska-Sroka E i wsp. Centella asiatica in cosmetology. Post Dermatol Alerg 2013; 30:46-9. 33. Kowalczyk B. Wąkrotka azjatycka w lecznictwie i w kosmetologii. Panacea 2010; 4:14-5. 34. Karłowicz-Bodalska K, Han S, Han T i wsp. Centella asiatica (L.) Urban, syn. Hydrocotyle asiatica L. – wąkrota azjatycka – znana roślina lecznicza Dalekiego Wschodu. Post Fitoter 2013; 4:225-35. 35. Palanisamy UD, Ling LT, Manaharan T i wsp. Standardized extract of Syzygium aqueum: a safe cosmetic ingredient. Int J Cosmet Sci 2011; 33:269-75. 36. Sparavigna A, Tenconi B, De Ponti I i wsp. Evaluation of the activity and tolerability of a cosmetic treatment for the pericular area on the aging face: controlled clinical and instrumental evaluation vs. placebo. Cosmetics 2014; 1:105-16. 37. Lis A. Najcenniejsze olejki eteryczne. Część II. Monografie Politechniki Łódzkiej, Łódź 2013; 43. 38. Filipowicz N, Ochocka JR. Jałowiec pospolity Juniperus communis L. – popularna lecznicza roślina olejkowa. Post Fitoter 2008; 1:26-31. 39. Góra J, Lis A. Najcenniejsze olejki eteryczne. Wyd. UMK, Toruń 2007; 121.
